بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش تبیین رابطه بین تصویر بدنی4 با احساس تنهایی5 در بین دانش آموزان مقطع متوسطه مدارس شهر مرودشت بوده است. روش تحقیق از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه مدارس مرودشت در سال 92-93 تشکیل می دهند که فراوانی آنها 10700 نفر می باشد. از این تعداد 170 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه-های تصویر بدنی و احساس تنهایی استفاده گردید و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج بیان می دارد: بین تصویر بدنی با احساس تنهایی رابطهی معنادار وجود دارد.
مقدمه
دوره نوجوانی با تحولات فراوانی در زمینه های زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی همراه می باشد و هریک از این تغییرات می تواند یک عامل بحران را برای نوجوان محسوب گردد و در مواردی موجب بروز مشکلات عمده در بزرگسالی برای آن ها و برای جوامع آینده ی آن ها شود. از این رو بررسی ویژگی ها و مسایل موجود در این دوره اهمیت فراوانی دارد. احساس تنهایی تجربه ای همگانی است و همه آدمیان صرف نظر از جنس، سن، استعداد، نژاد، مذهب و پایگاه اجتماعی- اقتصادی در دوره ای از زندگی خود آن را تجربه می کنند.
احساس تنهایی که پدیده ای جهانی است به فقدان روابط صمیمانه و نزدیک با دیگران اطلاق می شود و اغلب به عنوان هیجانی منفی و ناخوشایند تلقی شده و بر نگرش های فرد نسبت به خود و معنای زندگی اثر می گذارد. این احساس موجب می شود تا فرد احساس درماندگی، بیهودگی و بی کفایتی کند و برای زندگانیش اهمیت و ارزشی قایل نشود - ابراهیمی قوام، . - 1389 پژوهش ها حاکی از آنند که این احساس در هر سنی، از دوران خردسالی تا سال های آخر عمر، مشاهده می شود.
اما فراوانی آن در سال های نوجوانی و سال های آغازین بزرگسالی افزایش می یابد - رحیم زاده، بیات، اناری، . - 1388 احساس تنهایی انگیزه نوجوان را برای مشارکت موثر در فعالیت های اجتماعی جامعه و فعالیت کلاس درس و تحصیل سست می کند - نجفی، دهشیری، شیخی، دبیری، . - 1390 مطالعات انجام یافته، جوانان و نوجوانان را به دلیل آمیزه ای از خصوصیات شخصیتی، بحران هویت، قرار گرفتن در آستانه ی بزرگ سالی و شرایط مختلف اجتماعی بیشتر در معرض خطر ابتلا به احساس تنهایی می داند.
از این رو از نظر بسیاری از صاحب نظران سال های نوجوانی سال های اوج بروز احساس تنهایی است - هینریچ و گالون1، . - 2006 پژوهش های بسیاری مشکلات هیجانی و روان شناختی بسیاری را با احساس تنهایی در نوجوانان در ارتباط دانسته - رحیم زاده و همکاران، . - 1388 احساس تنهایی در طول زمان فعالیت های جسمانی، عاطفی، روان شناختی را محدود نموده، توانایی فرد را برای مقابله کاهش می دهد - بحرایی، دلاور و احدی، . - 1390 از آنجا که بافت اصلی جامعه ی ایران را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهد و این گروه های سنی بیشتر در معرض خطر احساس تنهایی قرار دارند، لزوم پرداختن به این موضوع در میان نوجوانان و جوانان، هر چه بیشتر احساس می شود.
تصویر ذهنی از بدن واژه ای انتزاعی است - استفان2 ، - 1997که در بر گیرنده اطلاعات، احساسات و ادراکات آگاهانه و غیرآگاهانه شخص در مورد بدنش می باشد - روزنبرگ3 ،. - 1997 این مفهوم متشکل از احساسات فردی در مورد اندازه، جنس، عملکرد و توانایی بدن می باشد - کوشان و واقعی، . - 1378 تصویر بدن به عنوان یک سازه ی بنیادین شخصیت در تشکیل هویت فردی و اجتماعی، سازنده ی شیوه های مواجه با مسایل روزمره است. تصویر ذهنی بدن در سنین نوجوانی به علت اثرات پیچیده روانی بر مفهوم خود در این دوران، فاکتور اساسی تعیین چگونگی تعامل نوجوان با دیگران محسوب می شود.
برخی مطالعات نشان داده اند نوجوانانی که بین تصویر بدن واقعی و آرمانی خود تفاوت هایی احساس می کنند، این ناهمخوانی را درونی می کنند. نارضایتی ایجاد شده از این ناهمخوانی به افسردگی و اضطراب بالا و عزت نفس پایین می انجامد و در نهایت به سلامت روانی فرد آسیب می رساند - تری و شورت2، . - 2000 موره و همکاران نیز دریافتند تغییرات تصویر بدن به طور معنی داری با سازگاری رفتاری مرتبط است. نوجوانانی که مشکلاتی نظیر بد شکلی را درونی می کنند، ممکن است بیشتر در خطر مشکلات سازگاری رفتاری باشند - استامپ و پارکر3 ،. - 2000 داشتن تصویر بدن منفی با کاهش عزت نفس و کناره گیری از فعالیت های اجتماعی و پناه بردن به تنهایی مرتبط است.
به نظر می رسد تصویر بدنی از جمله عوامل است که می تواند با احساس تنهایی در افراد، مرتبط باشند. به این منظور هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی تصویر بدنی با احساس تنهایی میان دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهر مرودشت و بررسی این سوال است که آیا بین تصویر بدنی با احساس تنهایی میان دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه شهر مرودشت رابطه معنادار وجود دارد؟
پژوهش های پیشین پژوهش های داخلی:
- شیرین احمدنیا - - 1388، در مطالعه ای با عنوان بررسی ابعاد روانی اجتماعی زندگی با تالاسمی؛ بیان میدارد که زندگی افراد مبتلا به تالاسمی همواره با احساس عدم پذیرش، احساس تقصیر، احساس فقدان، و احساسات رنج و غم در ارتباط با اطرافیان همراه است که با مواردی از تغییرات جسمانی قابل رویت در بدن افراد مبتلا تشدید می شود و پیامدهایی را در زمینه ی برقراری تعاملات و مناسبات اجتماعی شان به همراه دارد. شرایط بیماری نه فقط افراد را درگیر می کند، که همچنین بر "کیفیت زندگی" ایشان، و وابستگان شان، که مسئولیت مراقبت از ایشان را برعهده دارند تاثیر می گذارد. یافته ها نشان از این دارد که مسائل روانی- اجتماعی از جمله شامل "تصویر بدنی"، ماهیت بیماری، مراحل درمان و نیز آینده ی ایشان از نقطه نظر نیل به اهداف ازدواج و اشتغال و ادامه تحصیل ایشان می شود.
- رهگذر، قزلسفلو و امانی - - 1389در پژوهش خود تحت عنوان مقایسه ی تصویر بدنی و عزت نفس در افراد متأهل دارای نارضایتی جنسی و افراد متأهل عادی شهر تهران بیان می دارند جنبه های عزت نفس، خود پنداره، افسردگی و اضطراب، ارتباط نزدیکی با تصویر بدنی دارند و رضایت جنسی را تحت تأثیر قرار می دهند.
- عسگری و شباکی - - 1389در پژوهش خود تحت عنوان نقش تصویر بدنی در کیفیت زندگی،رضایت از زندگی، نگرش نقش جنسی و عزت نفس از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بیان می دارند که دانشجویانی که تصویر بدنی بالا و پایین داشتند از لحاظ کیفیت زندگی و مولفه های آن، رضایت از زندگی و نگرش نقش جنسی و عزت نفس، تفاوت معناداری با یکدیگر نشان می دهند.
