بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی از مفاهیم علوم اجتماعی است که امروزه بسیار مورد استفاده قرار میگیرد و مفهومی است که برای درک شرایط جدید پیش آمده در زندگی افراد در جوامع مختلف بکار برده میشود و نقش تعالیم اسلام به عنوان یکی از ادیان الهی بر زندگی جوامع بشری و سبکهای زندگی انسان امروزی غیر قابل انکار است که در این تحقیق به رابطه معنای زندگی در اسلام با سبکهای زندگی جوامع امروز به صورت تحلیلی و توصیفی پرداخته شده است و از نظر اسلام نهایت انسانیت انسان، آن است که صفات و افعال خداوند در وجود او به ظهور برسد و خدایی شدن و رسیدن به صفات الهی که قرب و نزدیکی انسان به خداوند تبارک و تعالی را فراهم میسازد تمام آن چیزی است که معنای زندگی یک انسان را از دیدگاه اسلام تشکیل میدهد و بر سبک زندگی او تاثیر میگذارد.
کلید واژهها: اسلام، معنای زندگی، سبکهای زندگی، جوامع امروزی
مقدمه
یکی از مهمترین موضوعات اجتماعی، دینی و فلسفی جهان بشری، بحث معنای زندگی است که از نگاههای گوناگون به آن پرداختهاند. برخی معتقدند که برای زندگی انسان، هیچ هدفی وجود ندارد و معنای آن در بیمعنایی است. در مقابل، بسیاری از متفکران اعتقاد دارند که زندگی دارای غایت و معنا است.سبک زندگی یا شیوه ای که فرد در خانواده فکر و رفتار می کند شامل نحوه ی تربیت و جایگاه او در خانواده, روش کلی زندگی, ارزشهای اجتماعی، طرز بر خود و فعالیت هاست و ترکیبی از الگوهای رفتاری و عادات فردی در سراسر زندگی است که در پی اجتماعی شدن به وجود می آید و می تواند در کیفیت زندگی ازنظر روحی، جسمی، و محیطی تأثیر بگذارد. بدین گونه که باعث نوع کیفیت زندگی متفاوتی می شود و سبک زندگی سالم تر به کیفیت زندگی بهتری منجر میشود . کیفیت هم همانگونه که ذکر شد از ابعاد مختلف جسمی، روحی، اجتماعی و محیطی تأثیر می گیرد.
و این ابعاد در محیط خانواده و از طریق شیوهی زندگی و تربیتی فرد به نحوههای متفاوت تأمین میشود. پس درنتیجه سبک زندگی بر کیفیت زندگی و کیفیت زندگی نیز میتواند بر درک او از معنای زندگی تأثیر بگذارد.و سبک زندگی اسلامی یکی از ضرورت های اساسی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. این امر خود مستلزم توجه جدی اندیشمندان مسلمان به موضوع سبک زندگی و راه های وقوع آن در فرد و اجتماع است. یکی از مسائل مهم برای رسیدن به این امر توجه به مبادی و مبانی سبک زندگی اسلامی است؛ زیرا سبک زندگی اسلامی تنها با تحقق این مبانی واقع شده و دوام پیدا خواهد کرد.در این نوشته به بررسی معنای زندگی در اسلام با سبکهای زندگی عصر حاضر پرداخته شده است تا رابطه بین آنها و تاثیر آن بر یکدیگر مشخص شود.در حقیقت پرسش اصلی این است که رابطه معنای زندگی در اسلام و سبک زندگی چیست؟
مفهوم معنای زندگی
»معنای زندگی« از موضوعاتی است که در نیمه دوم قرن بیستم جای خود را در میان مباحث فلسفی باز کرد و همچنان به روند رو به رشد خود ادامه می دهد، به نحوی که امروزه در هر کتابی که درباره فلسفه، به طور کلی، نوشته می شودمعمولاً فصلی به این موضوع اختصاص دارد.همچنین معنای زندگی یکی از مهمترین موضوعات اجتماعی، فلسفی، روانشناختی و دینی انسان در دوران جدید و عصر صنعتی شدن جوامع و پیشرفت همهجانبه علم و فنآوری است. مسائل اصلی که ذیل عنوان مذکور جای میگیرند، مشتمل بر پرسشهاییاند مربوط به اینکه آیا زندگی هدف دارد یا نه؟
آیا زندگی ارزشمند است یا نه؟ و آیا مردم مستقل از شرایط و علایق خاص خود، دلیلی برای زندگی دارند یا نه؟رواج هیچانگاری در جوامع بشری به ویژه در دنیای غرب، پس از رنسانس و انقلاب علمی و صنعتی شتاب فزایندهای داشته است. جامعه شناسان و روانشناسان امور متعددی مانند رنج کشیدنها، ناکامیها، شکستها و ناتوانی تفسیر آنها را از جمله عوامل درونی و اجتماعی مهم پوچانگاری میدانند. در این میان به نظر میرسد که مهمترین عامل این معضل، ضعف یا عدم ایمان دینی باشد؛ انسانی که خدا رافراموش نموده است، به تعبیر قرآن کریم، حقیقت خود را فراموش نموده است، و روشن است که آن که خود را گم کرده باشد، زندگی برایش بیمعنا خواهد بود.
مفهوم سبک زندگی
در زبان انگلیسی برای معادل »سبک زندگی«، در گذشته از عبارتهای«style of life» ، «style of living»و «life style» استفاده شده و امروزه بیشتر از «lifestyle» استفاده میشود که برخی آن را »شیوه زندگی« و برخی »اسلوب زندگی« ترجمه کردهاند - میرساردو، » . - 875 :1379سبک زندگی« از دو واژه »سبک« و »زندگی« تشکیل یافته است. واژه »سبک« در لغت به معنای روش، شیوه، طرز، راه و رسم، قاعده، اسلوب و ... آمده است - معین، فرهنگ فارسی معین، 1818 /2 :1371؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، . - 4016 /5 :1382 کلمه »زندگی« نیز در لغت به معنای عمر، زندگانی، حیات، زیستن، معاش، زنده بودن، و ... است - معین، همان، 1753 /2 :1371؛ انوری، همان، . - 3889 /5 :1382
برای »سبک زندگی« تعاریف گوناگونی به چشم میخورد. سوبل که شاید اولین کسی بود که گستردهترین متن درباره تعریف »سبک زندگی« را نوشته بر این دیدگاه است که به طور تقریبی، هیچ توافق تجربی یا مفهومی درباره اینکه چه چیزی سازنده سبک زندگی است، وجود ندارد. برخی دیگر هم بر این باورند که میتوان این مفهوم را بسته به موضوعی که مطالعه میشود، به شکلهای مختلف تعریف کرد و ارائه تعریفی از آن، نفی کننده بقیه شیوه های استفاده از این مفهوم نیست. تنها لازم است تا زمینه ای را که در آن از این مفهوم استفاده میشود، تعریف کرد - فاضلی، . - 67 :1382این وضعیت در تعریف مفهوم باعث شده تا کاربردهای »سبک زندگی« بیشتر، آن را به همان گویی و کلی گویی کشانده و از آن برای همه چیز و هیچ چیز استفاده شده است.
به گونه ای که گاهی به اشتباه، آن را برابر فرهنگ یا طبقه در نظر میگیرند؛ بنابراین، هر کسی که در جایگاه سخن گفتن از آن است، باید به طور دقیق، مراد خود از آن را مشخص کند.ویلیام لیزر در سال 1963 م. سبک زندگی را بر اساس الگوی خرید کالا تعریف کرد و گفت: سبک زندگی دلالتکننده بر شیوه زندگی متمایز جامعه یا گروه اجتماعی است. شیوه ای که بدان طریق، مصرفکننده، خرید میکند و کالای خریداری شده مصرف میشود. وی در جای دیگر، سبک زندگی را طرز مشخص یا متمایز زندگی گروهی از مردم معرفی میکند؛ نظامی که از تأثیر ارزشها، منابع، نمادها و قوانین بر نیروهای زندگی در گروه شکل میگیرد. او با توجه به تمرکزش بر موضوع بازاریابی، در جای دیگر، سبک زندگی را الگوی رفتاری گروهی میداند که در خریدهای مصرفکننده انبوه و روشهای مصرف انعکاس یافته است - حسندوست و دیگران، . - 24 :1392
از دیدگاه گئورک زیمل سبک زندگی، مجموعهای از صورتهای رفتاری است که فرد یا گروه بر اساس انگیزههای درونی خود و در راستای تلاش برای ایجاد توازن میان شخصیت ذهنی و زیستمحیط عینی و انسانی خود برگزیده است - مهدوی، . - 52 :1387ماکس وبر سبک زندگی را بر گرفته از شیوه های رفتار، پوشیدن لباس، سخن گفتن، اندیشیدن و نگرش هایی که مشخص کننده گروه های منزلتی متفاوت میداند - مجدی و دیگران، . - 133 /2 :1389از نظر پییر بوردیو سبک زندگی، مجموعهای از طرز تلقیها، ارزشها، شیوههای رفتاری و سلقیههای افراد است - بوردیو،. - 32 :1380
