بخشی از مقاله
چکیده
خلاقیت به عنوان یک نیاز عالیه بشري در تمام زندگی او مطرح است و عبارت است از تحولات دامنه دار و جهشی در فکر و اندیشه انسان بطوریکه حائز یک توانایی در ترکیب عوامل قبلی در طرح جدید میشود. براي اینکه بتوان در دنیاي متلاطم امروز به حیات خود ادامه داد باید به خلاقیت و نوآوري روي آورد و ضمن شناخت تغییرات و تحولات بر آنها تأثیر نهاد و بدانها شکل دلخواه داد. با توجه به این تغییرات و تحولات سرِیع خلاقیت و نوآوري به عنوان اصل اساسی و مهم بقاي سازمانها پذیرفته شده است بر اساس این امر کشورهاي پیشرفته بر آموزش خلاقیت تأکید بسیاري دارند و در این راستا پیشرفت انسان، سازمان و جامعه در گرو خلاقیت و نوآوري است و آگاهی از فنون و تکنیکهاي ایجاد فضاي لازم براي رشد و باروري این روحیه امري ضروري به نظر می رسد. روش تحقیق از نوع پیمایشی و همبستگی می باشد. براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامهاي که داراي سه بخش مشخصات فردي، ساختار سازمانی و سنجش میزان خلاقیت مدیران می باشد استفاده شد. نتایج نشان داد که با توجه به ارتباط منفی رسمیت، تمرکز و خلاقیت لازم است تصمیمات در حوزه ستادي سازمان بصورت مشارکتی اتخاذ گردد و همچنین میزان بکارگیري قوانین و دستورالعملها در این بخش متناسب با میزان آزادي مدیران در جهت ارائه الگوهاي نو و جدید باشد.
واژه هاي کلیدي: ساختار سازمانی، خلاقیت مدیران، آموزش و پرورش
-1مقدمه
امروزه مفاهیم ذهنی بشر مملو از طرحهاي تکامل یافته اي است که مدتها پیش در قالبهاي خام و ابتدایی، در ذهن بسیاري از افراد اندیشمند و خلاق جوانه زده و بتدریج توسط انسانهاي متوالی تکامل یافته اند. خلاقیت به عنوان یک نیاز عالیه بشري در تمام زندگی او مطرح است و عبارت است از تحولات دامنه دار و جهشی در فکر و اندیشه انسان بطوریکه حائز یک توانایی در ترکیب عوامل قبلی در طرح جدید میشود - احمدپور داریانی،. - 1381 تحولات و دگرگونی نظام هاي اجتماعی- اقتصادي عصر حاضر، ریشه در پیشرفت و تغییرات بوجود آمده در علم و تکنولوژي دارد که این به نوبه خود منجر به تغییر علایق و ذائقه گردیده است. بدون تردید هاي عصر حاضر با تحولات و تهدیدات گسترده بین المللی روبرو هستند از این رو تضمین و تداوم حیات و بق اء ها نیازمند یافتن راه حلها و روشهاي جدید مقابله با مشکلات میباشد که به نوآوري، ابداع، خلق فرایندها و روشهاي جدید بستگی زیادي دارد - داودي ،. - 1380 انسانها براي بقاء خود نیازمند اندیشه هاي نو و نظرات بدیع و تازه هستند عصر ما عصر سرعت در تحول فناوران، ارتباطات گسترده و رقابت شدید است که همزمان به گونه اي متقابل بر یکدیگر اثر میگذارند عوامل متعددي در درون یک بر توان خلاقیت و نوآوري افراد تأثیر می گذارند.
یکی از مهمترین عوامل تسهیل و تقویت توان خلاقیت و نوآوري در ، ساختار مناسب و تشکیلات متناسب با اهداف مورد نظر میباشد. ولف - 1995 - 1 اظهار داشت که متغیرهاي شخصی و ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي ي از قبیل تکنولوژي، ساختار، استراتژي، فرهنگ و همچنین متغیرهاي پی در پی محیطی بر روي نوآوري و خلاقیت تأثیر میگذارند که از این سه دسته، متغیرهاي ي بیشترین نقش را دارا هستند و در نهایت ساختار ي را به عنوان اصلی ترین عامل تأثیرگذار بر خلاقیت و نوآوري ها برشمردند. صلواتی - - 1378 در طی تحقیقی نشان داد که ساختار ي و اجزاء آن از قبیل پیچیدگی رسمیت و تمرکز بطور معنی داري با خلاقیت و نوآوري ي ارتباط دارند. کاندو - 1996 -
2 در طی تحقیقی اظهار داشت که هر چه میزان استاندارد سازي امور بیشتر باشد به همان نسبت از توان خلاقیت افراد کاسته می شود بطوریکه جهت ایجاد تعادل و تناسب بین میزان استانداردسازي و توان خلاقیت مدیران ها باید از انعطاف بیشتري در اجراي امورمربوط به دوایر خلاق ي برخوردار باشند. ویلیامز3 - 2001 - ، با تحقیق در مورد افزایش خلاقیت مشترك کارکنان و مدیران ها بیان داشت که در اکثر ها بکارگیري و آموزش مدیران ارشد براي ایجاد محیطی خلاق براي کارکنان نادیده گرفته شده است بطوریکه اکثر ها بر روي حفظ و پرورش خلاقیت کارکنان تمرکز دارند در حالی که بخش عمده جریان خلاق یت و نوآوري در را ستاي نحوه عملکرد مدیران بخش ها و واحدهاي ها می باشد. لیوسکیو - 1996 - 4 معتقد بود که هاي که توان برخورداري از نیروهاي با سطح تحصیلات بالا را ندارند ممکن است نسبت به تغییرات محیطی به دلیل کمبود تحصیلات آکادمیک مقاومت نشان داده یا بصورت یک جریان عادي و رایج نسبت به آن واکنش نشان دهند دراین راستا استخدام و بکارگیري افراد با سطح تحصیلات بالا و یا آموزش مدیران و ارتقاء تخصص و مهارتهاي آنها می تواند موجب تداوم روند تغییر و نوآوري در شده و افراد را نیز در این مسیر هدایت کنند.
آموزش و پرورش به عنوان متولی ورزش کشور در ابعاد تقویت امور تربیتی، نیروي جسمی، ادراکی و روانی نیروي انسانی که بزرگترین سرمایه ملی ما را تشکیل می دهند اقدامات مؤثري انجام داده است و در حال حاضر به عنوان متصدي طرح نظام جامع توسعه آموزش و پرورش و ورزش کشور گامی بزرگ براي سامان دادن به تلاشهاي گسترده و گوناگون در پهنه ورزش کشور برداشته و با انجام تغییراتی در زمینه هاي مختلف تلاش خود را در جهت پیشبرد اهداف این طرح مل ی به کار گرفته ا ست. همانطور که می دانیم وجود یک طرح نو با گستردگی زیاد به ساختاري انعطاف پذیر، تغییر فراگیر روشها و مدیران خلاق نیازمند است.
-2 مواد و روش ها:
در این تحقیق با توجه به ماهیت و نوع مسائل و اهداف و فرضیه هاي تحقیق، روش تحقیق از نوع پیمایشی و همبستگی می باشد اساس روش پیمایشی مبتنی بر نظرسنجی از کسانی است که مستقیماﱢ با مسئله مربوطه درگیر هستند. در تدوین این تحقیق از منابع کتابخانهاي، کتب و نشریات فارسی و پایگاههاي اطلاع رسانی استفاده شده است. نظرات و دیدگاههاي مدیران نیز از طریق دو پرسشنامه مربوط به ساختار ي و خلاقیت جمعآوري می شود.
روایی و پایایی پرسشنامهها:
روایی: براي اطمینان از اینکه آیا پرسشنامه ها واقعاً به اندازهگیري همان مفاهیم مورد نظر پرداختهاند به تعیین روایی ابزار اندازهگیري میپردازیم. براي روایی محتوایی، پرسشنامههاي تحقیق بین 10 نفر از اساتید دانشگاهها و صاحبنظران متخصص این رشته توزیع گردید که پیشنهادات رسیده با همفکري اساتید راهنما و مشاور در ویرایش نهایی پرسشنامهها لحاظ گردید. مناًض ذکر این نکته ضروري است که پرسشنامههاي ساختار سازمانی و خلاقیت، پرسشنامههاي استانداردي هستند که در داخل کشور قبلاً توسط محققین مورد استفاده قرار گرفته است.
پایایی: اعتمادپذیري پرسشنامه میزان پایائی آن را در اندازهگیري متغیرها نشان میدهد که در حقیقت با پایداري اندازهگیري سروکار دارد براي تعیین پایایی پرسشنامههاي این تحقیق از آلفاي کرونباخ استفاده شده است.پرسشنامه ساختار ي رابینز که بارها توسط محققین داخلی و خارجی مورد استفاده قرار گرفته پایایی آن توسط حمیدي - - 1383 از روش آلفاي کرونباخ بررسی و معادل 0/78 اعلام گردیده است.
پرسشنامه خلاقیت رندسیپ - 1986 - نیز که در داخل و خارج کشور مورد استفاده قرار گرفته است پایائی آن در داخل کشور توسط کاظمی - - 1381 از طریق آلفاي کرونباخ محاسبه و 0/73 اعلام گردیده است. همچنین براي اطمینان از ابزار اندازهگیري، محقق نیز اقدام به تعیین پایایی ابزار این تحقیق کرده است ضرایب بدست آمده آلفاي کرونباخ نشان داد که ابزار تحقیق از پایداري لازم برخوردارند. . براي جمع آوري اطلاعات از پرسشنامهاي که داراي سه بخش مشخصات فردي، ساختار سازمانی و سنجش میزان خلاقیت مدیران می باشد استفاده شد بطوریکه از پرسشنامه حمیدي - 1383 - ، بر گرفته از پرسشنامه رابینز براي بخش ساختار سازمانی و در تدوین سؤالات مربوط به خلاقیت از پرسشنامه استاندارد شدة رندسیپ - 1986 - 1 استفاده می شود. در این پژوهش با توجه به اهداف تحقیق، به منظور جمع آوري اطلاعات مورد نیاز جهت آزمون فرضیات تحقیق از ابزار اندازه گیري مناسب و متناسب که پرسشنامه هاي استاندارد می باشد استفاده خواهد گردید این پرسشنامه ها عبارتند از:
پرسشنامه ویژگیهاي شخصی نمونه ها:
شامل ویژگیهاي فردي و شغلی افراد از قبیل جنس، سن، سابقه خدمت، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و وضعیت استخدامی افراد نمونه بود. پرسشنامه ساختار ي: این پرسشنامه ترکیبی از 3 پرسشنامه جداگانه استیفن پی رابینز در موضوعات تمرکز، رسمیت و پیچیدگی است که در قالب یک مقیاس 5 رتبه اي تنظیم شده است که هر یک گزینه "الف" مربوط به هر سوال 1 امتیاز و به گزینه "ه" هر سوال 5 امتیاز تعلق میگیرد. سوالهاي 1 تا 7 پرسشنامه الف میزان پیچیدگی ساختار آموزش و پرورش را می سنجد و سوالات 8 تا 14 آن مربوط به میزان رسمیت ساختار سازمانی آموزش و پرورش است و در نهایت سوالات 14 تا 24 میزان تمرکز ساختار سازمانی تربیت بدنی را می سنجد.
پرسشنامه خلاقیت: پرسشنامه خلاقیت در سال 1986 توسط رندیسپ تهیه شده است. این پرسشنامه داراي 50 سوال بوده که در بر اساس مقیاس 5 ارزشی ایست که - کاملاً مخالفم، مخالفم،نظرم،بی موافقم، کاملاً موافقم - مرتب شده است به گزینه کاملاً مخالفم مربوط به هر سوال امتیاز 1، گزینه مخالفم امتیاز 2، گزینه بینظرم امتیاز 3، گزینه موافقم امتیاز 4و گزینه کاملاً موافقم امتیاز 5 تعلق میگیرد. قابلیت استفاده از این پرسشنامه در فرهنگهاي مختلف در استفاده از آن به علت ساده بودن سوالات و اجراي آن در مدت کوتاهی ممکن میباشد در نتیجه قابلیت اجراي آن براي کشورهاي مختلف با فرهنگهاي مختلف ممکن می باشد. لازم به ذکر است که پرسشنامه خلاقیت یک وسیله پیشبینی کننده معتبر خلاقیت مدیران محسوب میشود. جامعه آماري این پژوهش را مدیران مدارس آموزش و پرورش تشکیل می دهد. نمونه گیري از نوع سر شماري است که در واقع نمونه آماري با جامعه برابر می باشد.
