بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای آزاد وپیام نور شهر ستان اندیمشک بر روی یک نمونه ی 120 نفری که از این تعداد - - 60 دانشجوی دختر و - 60 - نفر دانشجوی پسر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای وطبقه ای انتخاب گردیده اند. وبا استفاده از پرسشنامه های هوش معنوی عبداله زاده و سلامت روانی گلدبرگ در سال تحصیلی 93-94 اجرا گردیده است.
داده های این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت که نتایج آن نشان داد که بین هوش معنوی وسلامت روان دانشجویان رابطه معنی داری در سطح احتمال p<0/05 در این پژوهش دیده نشد همچنین بین هوش معنوی و سلامت روانی دانشجویان دختر رابطه معنی داری در سطح احتمال p<0/05 وجود نداشت همینطور بین هوش معنوی و سلامت روانی دانشجویان پسر رابطه معنی داری در سطح احتمال p<0/05 پیدا نشد ، اما بین میانگین هوش معنوی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری در سطح احتمال p<0/01 وجود داشت . همچنین بین میانگین سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری در سطح احتمال p<0/01 در این پژوهش وجود دارد .
مقدمه:
سلامت روانی به طور کلی برای اطلاق به کسی بکارمی رود که در سطح بالایی از سازگاری و انطباق رفتاری و هیجانی قرار دارد نه صرفا برای کسی که بیمار روانی نیست. فرهنگ بزرگ لاروس ، بهداشت روانی را استعداد روان ، برای کارکردن مؤثر ، هماهنگ و خوشایند ، انعطاف پذیری در موقعیت های دشوار و توانایی حفظ تعادل خود تعریف می کند - خدابخشی و همکاران ، . - 1393 از طرفی، انسان همواره در پی آن بوده که بداند چرا پا به عرصه وجود نهاده است،به کجا میرود و هدفش از زندگی چیست،راه درست زندگی کدام است،آرامش و خوشبختی در کجاست و سؤالاتی از این دست.ادیان و مکاتب مختلف مادی و اشکال نوین معنویت،پاسخی اجتنابناپذیر به این خواسته و نیاز فطری تلقّی می شوند و آنچه بیش از هر چیز مورد توجه این مکاتب و عقاید مختلف است،جلب اطمینان پیروانشان و ایجاد آرامش روحی،روانی و فکری در آنان بوده است.
بدون شک عقیدهای قادر به پاسخگویی این سؤالات خواهد بود که ایمان به خدا از اصول اولیهء فکری و فلسفی آن باشد. به دور از این اعتقاد،هرگز نمیتوان جهان را هدفدار فرض کرد - افتخاری، - 1381 از طرفی، گاردنر - 1997 - 1بر آن است که هوش مجموعهای است از تواناییها،که فرد در حل مسائلش راه و روش فرهنگی ویژهء خود را به کار میبرد.هوش پیوندی تنگاتنگ با رفتارهای حل مسئله دارد. بدینسان اگر معنویت،شکلی از هوش شمرده شود،باید فرد را در حل مشکلاتش با توجه به شرایط ویژهء فرهنگی،توانا سازداگر. ادّعای مییر - 2000 - 2 درست باشد که معنویت بیشتر به آگاهی مربوط است تا هوش؛بنابراین،هوش معنوی تنها باید در دستهبندی متفاوت از معنویت بررسی شود.
آمرام3 معتقد است هوش معنوی شامل حس معنا و داشتنمأموریت در زندگی،حس تقدّس در زندگی،درک متعادل از ارزش ماده و معتقد به بهتر شدن دنیاست - غباری بناب و دیگران، - 1386 کینگ - 2008 - 4 هوش معنوی را به عنوان مجموعه ای از سازگاری ظرفیت های روانی مبتنی بر جنبه های غیرمادی و متعالی واقعیت، به خصوص آنها که وابسته به طبیعت وجود شخصی، معنای شخصی، تعالی و حالتهای گسترش یافته معنویت می باشد، تعریف کرده است - حسین چاری و ذاکری، . - 1389 اخیرا روانشناسان سازهای را به عنوان عامل مهم تاثیرگذار بر سلامت روان به نام هوش معنوی معرفی کردهاند که توجه و علاقهی جهانی را برانگیخته است.
هوش معنوی از روابط فیزیکی و شناختی فرد با محیط پیرامون خود فراتر رفته و وارد حیطه شهودی و متعالی دیدگاه فرد به زندگی میگردد و همین مسأله پاسخ به سؤالاتی همچون »من کیستم؟«، »چرا اینجا هستم؟« و »چه چیزی مهم است؟« را برای انسان روشن میسازد تا فرد در نهایت بتواند با کشف منابع پنهان عشق و لذت که بهگونهای نهفته در زندگی آشفته و پر استرس روزمره میباشد، به خود و دیگران کمک نماید - غباری بناب و همکاران، . - 1386 افکار مثبت و سخترویی هر دو مؤلفه های معنویت هستند و با سلامت روانی و مقاومت در برابر استرس ارتباط دارند - دبیریان و همکاران، . - 1392 وهان - 2002 - 5معتقد است که هوش معنوی،یکی ازانواع هوش های چندگانه است که به طور مستقل می تواند رشد و توسعه یابد.هوش معنوی نیازمند شیوه های مختلف شناخت و وحدت زندگی درونی ذهن و روح با زندگی در دنیای هستی است.هوش معنوی می تواند به وسیلهء تلاش،جشتجو و تمرین پرورش یابد.
انسان برای کسب قدرت تشخیص در تصمیمگیریهایی که به رشد سلامت نفس و روان کمک می کند، نیازمند هوش معنوی است. بر همین اساس زوهار و مارشال - 2000 - 6 معتقدند،هوش معنوی موجب می شود که فرد در برابر رویداها و حوادث زندگی بینشی عمیق بیابد و از سختی های زندگی نترسد وبا صبر و تفکر با آنها مقابله نموده و راه حل های منطقی و انسانی برای آنها بیابد.مکشری7 و همکاران - 2002 - تأکید میکنند که هوش معنوی زیربنای باورهای فرد است که سبب اثر گذاری بر عملکرد وی می شود؛به گونه ای که شکل واقعی زندگی را قالببندی میکند. هوش معنوی باعث افزایش قدرت انعطافپذیری و خودآگاهی انسان شده است، به طوری که در برابر مشکلات و سختی های زندگی،بردباری و صبوری بیشتری دارند.
در واقع،هوش معنوی ظرفیتی برای الهام است و با شهود و نگرش کلنگر به جهان هستی،در جستجوی پاسخی برای پرسشهای بنیادی زندگی و نقد سنتها و آداب و رسوم میباشد - سالاری و همکاران، . - 1388 زورهار و مارشال در کتاب هوش معنوی خود، آن را به عنوان هوش بنیادی آوردهاند. - جاین و پورهیت، 2006 به نقل از - شهیدی، - 1383 آنان هوش معنوی را توانایی تجربه شدهای میدانند که به افراد امکان میدهد به دانش و فهم بیشتر و زمینه را برای رسیدن به کمال و ترقی در زندگی فراهم میسازد. هوش معنوی روشهای چندگانهی شناخت و یکپارچگی زندگی درونی - ذهنی و معنوی - با زندگی بیرونی در جهان است - امونس،2000 به نقل از شهیدی، - 1383 الکینز و همکاران 1988 - م - چهار پیش فرض در خصوص هوش معنوی مطرح کردهاند:
1. مؤلفهای با عنوان بعد معنوی وجود دارد؛
2. معنویت یک پدیدهی انسانی است و به صورت قابلیت و ظرفیت در همهی مردم وجود دارد؛
3. معنویت با مذهبی بودن مترادف نیست؛
4. معنویت قابل تعریف، تشریح و اندازهگیری است.
بنابراین میتوان گفت که هوش معنوی تمام آن چیزهایی است که به آن معتقدیم و نقش باورها و هنجارها، عقاید و ارزشها را در فعالیتهایی که بر عهده میگیریم نشان میدهد - شهیدی، - 1383 سلامت روانی حالتی از بهزیستی است که فرد در آن خود را دارای توانایی می داند، می تواند با استرس های طبیعی زندگی مقابله کند، می تواند بطور مفید و ثمربخشی کار کند، و قادر است به جامعه ی خود کمک کند. - سازمان بهداشت جهانی8،
2014 به نقل از مهرابی زاده و همکاران ، . - 1392 اینکه آیا بین هوش معنوی وسلامت روانی افراد رابطه ای وجود دارد یاخیر مطالعات مختلفی صورت گرفته است که در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم خدابخشی، رحیمی کیا و جعفری - 1393 - در پژوهشی با عنوان شناسایی رابطه بین هوش معنوی و سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان، به این نتیجه دست یافتند که هوش معنوی تاثیر مثبتی در سلامت روانی افراد دارد. نتایج تحقیقات نشان می دهد افراد دارای زندگی معنوی، از نظر روانشناختی افراد سالمتری هستند. هروی کریموی، رژه و شریف نیا - 1391 - در پژوهشی با عنوان ارتباط بین هوش معنوی و سلامت عمومی دانشجویان پرستاری شهر تهران، به این نتیجه دست یافتند که بین هوش معنوی و سلامت عمومیرابطه معنادار و مثبتی وجود داشت.
