بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام تحقیق بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی با راهبردهای مقابله ای کارکنان مرکز بهداشت گلستان در سال 1391 بود. 103 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بود. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سیاهه شخصیتی نئو، راهبردهای مقابله ای لازاروس استفاده گردید. جهت تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بین بعد مسئولیت پذیری با راهبرد هیجان مدار رابطه معنی داری وجود داشت و بین سایر ویژگی های شخصیتی با راهبردهای مقابله ای ارتباط معنی داری وجود نداشت. در کل پیشنهاد می شود که با توجه به ویژگی شخصیتی افراد، و همچنین راهبردهای مقابله ای فرد، دوره های آموزشی لازم از جمله مهارت حل مسئله، کنترل خشم و اضطراب و ... جهت کارکنان، اجرا شود.
کلمات کلیدی: ویژگی های شخصیتی، راهبردهای مقابله ای، کارکنان
مقدمه
امروزه بخش عمده زندگی ما در سازمانها یا در ارتباط با سازمانها سپری می شود، در یکی کار می کنیم و از خدمات و تولیدات سازمانهای دیگر بهره مند می شویم. هر سازمانی با انجام دادن وظایف چندگانه یا تخصصی هدفهای عام یا خاصی را برای جامعه و مردم آن محقق می سازد - علاقه بند، . - 1385 یکی از مهمترین منابع هر سازمانی، نیروی انسانی آن است و عوامل تشکیل دهنده این نیرو، افرادی هستند با نیازهای بیشمار که در صورت رفع نیازهایشان و داشتن انگیزهً کافی، استعداد و مهارت خود را در خدمات سازمان به کار خواهند گرفت. موفقیت و پیشرفت سازمانی نیز به نیروی انسانی آن بستگی دارد - حاجبی، . - 1385
در برنامه ریزی های توسعه، نیروی انسانی مهمترین عامل در جهت تحقق اهداف تلقی می گردد و در این راستا، این سؤال که چرا خلائق مختلف اند، برای درک رفتار انسان ضرورت اساسی دارد. بدیهی است اختلافات فردی باعث بسیاری از تفاوت های رفتار انسانی است و نخستین سرچشمه ی این امتیازات ، شخصیت آدمی است. لذا شناخت خصلت ها، توانمندی ها و ناتوانایی ها، نگرش و احساسات انسان و نیزدرک و فهم علل رفتارهای او و پیش بینی عملکرد ها و کنش هایش از دیرباز مورد توجه و علاقه ی اندیشمندان علوم اجتماعی مانند روانشناسان، مردم شناسان، متفکران تعلیم و تربیت و جامعه شناسان بوده است.
بدون شک تطبیق توانایی ها و استعداد های فرد با مشاغل مورد نیاز جامعه، سبب کارآیی و ثمر بخشی بیشتر، بهبود کیفیت کار، موفقیت و رضایت او می شود. مطالعات نشان داده است که ممکن است مشکلات مشترک سازمان ها، واقعاً با عوامل شخصیتی مرتبط باشد.. خصوصیات شخصیتی در حقیقت، بهعنوان محرکه های خلق و خو، برای دستیابی به هدف، تلقی می شوند. به این معنا که این خصوصیات، انسان را مستعد انجام رفتارهای مختلف در موقعیت های خاص می نماید - میر، . - 2000 شخصیتٌ مفهومی است که هم به صورت عامیانه و هم به صورت کاربردی مورد استفاده قرار می گیرد.
اصولاً هر کسی خصوصیات، منش، توانایی ها و ویژگی های منحصر به فردی دارد که الگوهای رفتاریٍ، شیوه های پاسخ دهی و واکنش های وی را به محیط درونی و بیرونی نشان می دهد که این خصوصیات شخصیت وی را شکل می دهند. شخصیت انسان ها همیشه مورد توجه بوده و توجه محققان و صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. حرفه، خود به سلامت روانی و جسمی کمک می کند و به کاهش 4 تا 10 درصدی شیوع افسردگی اضطراب و بیماری های جسمی در شاغلین نسبت به بیکاران منجر می شود - کلوسن، . - 1993 کنار آمدن اصطلاحی است که در فرهنگ عامه شایع است. مردم درباره کوشش برای کنار آمدن با مشکلات شان سخن می گویند؛ آنها ممکن است اظهار نمایند که نمی توانند با همدیگر کنار بیایند.
گرچه تعریف روان شناختی کنار آمدن از کاربرد عمومی این دو کلمه دور نیست، ولی ارائه تعریف دقیق برای بررسی این مفهوم ضروری به نظر می رسد. کنار آمدن، مشتمل بر کوشش هایی از نوع اقدام عملی و درون روانی، برای مهار - یعنی کنترل، تحمل، کاهش و به حداقل رساندن - مقتضیات درونی و محیطی و تعارض های میان آنها است - لازاروس، 1978؛ موسوی نسب و همکاران، . - 1389 انسان ها هنگام تلاش برای کنارآمدن، در واقع می کوشند از عهده تضادهایی که بین مقتضیات یک موقعیت تنیدگی زا و توانایی خود احساس می کنند، برآیند. لذا تحقیق حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که آیا بین ویژگی های شخصیتی با راهبردهای مقابله ای کارکنان مرکز بهداشت استان گلستان رابطه ای وجود دارد.
روش شناسی
روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه کارکنان مشغول به کار مرکز بهداشت استان گلستان در سال 1391 به تعداد 140 نفر بودند که 103 نفر بر اساس جدول مورگان و به صورت تصادفی انتخاب شدند. متغیر پیش بین ویژگی های شخصیتی و متغیر ملاک راهبردهای مقابله ای بود. در مرحله اجرای پژوهش پس از ارائه توضیحات مقدماتی درباره ابزار اندازه گیری و هدف از اجرای آزمون، نحوه پاسخ گویی به آزمون ها برای شرکت کنندگان به طور مفصل شرح داده شد. در خصوص ملاحظات اخلاقی پس از کسب رضایت نامه از افراد و دادن اگاهی های لازم، به آنها اطمینان داده شد که اطلاعات دریافت شده فقط در این پژوهش استفاده خواهد شد و از هرگونه سوء استفاده محفوظ خواهد بود. برای اندازه گیری متغیرهای پژوهش از پرسش نامه های به شرح زیر استفاده شد.
پرسشنامه پنج عاملی شخصیتی نئو: این پرسشنامه توسط کاستا و مک کری - - 1985 ارائه شد و در فرم اولیه آن سه مقیاس اصلی روان روان نژندی ، برونگرایی و دلپذیری مورد پژوهش قرار گرفتند و در سال 1989 گسترش یافته و مقیاس های انعطاف پذیری و مسئولیت پذیری به آن اضافه گردید. کاستا و مک کری - - 1992 ضریب آلفای کرونباخ مقیاس های آن را به این ترتیب گزارش دادند: روان نژندی0/93، برون گرایی 0/90، انعطاف پذیری 0/89، دلپذیری 0/95 و مسئولیت پذیری0/92، حق شناس - - 1378 در استان فارس پایایی این آزمون را مطالعه نمود و ضریب آلفای کرونباخ مقیاس ها را به این ترتیب گزارش نمود: روان نژندی 0/81، برون گرایی 0/71، انعطاف پذیری 0/57، دلپذیری 0.71 و مسئولیت پذیری 0/83 - به نقل از گروسی فرشی، . - 1380
