بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین راهبردهای کنترل فکر با کمال گرایی دانشجویان در سال 1392-93 انجام گرفته است.
ابزار و روش: پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع وکارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی که 785 نفر بوده اند. واز این جامعه تعداد 260 نفر براساس جدول مورگان، و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از 2 پرسشنامه راهبرد کنترل فکر ولز و دیویس - TCQ - کمال گرایی هیل استفاده شده است.
یافته ها: نتایج به دست آمده نشان دادند که بین زیرمقیاس تنبیه از مولفه راهبرد کنترل فکر وکمال گراییرابطه منفی و معنادار وجود دارد. و در سایر مولفه های راهبرد کنترل فکر ومولفه های کمال گرایی، پرت کردن حواس با نظم وسازمان دهی رابطه منفی و معنادار و با ادراک فشار از سوی والدین ازمولفه های کمال گرایی، رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. و همچنین از دیگر زیر مقیاس کنترل فکر، بین نگرانی و نظم و سازماندهی رابطه منفی و معنادار، بین تنبیه و تلاش برای عالی بودن رابطه منفی و معنادار، در مولفه ارزیابی دوباره از زیر مقیاس کنترل فکر و نظم و سازمان دهی رابطه منفی و معنادار و با زیرمقیاس ادراک فشارازسوی والدین، رابطه مثبت و معنادار مشاهده شده است.
نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش و با توجه به اینکه کمال گرایی خصوصیتی است که درحد افراط باعث ناهنجاری می شود، لذا با اطلاع رسانی در این مقوله وآگاهی از پیامدهای ناشی از آن، می توان گام مهمی در جهت ارتقا سلامت روان دانشجویان برداشت.
واژههای کلیدی: راهبرد کنترل فکر، کمال گرایی، دانشجویان
مقدمه
ویژگی های شخصیتی برای یک شخص در طول زمان معمولا ثابت و بین افراد مختلف متفاوت هستند و زیربنای رفتار افراد را تشکیل می دهند. کمال گرایی یکی از ویژگی های شخصیتی است. هولندر برای اولین بار از کمالگرایی به عنوان یک ویژگی شخصیتی نام برد و آن را به صورت داشتن انتظاری بیش از حد مورد نیاز از خود یا دیگران در موقعیتی خاص، تعریف کرد - هولندر، . - 1978 کمی پس از آن برن - 1980 - تحلیل گسترده تری در مورد کمالگرایی انجام داد و بیان کرد که کمال گرایی، شبکه ای از شناخت ها است که شامل انتظارات، تحلیل وقایع و ارزیابی خود و دیگران است. افراد کمال گرا یک سری استانداردهای بالا و غیر واقع بینانه دارند که با وجود سختیها، از آن ها پیروی می کنند و ارزش کار خود را در رسیدن به این استانداردها می دانند - اسلید و اونز،1998؛ بشارت، محمدی، پورنقاش تهرانی و حاتمی، 1388؛ فراست، مارتن، لاهارت و روزن بلت،. - 1990 هماچک - - 1987
بیان کرده است که کمال گرایی دارای دو جنبه است: کمال گرایی بهنجار و نوروتیک. کمال گرایی بهنجار از تلاش و رقابت برای برتری و کمال لذت می برد و در عین حال محدودیت های شخصی را به رسمیت می شناسد، اما کمال گرای نوروتیک به دلیل انتظارات غیر واقع بینانه هرگز از عملکرد خود خشنود نخواهد شد و از منظر خود هرگز کاری را خوب انجام نمی دهد که بتواند از آن لذت ببرد. در نتیجه این افراد ناشکیبا و بی نهایت خود انتقادگر هستند. در کمال گرایی بهنجار اشخاص به کارهای سخت روی می آورند و با هدف موفقیت، برانگیخته می شوند و ضمن تاکید بر معیارهای سطح بالای عملکردی، می توانند واقعیت های بیرونی را درک کنند و محدودیت ها را بپذیرند. کمال گرایان نابهنجار برعکس با ترس از شکست، بر انگیخته می شوند و در نتیجه در خصوص دست یابی به اهداف سطح بالا و غیر واقع بینانه تقریبا همیشه نگران هستند.
هیل1 و همکاران - 2004 - تعریف جدیدی از کمال گرایی را ارائه نموده اند که در واقع تلفیقی از ابعاد مطرح شده در الگوهای چند بعدی اخیر که شرح آن پیش از این از نظر گذشت می باشد مطابق این صورت بندی جدید کمال گرایی دارای ابعاد زیر است:1 تمرکز بر اشتباهات: 2 پریشانی و نگرانی از اشتباه کردن. 2 معیارهای بالا برای دیگران: 3 انتظار عملکرد کامل و درست از دیگران. 3 نیاز به تأیید: 4 تمایل به جستجوی تأیید و توجه از سوی دیگران و حساسیت نسبت به انتقاد.4 نظم و سازماندهی :5 تمایل به مرتب و منظم بودن.5 ادراک فشاراز سوی والدین: 6 احساس نیاز به عملکرد کامل وبی نقص جهت جلب تأیید وتوجه والدین. 6 هدفمندی: 7 برنامه ریزی قبلی و تعمق در تصمیم گیری و پرهیز از عملکرد تکانشی.
7 نشخوار فکر: 8 تفکر وسواس گونه و مداوم درباره اشتباهات گذشته و اعمالی که کامل نبوده اند یا درباره اشتباهاتی که در آینده رخ خواهد داد.8 تلاش برای عالی بودن: 3 تمایل به کسب نتایج کامل ودستیابی به معیارهای بالاوعالی - جمشیدی، . - 1388 متغیر ملاک این تحقیق راهبرد کنترل فکر می باشد.راهبرد کنترل فکر، راهبرد مقابله ای است که افراد برای کنترل فعالیت های نظام شناختی بکار می گیرند یا در واقع برای اضطراب خود انجام می دهند. برمبنای این مدل جهت گیری تعدی ها، انگیختگی و توجه، به نوعی معطوف به اعلام متعاقب رویدادهای استرس زا هستند. در واقع این پاسخ ها ابزاری برای فرایند هیجانی متعاقب آسیب هستند که به فرد اجازه می دهند نقشه ای برای تهدیدات آینده طرح ریزی کند - ابوالقاسمی، بخشیان، نریمانی،. - 1391 در مدل فراشناختی راهبرد های کنترل فکر به پنج دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:
-1 حواس پرتی - برای مثال : به جای آن به افکار مثبت فکر می کنم -
-2 کنترل اجتماعی - برای مثال: از دوستم می پرسم که آیا او هم چنین فکری دارد -
-3 نگرانی کردن - برای مثال: افکار مربوط به نگرانی های کوچک تر را جانشین آن فکر می کنم - . این تعریف به تلویحی اشاره به اجتناب پنهان دارد.
-4 خود تنبیهی - برای مثال: خودم را به خاطر داشتن چنین فکری، احمق خطاب میکنم -
-5 ارزیابی مجدد - برای مثال: روی آن فکر متمرکز می شوم و با آن چالش می کنم - .
تصورات و باورهای ناکارآمد بر چگونگی تفسیر و پاسخ افراد به افکار مزاحم و ناخوانده تأثیر می گذارد همچنین این نتیجه به این دیدگاه که معتقد است باورها درباره اهمیت و نیاز به کنترل افکار مزاحم و ناخوانده بیش برآورد کردن تهدید و مسئولیت رویداد، کمال گرایی، عدم تحمل ابهام و افکار وسواس گونه، استفاده از خود تنبیهی را در پاسخ به تعدی های مزاحم بالا می برد، هم خوانی دارد. از طرفی خود تنبیهی به عنوان یک راهبرد ناکارآمد کنترل فکر سبب محدود شدن توجه به محرک های تهدید آور ومقابله به صورت تلاش برای اجتناب از افکار می شود و به این ترتیب از پردازش سازگارانه طبیعی و اصطلاح راهبردهای مقابله ای ناسازگار جلوگیری می کند و چرخه معیوبی را ظاهر می کند. وقتی فکر مزاحمی بروز می کند، می تواند با آشفتگی هیجانی ،برانگیختگی فیزیولوژیکی و تداخل در تمرکز یا تکمیل تکالیف مربوط باشدکه در هر جا وبرای دقایقی یا حتی ساعت ها ادامه داشته باشد.
بنابراین وجود افکار مزاحم باعث تداخل در تمرکز می شود و بروز تعداد خطای بیشتر و زمان واکنش طولانی تر رابه دنبال دارد - ابوالقاسمی و همکاران ،. - 1391 کمال و بهراد - 1390 - در پژوهش خود با عنوان بررسی رابطه راهبردهای کنترل فکر با علائم اختلالات خوردن در دانشجویان پیام نور یزد به این نتایج رسیدند که بین عامل کلی پرسشنامه های کنترل افکار و تمامی راهبردهای کنترل فکر به جز کنترل اجتماعی با اختلال خوردن رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. خانی پور، سهرابی و طباطبائی - 1390 - در پژوهش خود به عنوان مقایسه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر در دانشجویان با سطوح بهنجار و بیمارگون از نگرانی به این نتایج دست یافتند که بین 2 گروه از لحاظ 3 متغیر باورهای فراشناختی مثبت درباره نگرانی، باورهای کنترل ناپذیری و خطر و راهبردهای کنترل فکر خود تنبیهی تفاوت معنی دار وجود دارد.
محمد خانی، مظلوم - 1389 - در پژوهشی به عنوان بررسی رابطه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر با اضطراب صفت به این نتیجه رسیدند که بین باورهای فراشناختی و باورهای کنترل فکر و اضطراب صفت همبستگی مثبت و معنی دار وجود دارد. غروی خسروی و نجفی - - 1391 پژوهشی که به منظور بررسی رابطه اضطراب امتحان، کمال گرایی و انگیزش پیشرفت با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام دادند. نتایج پژوهش نشان دادند که بین کمال گرایی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود ندارد. امیم، کاشمن و فوآ - 1997 - 1، راهبردهای کنترل فکر در بیماران اختلال وسواس فکری عملی و مقایسه آن با افراد بهنجار را مورد بررسی قرار دادند، نتایج تفاوت معنی داری را در گروه ها نشان داد.
همچنین تفاوت در راهبردهای کنترل فکر معنی دار بود. نتایج نشان داد که آزمودنی های دارای اختلال وسواس فکری عملی در مقایسه باگروه دوم هنگام تلاش برای مهار افکار مزاحم خود، بیشتر از نگرانی، تنبیه، ارزیابی بوده و کنترل اجتماعی استفاده می کردند. وارد2 و برایانت - 1998 - ، به بررسی راهبردهای کنترل فکر در اختلال فشار روانی حاد پرداختند. نتایج نشان داد که استفاده از تنبیه و نگرانی به رابطه مثبت و معناداری با افسردگی، اضطراب و مقیاس اثر حادثه دارد. الیس و کروپلی - 2002 - 1 به »بررسی راهبردهای کنترل فکر مورد استفاده توسط بیماران مبتلا به بی خوابی مزمن در مقایسه با افراد عادی« پرداختند. نتایج نشان دادند که تفاوت معناداری در نمرات اعمال مربوط به بهداشت خواب با
