بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه راهبرد های تنظیم شناختی هیجان ، با میزان اعتیاد به بازی های رایانه ای نوجوانان انجام شد. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول شهر کرج در سال تحصیلی 94-95 به تعداد N=45831نفر می باشد. نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 300 نفر به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند .برای اندازه گیری متغیرها از پرسش نامه تنظیم شناختی هیجان - CERQ - گارنفسکی و همکاران وپرسشنامه اعتیاد به بازی های رایانه ای آنیوتاورن استفاده شد.برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری به شیوه گام به گام خطی چندگانه استفاده شد.
یافته ها: نشان داد که بین زیر مقیاس های تنظیم شناختی هیجان - شناخت مثبت/ تمرکز مثبت مجرد-برنامه ریزی، پدیرش، سرزنش دیگران و سرزنش خود - با اعتیاد به بازی های رایانه ای رابطه با جهت منفی وجود دارد . از مولفه های تنظیم شناختی هیجان، پذیرش، سرزنش دیگران و سرزنش خود در مجموع 10 درصد واریانس اعتیاد به بازی های رایانه ای را تبیین می کند بحث و نتیجه گیری : تنظیم شناختی هیجان با اعتیاد به بازی های رایانه ای رابطه دارند و پیش بینی کننده اعتیاد به بازی های رایانه ای در نوجوانان هستند.لذا در جهت پیشگیری از اعتیاد نوجوانان به بازی های رایانه ای باید مورد توجه قرار گیرند .
واژگان کلیدی : تنظیم شناختی هیجان ،اعتیاد به بازی های رایانه ای ، نوجوانان
مقدمه
قرن بیست و یک ،قرن انقلاب اطلاعاتی، رایانه ای و دیجیتالی، دوره پژوهش و انفجار دانش و دهکده جهانی نامیده شده است . عصر حاضر شیوه نوینی از زندگی را با خود آورده و بر نهادی نوین که می توان، آن را کلبه الکترونیک نامید مبتنی است. نفوذ سریع فن آوری اطلاعات در میان آحاد مردم موجب تغییر شیوه زندگی آنان شده است. تحولات سریع ناشی از کاربرد فن آوری اعم از فن آوری مولد و فن آوری اطلاعاتی در زندگی بشرتغییرات شگرفی را در ساختارهای صنعتی، اقتصادی، سیاسی و مدنی جوامع به وجود آورده است واین تغییرات، تأثیرات به سزایی در روند زندگی و کار مردم در سراسر جهان گذاشته است - حیدری ،. - 1390
افزایش سریع دسترسی و استفاده از رایانه در بین کودکان و نوجوانان و نیز جذابیت این بازی ها برای نوجوانان و جوانان در سراسر جهان نگرانی هایی را به دنبال داشته است - گانتر ، - 2009 مسئله بازی های رایانه ای در آینده می تواند این باشد که در آن ها حقیقت مجازی به گونه ای ارائه شوند که قابل تشخیص با جهان واقعی نباشد - سیروس ، - 1384 هم اکنون باز ی های رایانه ای به یکی از پر طر ف دارترین روش های سرگرمی و بازی در بین کودکان و نوجوانان تبدیل شده و هرروز بر تنوع آن ها نیز افزوده می شود - باستین ، - 2012 فلذا با توجه به اهمیت موضوع بررسی ارتباط این باز ها با فرایند فکری ،رفتار ی و روانی افراد از اهمیت زیادی برخوردار است - مودستی و همکاران، ؛1994 ، کوک و همکاران،. - 2001 تغییر در هیجانات از جمله عواملی که می تواند با بازی های رایانه ای مرتبط باشدو یا مورد پیش بینی قرار بگیرد - گروس ،. - 2003
از موارد تاثیر گذار اعتیاد به رایانه و بازی های رایانه ای هیجانات است هیجانات نوجوانان از دیدگاه روانشناسی اهمیت ویژه ای دارد تنظیم شناختی هیجان نشان دهنده طیف فرایندهایی است که از طریق آن افراد می توانند طبیعت، نوسان، و طول مدت هیجانات را تغییر دهند - گروس ،1998،به نقل از آزاد ،عبدالهی و حسنی ،. - 1393در زندگی روزمره، افراد همواره راهبردهای منظمی را برای تعدیل شدت و یا نوع تجارب هیجانی خود یا واقعه فراخواننده هیجان به کارمی گیرند - دیاموند و آسپینوال، . - 2003 با توجه موارد فوق و نظر به اینکه تنظیم شناختی هیجان از مولفه های تاثیر گذار بر رفتار نوجوانان می باشد ضرورت دارد به بررسی مسئله و ضرورت انجام پژوهش پرداخته شود.تنظیم شناختی هیجان فرایندی است که از طریق آن افراد هیجان های خود را به صورت هشیار یا ناهشیار تعدیل می کنند تا به طور مناسب به تقاضاهای محیطی متنوع پاسخ دهند - بارق و ویلیامز، 2007؛
روتنبرگ و گروس،2007 ،کمپبل -سیلس و بارلو،2007 به نقل از به نقل از آزاد ،عبدالهی و حسنی ، - 1393 .تنظیم شناختی هیجان نشان دهنده طیف فرایندهایی است که از طریق آن افراد می توانند طبیعت، نوسان، و طول مدت هیجانات را تغییر دهند - گروس ،1998،به نقل از آزاد ،عبدالهی و حسنی ،. - 1393در زندگی روزمره، افراد همواره راهبردهای منظمی را برای تعدیل شدت و یا نوع تجارب هیجانی خود یا واقعه فراخواننده هیجان به کارمی گیرند - دیاموند و آسپینوال، . - 2003علاوه بر این، نتایج پژوهش ها نشان می دهد که تنظیم هیجان با الگوهای آسیب شناسی روانی آمیختگی کامل دارد شویزر، 2010 - ؛تنظیم هیجان را می توان به صورت فرآیندهایی تعریف کرد که از طریق آن، افراد می توانند بر اینکه چه هیجانی داشته باشند و چه وقت آنها را تجربه و ابراز کنند، تأثیر بگذارند - گروس ، - 1999
مدیریت هیجانات به منزله فرآیندهای درونی و بیرونی است که مسئولیت کنترل، ارزیابی و تغییر واکنش های عاطفی فرد را در مسیر تحقق یافتن اهداف او بر عهده دارد و هرگونه اشکال و نقص در تنظیم هیجانات میتواند فرد را در برابر اختلالات روانی چون افسردگی و اضطراب آسیب پذیر سازد - گارانفسکی ،2003 به نقل از آزاد ،عبدالهی و حسنی ، - 1393 به اعتقاد محققان،چگونگی ارزیابی دستگاه شناختی فرد در هنگام روبه روشدن با حادثه منفی در بازی های رایانه ای و واقعیت از اهمیت بالایی برخوردار است .سلامت روانی افراد ناشی از تعاملی دوطرفه میان استفاده از انواع خاصی از راهبردهای تنظیم شناختی هیجانات و ارزیابی درست از موقعیت تنش زاست - همان منبع - .محققان 9 راهبرد شناختی را در تنظیم هیجانات معرفی کردهاند؛ نشخوار فکری، پذیرش، خود را مقصر دانستن،توجه مثبت مجدد، متمرکز بر برنامه ریزی، بازنگری و ارزیابی مجدد به صورت مثبت، تحت نظر قراردادن، فاجعه آمیز تلقی کردن و مقصردانستن دیگران - کراجی ،. - 2002راهبردهای تنظیم شناختی هیجانات به افراد کمک می کند تا برانگیختگی ها و هیجانهای منفی را تنظیم نمایند .این شیوه تنظیم با رشد، پیشرفت یا بروز اختلال های روانی رابطه مستقیم دارد - کراجی ،. - 2002اگر افراد قادر به مدیریت موثر پاسخ های هیجانی در برابر وقایع روزمره نباشند یا دوره های شدید و طولانی مدت آشفتگی را تجربه نمایند، ممکن است افسردگی و اضطراب قابل تشخیص را بروز دهند - گرینبرگ،. - 2002
افزون بر این، الگوهای نظری اخیر، تنظیم موفق هیجان را با پیامدهای سلامت، روابط بین فردی، عملکرد شغلی و تحصیلی مطلوب مرتبط دانسته اند - منین و همکاران، 2007 ؛ نولن -هوکسما، ویسکو و لیوبومیرسکی،2008 به نقل از آزاد ،عبدالهی و حسنی ، - 1393 .به طور کلی تنظیم هیجانی، شامل استفاده از استراتژی های رفتاری و شناختی برای تغییر در مدت زمان یا شدت تجربه ی یک هیجان است - گراس و تامپسون، 2007 به نقل از نساجی ،حسینیان ،بنی هاشمی ،سارا ،. - 1389با توجه به مطالب ارائه شده فوق توجه به تاثیر و ارتباط بازی های رایانه ای با عملکرد روانی و رفتاری افراد بخصوص نوجوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است .پژوهش های ارائه شده همگی بیانگر تاثیر و ارتباط بازی های رایانه ای با فعالیت های فکری، روانی و هیجانات افراد استفاده کننده می باشد - اشمیت ، - 2010فلذا مسئله این است که رابطه بین راهبرد های تنظیم شناختی هیجان با میزان اعتیاد آن ها به بازی های رایانه ای چگونه است ؟و اینکه آیا میزان استفاده از بازی های رایانه ای می توان پیش بینی کننده مناسبی برای تنظیم شناختی هیجان نوجوانان باشد.
روش
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی می باشد . جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشآموزان پسر متوسطه اول شهرستان کرج بود. بنا بر آمار ارائه شده تعداد آنها - N=45831 - که در سالتحصِلی - - 94-95 مشغول به تحصیل بودند.حجم نمونه مورد مطالعه با استفاده از جدول مورگان 300 نفر برآورد شد. برای انتخاب نمونه آماری از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای استفاده شد. بدین ترتیب که از میان دبیرستان های شهر کرج 10دبیرستان برگزیده شد. سپس درهر دبیرستان 3 کلاس انتخاب گردید و در پایان در هر کلاس بطور تصادفی تعداد10 نفر انتخاب شد .که پرسشنامه ها بین آنها توزیع و پس از 80 دقیقه زمان - جهت تکمیل پرسشنامه ها - جمع آوری گردیدند . جهت تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss در محدوه آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار استفاده شد.و در محدوده آمار استنباطی جهت تعیین جهت و میزان رابطه از ضریب همبستگی پیرسون و جهت تعیین قدرت پیش بینی کنندگی از رگرسیون چند گانه استفاده شد.
ابزار پژوهش
پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان 1
پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان - CERQ - توسط گارنفسکی و همکاران در کشور هلند تدوین شده، دارای دو نسخه انگلیسی و هلندی است. پرسش نامه نظم جویی شناختی هیجان - CERQ - یک پرسش نامه چند بعدی است که جهت شناسایی راهبردهای مقابله ای شناختی افراد پس از تجربه کردن وقایع یا موقعیت های منفی مورد استفاده قرار می گیرد.این پرسش نامه دارای 36 ماده می باشد و 9 خرده مقیاس راهبردشناختی ملامت خویش، پذیرش، نشخوارگری، تمرکز مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت، دیدگاه پذیری، فاجعه سازی و ملامت دیگران را ارزیابی می کند.اعتبار مقیاس براساس روش های همسان درونی - با دامنه آلفای کرونباخ 0/76 تا - 0/92 و بازآزمایی - با دامنه همبستگی 0/51 تا - 0/77 و روایی پرسش نامه مذکور از طریق تحلیل مؤلفه اصلی با استفاده از چرخش واریمکس، همبستگی بین خرده مقیاس ها - با دامنه همبستگی 0/32 تا
