بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین جو سازمانی و استرس شغلی کارکنان با عملکرد سازمانی - مطالعه موردی: مراکز آموزشی درمانی استان گلستان - بوده است. در این راستا جو سازمانی بر اساس مدل لی ساسمن و سام دیپ - - 1989 و استرس شغلی بر مبنای مدل فیلیپ آل رایس - - 1992 و عملکرد سازمانی بر مبنای آندری ای دیوال - - 2004 مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان مراکز آموزشی درمانی استان گلستان می باشدکه برابر با950 نفرمی باشند. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 274 نفر تعیین گردید. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی و همبستگی می باشد.
برای تعیین پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ - پرسشنامه جو سازمانی 0/949 و پرسشنامه استرس شغلی 0/894و پرسشنامه عملکرد سازمانی - 0/942 و برای تعیین روایی پرسشنامه، از روایی محتوایی استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات، در سطح آمار توصیفی از شاخص هایی نظیر فراوانی، درصد، ترسیم جداول و نمودارها و آزمون های من ویتنی و کروسکال والیس و در سطح آمار استنباطی از آزمون نرمالیته و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش به شرح زیر می باشد: بین جوسازمانی با عملکرد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد. بین استرس شغلی با عملکرد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد.
واژگان کلیدی: جو سازمانی، استرس شغلی، عملکرد سازمانی، مراکز آموزشی درمانی
مقدمه
عنصر محوری در راه تحقق بهره وری و توسعه سازمان، نیروی انسانی کارآمدی است که نمی توان کمال سازمانها را بدون توجه به کمال او محقق ساخت و لازمه توسعه انسانی نیروهای شاغل در موسسات دولتی و غیر دولتی، عنایت و اهتمام مدیران به مولفه هایی چون، » جو سازمانی«ٌ و »استرس شغلی«ٍ کارکنان می باشد . جو سازمانی مجموعه ویژگی هایی است که یک سازمان را توصیف می کند و آن را از دیگر سازمانها متمایز میسازد، تقریباً در طول زمان پایدار است و رفتار افراد در سازمان را تحت تأثیر قرار می دهد. کار جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از منابع مالی برخی از نیاز های اساسی آدمی نظیر تحرک روانی و بدنی، نیاز های اجتماعی و احساسات خود ارزشمندی را ارضاء می کند. با وجود این کار میتواند منبع استرس نیز باشد. در دهه اخیر موضوع استرس و آثار آن در سازمانها مورد توجه بسیار واقع گردیده است.
با وجود این که استرس مثبت نیز وجود دارد و نباید به استرس به عنوان یک پدیده منفی نگریست، زمانی که از استرس صحبت می شود بیشتر به عوارض و جنبه های منفی آن توجه میشود. به هر حال استرس اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیت های اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی میشوند و دست به اعمالی می زنند که مستقیما در فعالیت ها و بازدهی سازمان منعکس میگردد. استرس شغلی علاوه بر تاثیرات روانی تاثیرات جسمانی نیز دارند. استرس های شدید باعث تزلزل در اهداف و راه های نیل به آن میشوند - ارشدی و شکرکن، . - 1386
در هر سازمانی، نوعی احساس هویت جمعی پدید می آید که تجمع ساده افراد را به شخصیت متمایز محل کار تبدیل می کند. این احساس طبیعی ناشی از محل کار، تحت عناوین متعدد از جمله خصوصیات سازمانی، محیط اجتماعی، جو ، ایدئولوژی، اقلیم ،فرهنگ، سیستم پیش آمده و سازمان رسمی، تحلیل و مطالعه شده است. جو سازمانی اصطلاح وسیعی است که به ادراک کارکنان از محیط های عمومی کار در سازمان اطلاق شده و متأثر از سازمان رسمی، غیررسمی، شخصیت افراد و رهبری سازمانی است - هوی و میسکل، ترجمه عباس زاده، . - 1386 جو سازمانی خصوصیات داخلی یک سازمان است که دربروز رفتارسازمانی نیروی انسانی، به خصوص درخود باوری جهت اظهار نظر، مشارکت و انگیزش تأثیر می گذارد - حیدری و همکاران، . - 1389
لی ساس من و سام دیپ جو سازمانی را دارای پنج بعد زیر می داند که در این تحقیقی برای سنجش جو سازمانی استفاده خواهد شد: -1 روشن بودن اهداف سازمان -2 روشن بودن نقش کارکنان -3 اثربخشی ارتباطات -4 رضایت از پاداش -5 رضایت و توافق بر روی رویه ها - محبوبی و همکاران، . - 1389از سوی دیگر، یکی از عارضه های جدید زندگی به سبک مدرن، وجود استرس در محیط کار می باشد. استرس شغلی امروزه به مساله ای شایع و پرهزینه در محیط های کاری تبدیل شده است. دانشمندان علوم پزشکی درصد قابل توجهی از بیماری های روانی و جسمانی ناشی از کار را به وجود بیش از حد استرس مرتبط می دانند. اگرچه این تنها ضرر نیست بلکه اثر زیان آور آن بر روی عملکرد نیز قابل توجه است - مهمان فر، . - 1384استرس شغلی یک دلیل عمده برای کاهش تولید، غیبت کارکنان و فروپاشی و به هم ریختگی سازمان ها می باشد.
اضافه کاری های زیاد، ناکافی بودن آموزش های لازم از دلایل پنهان هنگامی که فرد در محیط کار با باید هایی رو به رو می شود که ارتباطی با ظرفیت های کنونی یا نیازها و خواسته هایش ندارد، دچار ناهماهنگی و تعارض می شود و تنها راه کاهش آن سازگاری شخص با شرایط تازه است - رحیمیَ،. - 2007استرس ناشی از شغل استرسی است که فرد معینی بر سر شغل معینی دستخوش آن می شود و از کنش متقابل بین شرایط کار وویژگی های فردی شاغل به وجود می آید؛ به گونه ای که خواسته های محیط کار و فشارهای مرتبط با آن، بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید، استرس شغلی درواقع کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فرد شاغل به گونه ای که خواسته های محیط کار و در نتیجه فشار مرتبط با آن بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آن برآید - راس و آلتمایر، ترجمه خواجه پور،. - 1385 رایسُ - - 1992استرس شغلی را دارای سه بعد زیرمی داند:
-1 روابط بین فردی
-2 موقعیت های مادی و فیزیکی
-3 علاقه به شغل.
از سویی، امروزه عناوینی چون سازمان موفق، ماندگار، آرمانی، رهسپار تعالی، سرآمد، متعالی و... از عبارت های رایج حوزه مطالعاتی سازمان و مدیریت اند و گروه های مختلفی از افراد به دنبال شناسایی و معرفی ویژگی های این قبیل سازمانها هستند. سازمان با عملکرد برتر، سازمانی است که در یک دوره زمانی بلندمدت از راه توانایی انطباق مناسب با تغییرات و واکنش سریع به این تغییرات، ایجاد ساختار مدیریت منسجم و هدفمند، بهبود مستمر قابلیت های کلیدی و رفتار مناسب با کارکنان به عنوان اصلی ترین دارایی، به نتایجی بهتر از سازمانهای همتراز دست می یابد - عیسی خانی،. - 1387 عملکرد سازمانی، نتایج قابل اندازه گیری، تصمیمات و اقدامات سازمانی است که نشان دهنده میزان موفقیت و دستاوردهای کسب شده است. هزینه ها بخش محوری از عملکرد محسوب می شوند، در عین حال عملکرد تقریبا هر هدف رقابتی و تعالی غیرمادی نظیر قابلیت اطمینان، انعطاف پذیری، کیفیت و سرعت را نیز در بر می گیرد - تانگنِ،. - 2004
مراکز آموزشی استان گلستان همانند سایر سازمان ها و موسسات نیازمند جو سازمانی آرام و کارکنانی کم استرس می باشد تا علاوه بر اینکه بتواند رسالت آموزشی خود را به نحو احسن انجام دهد، عملکرد سازمانی بالایی نیز داشته باشد. بنابراین محقق در این پژوهش قصد دارد جو سازمانی دانشگاه علوم پزشکی گلستان و استرس شغلی کارکنانش را بررسی نماید و در نهایت رابطه این دو مولفه را با عملکرد سازمانی این مراکز بررسی نماید و با ارائه پیشنهادات کاربردی به مدیریت مراکز، این مراکز را درجهت داشتن جو سازمانی خوب و آرام و کارکنانی کم استرس و عملکرد سازمانی بالا یاری نماید. بنابراین سوال اصلی تحقیق عبارت است از: آیا بین جو سازمانی و استرس شغلی کارکنان با عملکرد سازمانی رابطه معنی داری وجود دارد؟
هر سازمانی دارای رسالت و اهداف مشخصی در جهت توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. چگونگی عملکرد کارگزاران این سازمانها، به ویژه مراکز آموزشی درمانی یکی از پدیده های اثرگذار در زندگی و سلامت اقشار مختلف مردم از یک سو و رضایتمندی آنها از ارائه خدمات موثر از سوی دیگر است. یکی از معرف های مهم برای حرکت و پویائی در یک سازمان سالم وجود جو سازمانی مطلوب و حسن اعتماد واحد های پائین دستی به ردههای تصمیمگیر است و وجود یک جو سازمانی مطلوب در سازمان می تواند به کارکنان کمک نماید تا با خلاقیت خود در تصمیمات سازمانی دخالت کنند و فارغ از دستورها و قوانین تکراری و منظم به بروز خلاقیت ها یشان بپردازند. هر سازمانی میتواند جو سازمانی خاصی را دارا باشد که اگر همساز با اهداف و نقش و انتظارات کارکنان و مخاطبان خود نباشد می تواند مشکل ساز و باعث عدم بهره وری سازمانی شود - سلطانی،. - 1390
جو سازمانی به نوعی نحوه ادراک نیروی کار از وضعیت عینی سازمان را نشان می دهد و شامل طبیعت ارتباطات فرد با دیگر اعضای سازمان در فرآیند انجام کار می باشد. جو سازمانی مناسب مراکز آموزشی درمانی استان گلستان میتواند در ایجاد انگیزش برای کارکنان، بهبود روحیه کارکنان، مشارکت افراد در تصمیم گیری ها و در ازدیاد خلاقیت و نوآوری موثر باشد و به عنوان یک منبع مهم در کاهش استرس شغلی کارکنان و افزایش عمکرد سازمانی مراکزآموزشی درمانی استان گلستان به حساب آید. بنابراین تغییر در هر بخش از جو سازمانی منجر به تغییر فوری و عمیق در نحوه انجام کار و عملکرد کارکنان میگردد - سعادت طلب و همکاران، . - 1392
