بخشی از مقاله
چکیده
هوش معنوي بهعنوان یکی از مفاهم جدید هوش، در بر دارنده نوعی سازگاري و رفتار حل مسأله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطههاي مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردي و غیره را شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیدههاي اطراف و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاري می نماید. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش معنوي با رضایت زندگی دانشجویان متاهل بود. طرح این پژوهش از نوع پس رویدادي و از نوع همبستگی است و نمونه آماري این پژوهش 100 دانشجوي متاهل - 50 زن و 50 مرد - را در بر می گیرد که با روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شدند. از مقیاس هوش معنوي و مقاس رضایت از زندگی رفتاري براي جمع آوري داد هاي استفاده شده است.
بین هوش معنوي با میزان رضایت از زندگی در کل نمونه دانشجویان متاهل رابطه معناداري وجود دارد و نتایج تحلیل رگرسیون با روش ورود نشان داده که متغیرهاي هوش معنوي، پیش بینی کننده خوبی براي رضایت از زندگی بود. هوش معنوي به عنوان نوعی هوشی غایی به مسائل معنایی و ارزشی را نشان می دهد و ظرفیت هاي سازگاري روانی را در بر می گیرد. یکی از عوامل مؤثر درافزایش احساس رضایت از زندگی و رضایتمندي پیوندهاي دینی و ایمان مذهبی است. از آنجا که فرد باایمان داراي ارتباطات و اعتقادات معنوي است، کمتر احساس رهاشدگی، پوچی وتنهایی می کند.
مقدمه
مسألهي هوش به عنوان یک ویژگی اساسی که تفاوت فردي را در بین انسان ها موجب می شود، از ابتداي تاریخ مکتوب زندگی انسان مورد توجه بوده است. اما از آغاز مطالعه هوش اغلب بر جنبههاي شناختی آن نظیرحافظه، حل مسئله و تفکر تأکید شده است، در حالی که امروزه نه تنها جنبههاي غیرشناختی هوش یعنی توانایی عاطفی، هجانی، شخصی و اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد بلکه در پیش بینی توانایی فرد براي موفقیت و سازگاري در زندگی نیز مورد اهمیت واقع شده است - ونگ و لاو،. - 2003 هوش معنوي به عنوان یکی از مفاهیم جدید هوش، دربردارندهي نوعی سازگاري و رفتار حل مسأله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطههاي مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردي و ... را شامل می شود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیدههاي اطراف و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاري می نماید.
این هوش به فرد دیدي کلی در مورد زندگی و همه تجارب و رویدادها می دهد و او را قادر می سازد به چارچوب بندي و تفسیر مجدد تجارب خود پرداخته، شناخت و معرفت خویش را عمق بخشد - غباري بناب و همکاران، . - 1387 ولمن، هوش معنوي را به عنوان ظرفیت انسان براي پرسیدن سؤالات غایی درباره زندگی و تجارب همزمان و ارتباط هر یک از ما با دنیایی که در آن زندگی می کنیم، تعریف می کند - ولمن، . - 2001 نازل نیز هوش معنوي را به عنوان توانایی نزدیک شدن به تواناییهاي معنوي و منبعی براي شناخت،کشف معنی و تحلیل وجودي، معنویت و رفتارهاي عملی تعریف می کند - نازل، . - 2004 براساس برخی مطالعات، هوش معنوي پیشبینیکننده عمده اي براي شاخصهاي بهزیستی روانی از جمله احساس رضایت از زندگی و عملکرد بین فردي محسوب می شوند - اکسترمرا و فرناندز، . - 2005 بهزیستی یا رضایت از زندگی از ویژگیهاي مهم روانی است که فرد واجد سلامت می بایست از آن برخوردار باشد.
رضایت از زندگی مفهومی پایدار و فراگیر است که احساس و نظر کلی مردم یک جامعه را نسبت به جهانی که در آن زندگی می کنند، منعکس می کند - دینر و همکاران، . - 1999 رضایت از زندگی را به عنوان نشانه اي بارز از سازگاري موفقتآمیز فرد با تغییر در موقعیت هاي گوناگون زندگی تعریف می کنند. ازدواج به عنوان مرحلهاي از زندگی که نیاز به انعطاف پذیري دارد تا خود را با تغییرات سازگار سازد. فابیرکاتور و همکاران - - 2000 در مطالعات خود دریافتند که معنویت بر رضایتمندي کلی زندگی تاثیر می گذارد.
معنویت شخصی به طور موثقی، رضایتمندي بیشتر از زندگی را پیش بینی می کند. همچنین به عنوان یک مکانیسم سازگاري ارزیابی می شود که به آنها کمک می کند، نسبت به کسانی که سطح پایینتري از معنویت شخصی را دارا هستند، بهتر و آسان تر عوامل تنش زا را کنترل کنند. نتایج پژوهش ساندرا و هوگاي - - 2003 که به بررسی رابطه معنویت و رضایت از زندگی زنان آفریقایی-آمریکایی پرداخته بودند، نشان داد که زنان سطح تعصب مذهبی بالاتري نسبت به معنویت داشتند که همبستگی معنیداري با رضایت از زندگی داشت و معنویت به عنوان متغیري بود که در رضایت از زندگی زنان آفر یقایی نقش داشت. نتیجه پژوهش آکلز کازرن - - 2009 نیز نشان داد که ابعاد مذهبی بودن با رضایت از زندگی بالاتر مرتبط است و افراد مذهبی در اقوام مذهبی شادترند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه هوش معنوي با رضایت از زندگی در بین دانشجویان متاهل می باشد.
روش پژوهش
جامعه و نمونهي مورد مطالعه: جامعه آماري این پژوهش دانشجویان متاهل دانشگاه محقق اردبیلی و نمونه آماري این پژوهش 100 دانشجوي متاهل - 50 زن و 50 مرد - از دانشگاه محقق اردبیلی را در بر می گیرد. ابزار گردآوري اطلاعات: مقیاس خودگزارشی هوش معنوي: این پرسشنامه که توسط کینگ - - 2008ساخته شده، داراي 24 آیتم میباشد. این پرسشنامه براساس مقیاس 5 گزینه اي لیکرت پر می شود. نمرات بالا، نشان دهندهي هوش معنوي بالا و یا وجود چنین ظرفیتی است.
با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در یک نمونه 619 نفري از دانشجویان دانشگاه ترنت کانادا در سال - - 2007 به دست آمد. آلفاي کرونباخ %95 و پایایی از طریق تنصیف %84 به دست آمد. در یک مطالعهي دیگر با استفاده از روش تحلیل عاملی تاییدي آلفاي کرونباخ %92 و آلفاي استاندارد شده نیز %92 به دست آمد. مقیاس رضایت از زندگی: این مقیاس - دنر و همکاران، - 1985 براي اندازهگیري رضایت از زندگی بهکار گرفته شده و داراي 5 ماده است که هر ماده هفت گزینه دارد و در این بررسی از یک - کاملاً مخالفم - تا هفت - کاملاً موافقم - نمره گذاري شده است.
اسماعیلی - - 1387 براي تعیین پایایی این مقیاس از روش آلفاي کرونباخ استفاده نمود و ضریب پایایی 0/80 را گزارش کرد که نشان دهنده پایایی قابل قبول این مقیاس است. روش اجرا: طرح این پژوهش از نوع پس رویدادي و از نوع همبستگی است که با روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شد و براي تجزیه تحلیل داده ها از تحلیل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. براي انجام این پژوهش از حمایت باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل استفاده شده است.
یافته ها
جدول شماره 1 نشان دهنده ضریب همبستگی پیرسون بین متغیر مستقل - هوش معنوي - با میزان رضایت از زندگی می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هوش معنوي با میزان رضایت از زندگی دانشجویان متاهل رابطه وجود دارد. سپس رابطهي هوش معنوي بهعنوان متغیرهاي پیشبین و رضایت از زندگی بهعنوان متغیر ملاك در معادلهي رگرسیون به صورت همزمان تحلیل شد. نتایج تحلیل واریانس و مشخصه هاي آماري رگرسیون بین هوش معنوي و رضایت از زندگی در جدول2 ارایه شده است.
بر اساس این نتایج میزانF مشاهده شده معنادار می باشد - - p<./...1 و %16 واریانس مربوط به رضایت از زندگی به وسیلهي هوش معنوي تبیین می شود . - R2=0/162 - ضرایب رگرسیون نشان می دهند که هوش معنوي می تواند رضایت از زندگی را به صورت معنادار تبیین کند. ضریب تاثیر هوش معنوي - B:0/347 - و آماره t نشان می دهد که هوش معنوي با اطمینان %99 می تواند تغییرات مربوط به رضایت از زندگی را پیش بینی کند.
بحث و نتیجه گیري
با توجه به هدف تحقیق که به بررسی رابطه هوش معنوي با رضایت از زندگی دانشجویان متاهل پرداخته بوده است، بین هوش معنوي و رضایت زندگی دانشجویان متاهل رابطه وجود دارد که با نتایج یافته هاي تحقیقاتی کلن، زبراکی و وگل - - 2010، آکلز کازرین - - 2009، بریل هرت - - 2005، ساندرا و هوگاي - - 2003، فابرکاتور و همکاران - - 2000 همخوانی دارد. در تبیین نتایج حاصل شده می توان به این موضوع اشاره کرد، اصطلاح هوش صرفا نامی است که به فرایندهاي ذهنی فرضی و یا مجموعه رفتارهاي هوشمندانه اطلاق می شود. یکی از شناسه هاي بنیادي هوش، توانایی حل کردن مسائل به گونه اي واقع بینانه و عملی است و هوش معنوي به عنوان نوعی هوش غایی که مسائل معنایی و ارزشی را نشان داده و ظرفیتهاي سازگاري روانی را در بر می گیرد. بر جنبههاي غیر مادي و غیر جبري بنا شده و در برگیرنده منابع معنوي، ارزشها و ویژگیهایی است که عملکرد و تندرستی روزانه را افزایش می دهد.
افراد با نمره هوش معنوي بالا از حد جسم و ماده فراتر رفته، حالات یا اوج هوشیاري را تجربه کرده ، از منابع معنوي براي حل مسائل استفاده می کنند و خصوصیاتی همچون تواضع، بخشش، حق شناسی و ترحم یا گذشت را در آنها می توان دید. با دارا بودن این ویژگیها و دید مثبت نسبت به دنیا، این افراد از زندگی خود رضایت دارند و براي بهبود آن می کوشند. انسان و زندگی مفاهیمی هستند که هرگز از هم جدا نمی شوند و رضایتمندي از زندگی، بزرگترین آرزو و مهمترین هدف زندگی بشر است که بیش از هر عامل دیگري، بهداشت روانی افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهد. رضایت از زندگی، برآوردهي درونی از کیفیت زندگی یک فرد است و آن را به عنوان ارزیابی کلی از یک کیفیت زندگی فرد بر طبق ملاكهاي انتخاب شده توسط خود وي تعریف می کنند.
یکی از عوامل مؤثر در افزایش احساس رضایت از زندگی و رضایتمندي پیوندهاي دینی و ایمان مذهبی است. از آنجا که فرد با ایمان داراي ارتباطات و اعتقادات معنوي است، کمتر احساس رهاشدگی، پوچی و تنهایی میکند و هوش معنوي بهعنوان یکی از مفاهیم جدید هوش زیر بنا موضوعاتی است که به آنها ایمان داریم، همچنین اساس اعتقادات و ساختار زندگی ما است. هوش معنوي دسترس انسان به معنا و ارزش و نیز استفاده از آنها در شیوه اندیشیدن و تصمیم گرفتن را فراهم می کند. این مفهوم به انسان تمامیت می بخشد و به او یکپارچگی و وحدت عطا می کند.
