بخشی از مقاله
چکیده:
در سالهاي اخیر، تلاشهاي وسیعی به وسیله بسیاري از سازمانها براي ترغیب افراد خود به خلاقیت و نوآوري انجام گرفته است. خلاقیت و نوآوري لازمه و پیش درآمد توسعه و پیشرفت و تعالی یک سازمان و جامعه است و آگاهی از فنون و تکنیک هاي آن ضرورتی اجتناب ناپذیر براي مدیران، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به این رشته است لذا این پژوهش به بررسی و مقایسه ساختار سازمانی مدارس و میزان انگیزه نوآوري دبیران مدارس متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 92-93 پرداخته که به طور کلی هدف اساسی این تحقیق تعیین ارتباط بین ساختار سازمانی مدارس با میزان انگیزه دبیران براي نوآوري می باشد.
این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی بوده که جامعه آماري آن کلیه دبیران مدارس متوسطه دوره دوم شهر کرمانشاه می باشد که از طریق نمونه گیري طبقه اي ، نمونه آماري مورد نظر انتخاب ومورد مطالعه قرار گرفت. پس از مطالعه نظري در مورد موضوع مورد تحقیق وتهیه وتدوین مبانی نظري و پیشینه آن و تعیین ابزار اندازه گیري تجزیه وتحلیل اطلاعات به کمک روش خی دو و t استودنت انجام گرفته است. نتایج حاکی از وجود رابطه معنی دار بین ساختار سازمانی و میزان نوآوري دبیران دارد و در مدارسی که ساختار باز و جو مبتنی بر آزادي عمل وجود دارد میزان خلاقیت و نوآوري دبیران بالاتر از مدارس که داراي ساختار متمرکز و جو بسته بوده اند لذا ضروري است که در انتصاب مدیران با بهره گیري از تجارب و دانش تخصصی آنها زمینه ایجاد ساختار نوآورانه را در مدارس فراهم نماییم.
مقدمه :
یکی از مهمترین وگسترده ترین سازمان هاي اجتماعی که مسئولیت انتخاب و انتقال عناصر فرهنگی را به نسل نو خاسته جامعه بر عهده دارد سازمان آموزش وپرورش است این سازمان دستگاهی است که الگوي کلی نهادها وسازمان هاي رسمی جامعه به شمار می رود واز دیر باز نقش سازنده و اساسی در بقا وتداوم فرهنگ وتمدن بشري داشته است. - صافی، 1385، ص - 6بی شک یکی از زیباترین ویژگی هاي انسان قدرت آفرینندگی وخلاقیت است. به همین ویژگی است که انسان می تواند اهداف آرمان گرایانه خود را تحقق بخشد وتوانایی هاي خود را شکوفا سازد.برخی افراد می پندارند که خلاقیت خصوصیت ذاتی شمار معدودي از انسانهاست که با این توانایی متولد می شوند.
در صورتی که ثابت شده است این استعداد در نوع بشر به اندازه حافظه عمومیت دارد. و می توان آن را با کاربرد اصول و روش هاي معین پرورش داد. به گفته اندرسن: خلاقیت و نوآوري در کودکان امري همگانی است در حالی که در بین بزرگسالان تقریباً وجود ندارد. وخود به خود این سوال پیش می آید که چه بر سر این توانایی عظیم و همگانی بشر پیش آمده است. - آلن بودو ، 1358، ص - 111 یکی از وظایف سازمان هاي آموزش وپرورش از جمله مدارس این است که با بکارگیري مدیران نوآور ومعلمان ایجاد کند وضمن شناسایی عوامل موثر بر خلاقیت ونوآوري زمینه بروز را آماده می گردد انجام این امر مستلزم تدوین طرح ها وبرنامه هاي گوناگونی است که مدیران مدارس باید با اجراي تدریجی آنها تحول ، تحرك وتغییرات جدیدي در واحد هاي آموزشی پدید آورند.
- حق شناس، 1378، صص - 68-69 با توجه به هدفهاي گوناگون فرد یا جامعه سازمانهاي مختلفی ایجاد می شود که هر یک ویژگی هاي خاص خود را داراست مثلاً سازمانهاي نظامی ، صنعتی وآموزشی از جمله سازمان هایی هستند که براي هدف هاي خاصی بوجود می آیند و همین امر موجب می شود که یافتن تعریف جامع و مانع براي سازمان با اشکال موجه می گردد.تمام سازمان ها خصوصیات مشترکی دارند. - صافی، 1385، ص - 6نظریه سازمان موضوعی است که مورد توجه بسیاري از حوزه هاي دانش بشري در سراسر دنیا بوده است. نظریه پردازان سازمان از حوزه هاي گوناگون نظیر: مدیریت، روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد، مردم شناسی، مهندسی، مدیریت بیمارستانی و غیره پدید آمده اند وهر یک چیزي بر این موضوع افزودند.
ص - 137 ساختار سازمانی یا طرحی سازمان، حاصل فرآیند سازماندهی1 است وعبارت از سیستم روابطی است که به طور غیر رسمی شکل گرفته وبه طور رسمی تصویب شده است وحاکم بر فعالیت هاي افرادي است که براي کسب اهداف مشترك به هم وابسته اند. - کارسیل ، 1976، ص - 330 سازمان ها در روش هاي خاص براي رسیدن به اهداف مختلف تعیین می کنند، و ساختار سازمان می تواند در جهت دستیابی به این اهداف کمک کند و یا مانع از پیشرفت آن شوند. سازمان هاي بزرگ و کوچک می تواند فروش بالاتر و سود دیگر به درستی مطابق با نیازهاي خود را با ساختار آنها با استفاده از به کار دست یابد.
وظیفه ساختار سازمانی فراهم کردن چارچوبی است که با توجه به آن ضوابط و مقررات وضع شوند و از طریق آن تصمیم ها به شیوه با نظمی شکل بگیرند، ساختار سازمان هاي بزرگ اصولاً طبقاتی هستند. بدین معنی که به واحدهایی تقسیم شده اند که خودشان همه به نوبه خود ، به واحدهاي دیگر تقسیم می شوند و به همین ترتیب ادامه می دهند و در نتیجه ساختاري از هرم اختیارات پدید می آید این ساختار طبقاتی از خصوصیات خاص سازمان هاي انسانی نیست این شامل تمام سیستم هاي پیچیده ي کا ما می شناسیم نیز می شود سیستم حیاتی انسان نیز سیستم پیچیده اي دارد.
- حاضر ، 1373، ص - 47 بررسی موارد برجسته خلاقیت سازمان ها امنیت ونقش برجسته سر گروه را در مدیریت ، خلاقیت و نوآوري نشان داده است برخی از سرگروه هاي موفق به ارائه ایده کلی بسنده می کنند وسپس گروه را درگیر فعالیت ذهنی و تاملی می کنند نوع مدیریت در این شیوه دستوري وتصمیم گیرنده نهایی در هر مورد شخص سرگروه می باشد شیوه ي دیگر این است که هر سرگروه صرفاً یه تقسیم ، مسئولیت داشته باشد حتی اگر فرد برجسته اي با خصوصیات منحصر به فرد در گروه حضور داشته باشد اگرچنین فردي دچار خود راي شود هرگز موفق نخواهد شد. - تورنس، 1375، ص - 134 یکی از وظایف سازمانهاي آموزش و پرورش از جمله مدارس این است که با بکارگیري مدیران نوآور و مبتکر و ارائه طرح هاي جدید و روشهاي نو زمینه را براي بروز این ویژگی ها در دانش آموزان و معلمان ایجاد کند و ضمن شناسایی عوامل موثر بر خلاقیت و نوآوري زمینه بروز را آماده می کند.
