بخشی از مقاله
چکیده
در سال های اخیر، متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناسان علوم تربیتی، تحقیقات قابل توجهی را در زمینه عملکرد تحصیلی دانش آموزان و متغیرهای مرتبط با آن انجام داده اند که در بین آنها راهبردهای یادگیری، ابزارهایی مهم برای توانا ساختن دانش آموزان در دستیابی به هدف های آموزشی تلقی می شوند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان بود. 200 نفر از دانش آموزان - 100 دختر و100 پسر - دوره متوسطه - پایه نهم - با روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدندکه به پرسشنامه راهبردهای یادگیری خودتنظیمی پنتریچ و دی گروت - - 1990 پاسخ دادند و برای اندازه گیری عملکرد تحصیلی از معدل سال هشتم دانش آموزان استفاده شد. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن بود که راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنی دار دارد - . - p<0/05 بنابراین می توان گفت دانش آموزانی که از راهبردهای خودتنظیمی استفاده می کنند از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردارند.
کلمات کلیدی: راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، باورهای انگیزشی، پیشرفت تحصیلی
مقدمه
مطالعه متغیرپیشرفت تحصیلی طی سه دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت قرار گرفته است. یافته های تحقیقاتی متعدد نشان داده اند که پیشرفت تحصیلی هم از ساختارهای دانش و هم از عوامل محیطی و موقعیتی مثل جهت گیری های انگیزشی و راهبردهای یادگیری متأثر است - برنستاین و مایر1،. - 2005 امروزه با ظهور روانشناسی شناختی، به ویژه رویکرد سازنده گرایی در یادگیری، یادگیرنده تنها دریافت کننده محض اطلاعات نیست، بلکه آفریننده ساختارهای شناختی خویش نیز هست. او ضمن دریافت اطلاعات، باید آنها را تفسیر کند، به تجارب پیشین خود مرتبط سازد، آموخته هایش را سازمان دهد و آنها را برای حل مسائل واقعی زندگی و انواع مسائل پیچیده در موقعیت های تازه به کار ببرد - شریفی،. - 1389 در واقع یادگیری خودتنظیمی2 مقوله ای است که به نقش فرد در فرآیند یادگیری می پردازد. زیمرمن - - 1986
خودتنظیمی در یادگیری را به مشارکت فعال یادگیرنده از نظر رفتاری، انگیزشی، شناختی و فراشناختی در فرایند یادگیری برای بیشینه نمودن یادگیری اطلاق نمود. بنابراین خودتنظیمی شناختی و رفتاری، جنبه ای مهم از یادگیری دانش آموزان و عملکرد تحصیلی در بافت کلاسی محسوب می شود - کرنو و ماندینچ1،1983؛کرنو و روکمپر2،1985 به نقل از پنتریچ و دی گروت3 ،. - 1990صاحب نظران مختلف الگوهای متفاوتی از خودتنظیمی در یادگیری ارائه داده اند. براساس یک مدل یادگیری خودتنظیمی که توسط پنتریچ و دی گروت - 1990 - مطرح شده است، خودتنظیمی شامل راهبردهای شناختی، فراشناختی و مدیریت منابع است - پنتریچ و شانک4،. - 2002 راهبردهای شناختی به فرآیندهای شناختی و رفتارهایی که دانش آموزان در طول استفاده از تجارب یادگیری واقعی برای تکمیل یک تکلیف یا به انجام رساندن هدف ضمنی تکلیف به کار می برند اشاره دارد - بوکرتز5،. - 1996 در این مدل منظور از فراشناخت، شناخت و آگاهی از نقاط قوت و ضعف فعالیت شناختی خود است که فرد را در جریان فعالیت های شناختی راهنمایی می کند - وانگ6،1999؛به نقل از مونتاگو7،. - 2008 همچنین راهبردهای مدیریت منابع راهبردهایی هستند که یادگیرندگان برای کنترل و اداره محیط یادگیری و مطالعه مانند مدیریت در تنظیم وقت، نحوه تلاش، انتخاب محیط مطالعه و کمک گرفتن از افراد دیگر مثل معلمان، همسالان، منابع و مانند آن استفاده می کنند - زیمرمن و مارتین-پونز8،. - 1986
اگرچه راهبردهای یادگیری، ابزارهایی مهم برای توانا ساختن دانش آموزان در دستیابی به هدف های آموزشی تلقی می شوند، اما این راهبردها به تنهایی برای رشد پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کفایت نمی کند بلکه بایستی دانش آموزان برای استفاده از این راهبردها برانگیخته شوند. به عبارت دیگر جز دیگری از یادگیری خودتنظیمی باورهای انگیزشی9 است - پنتریچ و دی گروت،. - 1990 خودتنظیمی انگیزشی به کاربرد فعال راهبردهای انگیزشی که یادگیری را افزایش می دهد، اطلاق می شود. این فراگیران در تمام مراحل یادگیری، خود را افرادی لایق، خودکارآمد و مستقل می بینند - چانگ10 ،. - 1991 پنتریچ - 1999 - روی چهار نوع کلی از باورهای انگیزشی شامل باورهای خودکارآمدی، باور ارزش تکلیف، جهت گیری هدف و اضطراب امتحان متمرکز شده است - به نقل از اردن و یوریدی11،. - 2008 خودکارآمدی به باورهای شخصی در مورد توانایی های فرد در یادگیری و یا انجام مهارت در سطوح تعیین شده اشاره دارد - شانک . - 1996 ارزش درونی به اهمیتی که دانش آموز برای تکلیف یا درس خاصی قائل است، باوری که نسبت به آن تکلیف دارد و هدفی که از مطالعه آن دنبال می کند دلالت دارد - ایمز و آرچر12،. - 1988 جهت گیری هدف اشاره دارد به اینکه آیا تمرکز فرد روی یادگیری تکلیف است یا روی نمره و یا دیگر عوامل بیرونی برای انجام تکلیف - اردن و یوریدی . - 2008 اضطراب امتحان احساس یا حالت هیجانی ناخوشایندی است که پیامدهای رفتاری و روان شناختی خاصی دارد و در امتحانات رسمی ویا دیگر موقعیت های ارزشیابی تجربه می شود - پینتریچ و دی گروت،. - 1990
پژوهش ها نشان داده است که دانش آموزان خودتنظیم گر از لحاظ تحصیلی به مراتب برتر از سایر دانش آموزانی هستند که یادگیریشان خودتنظیم گرایانه نیست - پینتریچ و دی گروت،. - 1990 همچنین یافته های پژوهشی نشان می دهد که بسیاری از دانشجویان که می توانند جنبه های شناختی، انگیزشی و رفتاری عملکرد تحصیلی خود راتنظیم کنند، به عنوان یک یادگیرنده بسیار موفق بوده اند - پاشا شریفی و همکاران،. - 1392 چانگ - - 1991 در پژوهش خود نشان داد که مؤلفه های انگیزشی و راهبردهای خودتنظیمی با عملکرد تحصیلی رابطه معناداری دارد. زیمرمن و پونز - - 1988 در تحقیقی نشان دادند که بین موفقیت تحصیلی و استفاده از راهبردهای خودتنظیم رابطه معناداری وجود دارد - به نقل از سبحانی نژاد و عابدی،. - 1385
پژوهش های باتلر و وین - - 1995 نشان داده اند، فراگیرانی که توان به کارگیری راهبردهای یادگیری مناسب تر و متنوع تر را داشته باشند در کسب مهارت های یادگیری موفق تر خواهند بود. پژوهش هایی که در ایران صورت گرفته هم به نتایج مشابهی رسیده اند. نخستین گلدوست و معینی کیا - - 1388 در پژوهشی نشان دادند متغیرهای راهبردهای یادگیری خودتنظیم و راهبردهای انگیزشی برای یادگیری، پیش بین معناداری برای پیشرفت تحصیلی دانشجویان هستند. نتایج پژوهش کجباف و همکاران - - 1382 حاکی از آن بود که خودتنظیمی، خودکارآمدی و اضطراب امتحان بهترین پیش بینی کنندگان عملکرد تحصیلی می باشند. به نظر می رسد خودتنظیمی یکی از مهمترین عوامل شناختی مؤثر برپیشرفت تحصیلی است و پیامدهای ارزشمندی در فرایند یادگیری و آموزش دارد و پیشرفت تحصیلی مستلزم آن است که دانش آموزان با توسعه خودتنظیمی در خود، شناخت ها، عواطف یا رفتارهایی که آنها را به اهدافشان می رساند، گسترش دهند - به نقل از پاشا شریفی و همکاران،. - 1392 حال از آنجایی که موفقیت تحصیلی می تواند تحت تأثیر متغیرهایی از جمله راهبردهای یادگیری خودتنظیمی باشد. لذا مطالعه این متغیر از اهمیت خاصی برخوردار است.
