بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه باورهای دینی با سلامت روانی دانش آموزان دوره متوسطه آموزش و پرورش منطقه 8 شهر تهران می باشد.این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی به روش همبستگی می باشد جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه منطقه 8 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی 1390-91 می باشد. نمونه آماری به صورت تصادفی ساده از جامعه آماری حدود 24872 نفری بر اساس جدول مورگان 296 نفر انتخاب شده است. در این راستا از پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ و پرسشنامه محقق ساخته باورهای دینی استفاده شده و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش های آمار توصیفی - میانگین و درصد فراوانی - و استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون - استفاده شده است و ضریب پایایی این پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS مورد محاسبه قرار گرفت که میزان آن در سلامت روانی 0/84 و در باورهای دینی 0/78 به دست آمده. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که هر چه افراد از باورهای دینی بیشتری برخوردار باشند علائم جسمانی و افسردگی آن ها کمتر است. اما بین اضطراب و کارکردهای اجتماعی و باورهای دینی رابطه معناداری مشاهده نشد. یعنی هرچه افراد از باورهای دینی بیشتری برخوردار باشند علائم جسمانی و افسردگی در آن ها کمتر مشاهده می شود و هر چه افراد از باورهای دینی بر خوردار نباشند این علائم در آن ها افزایش می یابد.
کلید واژه ها: دین / سلامت روان
مقدمه
قلمرو دین و آموزه های آن، تمامی حیات فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی بشر را در بر می گیرد. با توجه به وسعت قلمرو دین مسلماَ، دین حرف های زیادی در مورد بهداشت روان نیز دارد. دین را که در اصطلاح به مجموعه اصول، قواعد بنیادی، احکام و دستورهایی می دانیم که از سوی خدا به انسان داده شده است. بدون تردید در تمامی دستورات خداوند سلامت و سلامتی انسان مد نظر است. توجه دادن انسان به ایمان به خداوند، توحید و یگانه پرستی و بندگی او، اولین و اساسی ترین آموزه انبیاء و معصومین - ع - بوده است. اصلی ترین رکن دین یعنی ایمان به خدای یکتا، انسان را از نگرانی و اضطراب و دغدغه خاطر مصون داشته و در برابر رویدادهای نامطلوب زندگی ثابت قدم و استوار نگه می دارد. به گونه ای که حوادث و مشکلات و ناملایمات زندگی نمی توانند تزلزلی در او ایجاد نمایند.
- انسان نمی تواند بدون داشتن ایده و آرمان و ایمان زندگی سالم داشته باشد و یا کار مفید ی برای بشریت انجام دهد. انسان فاقد هر گونه ایده و آرمان و ایمان به صورت موجودی مردد و سرگردان می ماند و موجودی نا هماهنگ می گردد. بنابراین در اصل ضرورت پیوستن به یک مکتب و ایده تردید ی وجود ندارد - مطهری، . - 1370 نیاز به دین و نقش مثبت آن در بهداشت و سلامت فرد و جامعه از نگاه برخی از روانشناسان غربی نیز مخفی نمانده است "یونگ" معتقد است که دین به انسان آرامش و به وجودش معنا می بخشد و راه های تحمل مشکلات را به وی می آموزد. او در جای دیگر می گوید: انسان فطرتاَ جویای سعادت خویش است و از فکر یک آینده شوم لرزه به اندامش می افتد و سخت دچار دلهره و اضطراب می گردد. ایمان مذهبی به حکم این که به انسان اعتماد و اطمینان می بخشد، دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان زایل می سازد و به او آرامش خاطر می دهد. تحقیقات روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان مذهبی نشان داده است که هنوز جامعه ای یافت نشده است که در آن مذهبی برمردم حکومت نکند. همه جوامع از اولیه و متمدن به نحوی مذهبی بوده اند - قائمی، . - 1379
- در تعالیم اسلامی، اولین گام و نشانه سلامت روحی و روانی ایمان به خدا، دینداری و آگاهی از آموزه های دینی است. زیرا دین به زندگی بشرمعنا می بخشد و او را در کنار خوشی ها و شیرینی ها، رنج ها و شکست ها، از دست دادن ها و نا کامی ها تنها نمی گذارد و این رنج ها و خوشی ها و نعمت ها را برای امتحان و آزمودن انسان تعیین می نماید - سوره مبارکه فجر، آیه 15 و . - 16
بیان مسئله
باورهای دینی، یقین و اعتقاد داشتن به یک سلسله دستورهای عملی و اخلاقی است که پیامبران از طرف خداوند برای راهنمایی بشر آورده اند که پذیرفتن و انجام دادن این دستورات سبب سعادت و خوشبختی انسان در دو جهان است. امروزه بیش از هر زمان دیگر نیازمند تفکر و اندیشه در باب تاثیر گذاری باورهای دینی بر تمامی امور انسانی بویژه مسایل عاطفی و روحی هستیم. بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران بر این باورند که باورهای دینی تاثیر انکارناپذیری بر سلامت روح و جسم و دیگر ابعاد زندگی بشر دارد. افراد متدین به هر نسبت که ایمان قوی و محکم داشته باشند از بیماری روانی مصون تر هستند. داشتن معنی و هدف در زندگی، احساس تعلق داشتن در زندگی به منبعی والا و امیدواری به کمک و یاری خداوند در شرایط مشکل زای، برخورداری از حمایت های اجتماعی و ... همگی از جمله منابعی هستند که افراد متدین با برخورداری از آن ها می توانند در مواجهه با حوادث فشارزای زندگی آسیب کمتری را متحمل شوند - یونگ، کرمی و همکاران، . - 1370
از جمله آثار ایمان دینی آرامش خاطر است. ایمان دینی به حکم این که به انسان که یک طرف معامله است، نسبت هیجان، که طرف دیگر معامله است، اعتماد و اطمینان می بخشد. دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان از میان می برد و بجای آن به او آرامش خاطر می دهد - مطهری، . - 1375 با توجه به این که بهره مندی از یک نظام ارزشی پویا و استوار، فرد سالم را از روان نا سلامت و آزرده متمایز می سازد. شخص روان آزرده یا پایبند به هیچ ارزش و هنجاری نیست و یا ارزش هایش، ناقص، موقت و گذرا است. فردی که از بهداشت روانی بر خوردار نیست توانایی ندارد که تمامی جنبه های زندگی اش را مدیریت کند و به هم پیوند دهد و متحد و هماهنگ در زندگی عمل کند و به امورات زندگی اش انتظام و انسجام بخشد.
