بخشی از مقاله
چکیده:
هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین کارآفرینی مدیران و کیفیت زندگی کاری کارکنان و تعیین الگوی ریاضی برای کیفیت زندگی کاری کارکنان براساس کارآفرینی مدیران است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مدیران واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل می دهد. با روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای و طبقه ای تعداد 474 نفر از مدیران واحدهای مناطق مختلف دانشگاه آزاد اسلامی و به ازای هر مدیر 3 کارمند تحت سرپرستی آنها یعنی 1422 نفر انتخاب شدند.
از بین این تعداد، 456 پرسشنامه مربوط به مدیران و 1368 پرسشنامه مربوط به کارمندان آنها تکمیل و تحلیل شد. ابزار سنجش عبارتند از پرسشنامه های محقق ساخته کارآفرینی و کیفیت زندگی کاری کارکنان است که پرسشنامه کارآفرینی روی مدیران و پرسشنامه کیفیت زندگی کاری به طور هم زمان روی سه نفر از کارمندان آنها اجرا گردید.
نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری خطی نشان می دهد که بین کارآفرینی مدیران و کیفیت زندگی کاری کارکنان رابطه وجود دارد p 0/05 - و =0/10 - ، و الگوی ریاضی برای کیفیت زندگی کاری کارکنان در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس کارآفرینی مدیران به قرار زیر است: + 135/621 کارآفرینی مدیران = 0/10 کیفیت زندگی کاری
واژه های کلیدی: کیفیت زندگی کاری1 ، کارآفرینی2 ، آموزش عالی3
مقدمه
دراکر - 1954 - معتقد است که مدیران کمیاب ترین و درعین حال با ارزش ترین سرمایه سازمان ها و عوامل اصلی و تعیین کننده در جامعه هستندکه نقش بنیادی و حیاتی در رشد و شکوفایی آن برعهده دارند. مدیران شایسته و آگاه توانایی آن را دارندکه با بهره گیری از توانایی های درونی، دانش تخصصی وتجربه های شغلی هدف های سازمان ها را با به کارگیری حداقل منابع به گونه برترتحقق بخشند، و بهره وری سازمان را بالا برند.
بدون تردید مدیریت، عامل مهم شکوفایی وکلید رستگاری، رفاه واستقلال ملت ها است، لیکن شکوفایی در گرو کارگروهی و سازمانی است و به سامان رسیدن فعالیت های گروهی و سازمانی نیازمند مدیریت اثربخش است. در دنیای رقابت و پیچیدگی روزافزون مهارت ها، توفیق سازمان ها بدون شیوه های مطلوب مدیریت غیر ممکن به نظر می رسد.
هرسی و بلانچارد - 1988 - معتقدند که وظیفه مدیر یا رهبر سازمان از این نظر مهم است که با همه متغیرهای محیطی پیرامون آن کنش رویاروی دارد. مدیران باید از ویژگی های برجسته ای همچون کارآفرینی برخوردار باشند و با تکیه بر یافته ها و مطالعات انجام شده درباره مسائل مدیریت، روش های مناسب را با توجه به موقعیت سازمان اعمال کنند و همچنین با افزایش کیفیت زندگی کاری، زمینه دستیابی به هدف های سازمان را فراهم نمایند.
مبانی نظری تحقیق کارآفرین فردی است که مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی و اداره می کند، و در عین حال،کسی است که فرصت ها را درمی یابد و برای پی گیری آن ها، یک سازمان را راه اندازی می کند و فرآیند کارآفرینی تمام وظایف، فعالیت ها، و عملیاتی را که با درک فرصت و ایجاد یک سازمان به منظور پی گیری آن فرصت ها ارتباط می یابد، در بر می گیرد - بای گریو، .1994 -
استیونسون و همکاران معتقدند که کارآفرینی عبارت است از فرآیندی که فرصت ها بوسیله افراد - یا برای خودشان یا برای سازمان هایی که برای آن کار می کنند - ، بدون توجه به منابعی که در کنترل آنهاست، تعقیب می شود - هارلی، .1992 - زاپالسکا - 2006 - معتقد است که کارآفرین محیطی خلق می کند که در آن محیط، افراد حتی با وجود داشتن اطلاعات ناقص و اهداف متضاد می توانند تصمیم گیری کنند. علاوه برآن، ترومپیتر - 1994 - اعتقاد به نقش گروه کارآفرینان در موفقیت سازمان دارد.
محققان ویژگی هایی را برای افراد کارآفرین بر شمرده اند که این ویژگیها آنها را از دیگران متمایز می سازد. برخی به ابعاد روان شناختی - چون داشتن تفکر واگرا، تفکر جانبی و تفکر مثبت و ... - تأکید می کنند. گروهی ویژگی های جمعیت شناختی - نظیر سن، جنس، تحصیلات، سوابق خانوادگی و ... - را مهم می دانند و برخی دیگر به مجموعه ای از ویژگی ها اشاره می کنند - هورنادی، .1982 - در مجموع، ویژگی های بارز افراد کارآفرین را می توان به پنج دسته اصلی: ویژگی های فردی، انگیزه ها، عوامل جمعیت شناختی، سبک رفتاری و مهارت ها تقسیم نمود - احمدپور داریانی، .1383 -
شومپیتر - 1971 - از اعضای مکتب اقتصادی آلمان در واقع، پدرکارآفرینی محسوب می شود. او معتقد است که کارآفرین نیروی محرکه اقتصاد است. وکسانی که در هر فعالیت و کسب و کار تجاری، محصول جدیدی تولید می کنند، یا روش های جدیدی در فرآیند تولید، بازاریابی و ... به کار می گیرند یا از منابع جدیدی استفاده می کنند و یا مؤسسه جدیدی را تأسیس می کنند، دارای ویژگی های کارآفرینی هستند و نوآور محسوب می شوند.
محققان فهرست های متعددی از انواع ویژگی های شخصیتی ارائه نموده اند که در اینجا مهمترین آنها مورد اشاره قرار می گیرند: -1 نیاز پیشرفت: عبارت است از تمایل به انجام کار در استانداردهای عالی جهت موفقیت درموقعیت های رقابتی - مک کلی لند، 1962 - ، -2 مرکز کنترل درونی: کارآفرینان موفق، به خود ایمان دارند و موفقیت یا شکست را به سرنوشت، اقبال و یا نیروهای مشابه نسبت نمی دهند.
به عقیده آنها شکست ها و پیشرفت ها تحت کنترل و نفوذ آنها بوده و خود را در نتایج عملکردهایشان مؤثر می دانند - هورنادی و آبود، 1971 - ، -3 تمایل به مخاطره پذیری: عبارت است از پذیرش مخاطره های معتدل که می توانند از طریق تلاش های شخصی مهار شوند. هنگام در نظر گرفتن هر گونه مخاطره، دو عنصر در ایجاد این مفهوم نقش دارند، یکی سطح درک فرد کارآفرین از مخاطره در آغاز هر فعالیت مخاطره آمیز و دیگری احتمال شکست در صورت ناموفق بودن آن فعالیت است - بروگهاوس، 1980، نقل از ایمانی، 1384 -
، -4 نیاز به استقلال: از ویژگی هایی است که به عنوان یک نیروی بسیار برانگیزاننده مورد تأکید واقع شده است. در واقع نیاز به استقلال را می توان با عبارتهایی نظیر: کنترل داشتن بر سرنوشت خویش،کاری را برای خود انجام دادن و آقای خود بودن تعریف کرد. - مک کران، و فلانینگان، .5 .1996 - خلاقیت: همانا توانایی خلق ایده های جدید است که این ایده ها ممکن است به محصولات یا خدمات جدید نیز منجر شوند - ادوارد، 1968 -
و -6 تحمل ابهام: عبارت است ازپذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی، توانایی ادامه حیات با دانشی ناقص درباره محیط وتمایل به آغاز فعالیتی مستقل بی آنکه شخص بداند آیا موفق خواهد شد یا خیر، به نظر می رسد که کارآفرینان به مراتب بیش از مدیران شرکتها، قدرت تحمل ابهام را داشته باشند - فرای، .1993 - برخلاف رویکرد روان شناختی که بر ویژگی های شخصیتی فرد تأکید دارد، رویکرد رفتاری بر فعالیت های کارآفرین تأکید دارد.
در این دیدگاه پدیده کارآفرینی همچون یک فرآیند انگاشته می شود که در آن سازمان های جدید ایجاد می شوند. ایجاد و تأسیس سازمان های جدید نتیجه فرآیندی پیچیده و رخدادی محتوایی است که متغیرهای بسیاری بر آن تأثیر می گذارند - کولرمایر، .1992 - در واقع، با این دیدگاه علاوه بر ویژگی های شخصیتی که در رویکرد ویژگی ها مورد تأکید است، عوامل محیطی و ویژگی های رفتاری فرد، شامل تجارب و سوابق شخصی و فردی وی نیز مورد توجه قرار می گیرد - واندرورف و براش، . - 1989 تامپسون - 1999 -
براساس ترکیب یافته های تحقیقات کلیدی ده نکته اساسی راجع به کارآفرینی را بیان می کند: کارآفرینان افرادی هستند که خود را از دیگران متمایز می سازند؛ کارآفرینی موضع یابی و بهره برداری از فرصت هاست؛کارآفرینان منابع مورد نیاز برای بهره برداری از فرصت ها را می یابند؛ کارآفرینان ارزش افزوده ایجاد می کنند؛ کارآفرینان شبکه سازان اجتماعی و مالی خوب هستند؛ کارآفرینان دارای دانش عملی هستند؛ کارآفرینان دارای سرمایه مالی، اجتماعی و هنری خلق می کنند؛ کارآفرینان مدیریت ریسک دارند؛ کارآفرینان در مواجه با ناملایمات دارای قاطعیت و اراده هستند؛ کارآفرینی خلاقیت و نوآوری را شامل می شود.
یکی از صاحبنظران پیشگام در زمینه طبقه بندی کارآفرینان، اسمیت است،که تقسیم بندی خود را براساس شخصیت، زمینه های اجتماعی و رفتاری، ارائه داده است. اسمیت دو نوع از کارآفرینان را مورد شناسایی قرار داده است: کارآفرینان افزارمند که معمولاً دارای تحصیلات و تجربه مدیریتی محدودی هستند.
آنها کار فنی را به کار مدیریتی ترجیح می دهند چنین کارآفرینانی نوعاً از سطح پایینی از آگاهی و مشارکت اجتماعی برخوردارند و مهارت های ارتباطی متقابل شخصی پایین تر از متوسط دارند و متمایل به اجتناب از ارتباطند وکارآفرینان فرصت گرا تمایل دارند که دارای زمینه های اجتماعی طبقه متوسط باشند. چنین کارآفرینانی از سبک مدیریت نامتمرکز استفاده می کنند و موافق با ارزیابی هستند - مقیمی، .1383 -
نتایج پژوهش ها نشان می دهد که متغیرهایی نظیر سازمان با ساختار غیر سلسله مراتبی - لادک، 1995، - دانش صنعتی - پراتز، 2004 - ، سیاست های تشویقی - رنالت، 2003 - ، نوگرایی و ریسک کردن - تودورویک، 2004 - ، درک متقابل بین مدیران و کارمندان - پون گراسیک، 2004 - با کارآفرینی رابطه دارد.
حسن مرادی - 1383 - به منظور ارائه الگوی مناسب ایجاد دانشگاه کارآفرین تحقیقی انجام داده که درآن الگوی دانشگاه کارآفرین باتأکید بر سه مؤلفه اصلی برون سیستمی شامل زیرساخت ها، مبانی نظری و اهداف و شش مؤلفه اصلی درون سیستمی شامل زمینه، درون داد، فرآیند، برون داد، ارزیابی، توسعه، پیامد و46 مؤلفه فرعی مربوط به آن و همچنین الزامات اجرایی و مراحل اجرا و پیاده سازی الگو مورد توجه قرارگرفته است.
عزیزی - 1382 - با هدف بررسی زمینه های بروز و پرورش کارآفرینی در دانشجویان، نشان می دهد که بین متغیرهایی چون میزان تحمل، اعتماد به کنترل درونی، نیاز پیشرفت، مخاطره پذیری، خلاقیت و نوآوری و استقلال طلبی با کارآفرینی رابطه معنی داری وجود دارد. شریف زاده - 1383 - با بررسی چهار خصیصه توفیق طلبی، قدرت طلبی، رقابت طلبی و خطرپذیری به تعیین نیازهای آموزشی دانشجویان کشاورزی در راستای تقویت آنها پرداخته است.
