بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این پژوهش بررسی رابطه کارآفرینی سازمانی و خلاقیت از دیدگاه کارکنان سازمان فنی و حرفه ای شهرستان گچساران در نیمسال1390-1389 که دارای مدرک تحصیلی - دیپلم ، فوق دیپلم ، لیسانس و فوق لیسانس - می باشند ، است . جامعه آماری در این پژوهش کلیه کارکنان رسمی ، قرار دادی ، و حق التدریس است . ابزار گرد آوری داده ها ، پرسشنامه استاندارد 121 سوالی کارآفرینی سازمانی دکتر هومن و پرسشنامه استاندارد 28 سوالی خلاقیت رندسپیت است فرضیه اول بین کارآفرینی سازمانی و خلاقیت رابطه معناداری وجود دارد ..فرضیه دوم بین ابعاد کارآفرینی سازمانی که شامل : - سخت کوشی ،مسؤلیت پذیری ، موفقیت ، ریسک پذیری ، کانون مهارگری کنترل درونی روایی نوآوری و خلاقیت و تحمل ابهام - با خلاقیت رابطه معناداری وجود دارد ، نتایج این تحقیق نشان داد که بین کارآفرینی سازمانی با خلاقیت و ابعاد کارآفرینی سازمانی با خلاقیت در سازمان فنی و حرفه ای رابطه معناداری وجود دارد ونتایج این تحقیق با نتایج تحقیقات پیشین رابطه معنا داری وجود دارد .
کلید واژه : کارآفرینی ، سازمان، کارآفرینی سازمانی،خلاقیت، نوآوری .
مقدمه
فرایند تغییر و تحول مستمر و پر شتاب در آغاز هزاره سوم میلادی ، از عمده ترین جریانهای حاکم بر حیات بشری و از مهمترین مشخصات بارز آن به شمار می رود و فرایند کارآفرینی و خلاقیت که اساس و بسترساز تغییر و تحول و دگرگونی است در این خصوص نقش بسیار بنیادین و تعیین کننده ای ایفا می کند . افراد ، سازمانها و جوامعی که نتوانند خود را با این تحولات پرشتاب همگام کنند دچار توقف ، سکون و اضمحلال می گردند . در این میان افرادی هستند که در زمانی که همگان بر هرج و مرج ، نابسامانی ، تناقض و عدم تعادل اذعان دارند ، آنها به دنبال بدست آوردن فرصتی هستند تا بتوانند با ارائه محصول و یا خدمت جدیدی به جامعه ، تعادل را برقرار کرده و اوضاع را سامان بخشند و ارزشی را از خود بر جای گذارند . این افراد که محور توسعه اقتصادی بوده کارآفرینُ خوانده می شوند که موجب می گردد تا سازمانی از سازمان های دیگر پیشی بگیرد و کشوری از کشورهای دیگر به نحو چشمگیر پیشرفت نماید - فصلنامه مدیریت ،. - 1387
بیان مساله
سالهاست از شیوع تب کارآفرینی در کشور می گذرد اما متاسفانه هنوز پژواک طنین پرطمطراق آن از عرصه های سخنوری ، ژورنالیسم و سیاست به حوزه های علم ، برنامه ریزی و عمل نرسیده است . هنوز پس از گذشت سالها واژه کارآفرینی مفهوم واقعی خود را به اذهان متبادر نمی کند و هنوز دولتمردان و مسوولین مملکتی در سخنرانی ها و مقالات خود از این واژه به عنوان راه حلی برای رفع معضل بیکاری استفاده می کنند . شاید به همین دلیل باشد که هنوز برای خلاقیت و نوآوری آن قدر ارزش قائل نیستند که حداقل به اندازه یک واحد درسی 16 - ساعت - برای دانشجویان درس خلاقیت در نظر بگیرند .
لذا توقع بی جایی است اگر از فارغ التحصیلان دانشگاهی یا مراکز فنی و حرفه های انتظار داشته باشیم در شرایطی که خلاقیت و نوآوری عامل کلید و رمز ورود و بقاء در بازارهای رقابتی و بی رحم جدید است ، کارو کسب و فعالیت سازنده ای را تدارک ببینند. - آقایی ،. - 1387به همین دلیل ، خلاقیت در مدیریت سازمانها ، دارای اهمیت خاصی است . تا زمانی که مدیران ، ضرورت خلاقیت و نوآوری را حس نکرده و به آن اعتقاد نداشته باشند . این امر در سازمان محقق نخواهد شد و حتی ممکن است سازمان ، افراد خلاق خود را از دست دهد - سعید کیا ،. - 1386 در این پژوهش به بررسی رابطه بین کارآفرینی سازمانی و خلاقیت در سازمان فنی و حرفه ای گچساران می پردازیم ، تا از این رهگذر بتواند خدمتی ماندگار در راستای هدف تحقیق که همانا افزایش توانمندی سازمان مذکور می باشد به عمل آورد.
مبانی نظری
مسلماً کارآفرینی یک فرایند است و نمی توان آنرا در مقطع خاص بررسی نمود ؛ بنابراین ارتباطات و روابط بین اجزای اصلی این فرایند را باید بهتر شناخت . کارآفرینان باید بین منابع و ساختار فرصت ، ارتباط ایجاد نمایند ، آنها همچنین گاهی اوقات تحت تاثیر روابط با بنگاههای اجتماعی که آنها را برمی انگیزد ، قرار می گیرند. - دکتر احمد پورداریانی ، 1380،به نقل از هوارد آلدریچ ِو کاتریت زیمر 6 ، - 1986 .بر طبق نظر"شومپیتر"کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش وی عبارتند از نو آوری یا "ایجاد ترکیب های تازه از مواد " - دکتر احمد پورداریانی ، 1380،به نقل از کاسون ،. - 1982 کوراتکو و هاجتسْ، - 1989 - ، کارآفرین سازمانی فرد رویا بینی است که محاسبه می کند چگونه یک فکر را به یک واقعیت سود آور تبدیل نماید .
شباهتهای بسیاری بین کارآفرینی و کارآفرینی سازمانی در داخل سازمان وجود دارد . موضوع اصلی آن ایجاد یا توسعه روح کارآفرینانه در داخل محدوده شرکت می باشد که به موجب آن ، نوآوری ارتقاء یابد . وسپرَ ، - 1990 - ، فرایندی است که سبب می شود شرکت نوآورتر شده و نسبت به موقعیتهای بازار سریعتر عکس العمل نشان دهد و از طریق ایجاد حس مالکیت ، کارکنان را بر میانگیزاند . هانس شول هامرُ، - 1982 - ، فعالیتهایی که بطور سریع از حمایت قانونی و منبع سازمانی در جهت تلاش های نوآورانه برای ارائه محصول جدید ، رشد ، بهبود محصول و فرایند های جدید تولید ، برخوردار می گردند. - آقایی ، - 1382 به طور کلی می توان گفت کارآفرینی سازمانی به انجام فعالیتهای کارآفرینانه در یک یا چند سازمان اشاره دارد .
خلاقیت به عنوان جوهره کارآفرینی و عامل کلید موفقیت و بلکه بقای سازمانها می باشد - آقایی، - 1382 راجرزًٌ معتقد است که انگیزه اصلی خلاقیت ، گرایش انسان در به فعالیت درآوردن خویشتن به سوی گسترش رشد ، پختگی ، گرایش به آشکارسازی و به کار انداختن همه قابلیت های خویشتن است - مسدد ، . - 1369 در فرهنگ روانشناسی وبرٌٌ ، خلاقیت عبارت از ظرفیت دیدن روابط جدید و پدید آوردن اندیشه های غیر معمول و فاصله گرفتن از الگوی سنتی تفکر است - سلیمانی ، . - 1381خلاقیت به معنای توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین ایده هاست - رابینز، . - 1991
- خلاقیت عبارت است از به کارگیری توانائیهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید - رضائیان، . - 1373 نوآوری عبارت است از عملی و کاربردی ساختن افکار و اندیشه های نو ناشی از خلاقیت، به عبارت دیگر، در خلاقیت اطلاعات به دست می آید و در نوآوری، آن اطلاعات به صورتهای گوناگون عرضه می شود - رابینز، - 1991 .تغییر ایجاد هرچیزی است که با گذشته تفاوت داشته باشد، اما نوآوری اتخاذ ایده هایی است که برای سازمان جدید است. بنابراین، تمام نوآوریها منعکس کننده یک تغییرند اما تمام تغییرها، نوآوری نیستند - ریچارد، ال، داف، . - 1992
ضرورت کارآفرینی وخلاقیت در سازمان
امروزه بسیاری ازسازمانها و شرکتها به ضرورت خلاقیت و کارآفرینی پی برده اند . نقش و جایگاه خلاقیت به حدی است که در مغرب زمین گفته می شود ، " یا مرگ یا خلاقیت ". - آقایی ، 1383، ص. - 10 در واقع این گونه تغییر گرایش در استراتژی ، در پاسخ به سه نیازی است که بر شرکتها وسازمانها تحمیل گردید ه است - 1: افزایش سریع رقبای جدید: رقابت با شتابی که در سالهای اخیر به خود گرفته تمامی شرکتها را به ستوه آورده ، از این رو شرکتها یا باید به نوآوری بپردازند یا اینکه محکوم به فنا می باشند - 2. ایجاد حس بی اعتمادی نسبت به شیوه های مدیریت سنتی در شرکتها . - 3 خروج بهترین نیروهای کار از شرکتها و اقدام آنها به کارآفرینی مستقل دلیل آن می باشد - دکتر داریانی ،1380، به نقل از :فرای 1993،ص 373 - .
کارآفرین می تواند مهمترین تاثیری را بر توسعه اقتصادی داشته باشد ، که شومپیتر از کار آفرین به عنوان عنصر اصلی و قهرمان هر گونه توسعه اقتصادی یاد می کند . آنگونه که وی معتقد بود ؛ علت تغییر منظم و درونی بازار در بطن کار آفرین نهفته است . به همین دلیل در تبیین نظریه توسعه اقتصادی نقش اصلی را به کارآفرین نسبت می داد . از دیگر تأثیرات که کارآفرینی می تواند به موارد زیر اشاره نمود : بهبود کیفیت زندگی ، توزیع متناسب درآمد و به دنبال آن آسودگی خاطر ، کارآفرینی موجب بهره برداری از منابع و فعال شدن آنها برای بهره وری عظیم ملی می شود . کارآفرینی موجب سود اجتماعی از طریق دولت می شود - شاه حسینی ، 1386، ص . - 102
انواع کارآفرینی و ویژگی کارآفرینی سازمانی در طی دوره های مختلف کارآفرینی ، تکامل چشمگیری داشته است به طوری که انواع جدیدی از کارآفرینی در دورانهای مختلف بهمنصفه ظهور رسیده است .به طور کلی اغلب محققین کارآفرینی رامشتمل بر دو نوع عمده می دانند : کارآفرینی فردی ، کارآفرینی سازمانی . در کارآفرینی فردی ، فرد کارآفرین به طور مستقل و جداگانه اقدام به انجام کارآفرینی می کند اما در کارآفرینی سازمانی ، فرد کارآفرین در درون یک سازمان از قبل تأسیس شده اقدام به انجام کارآفرینی می کند و مسلماً تفاوتهای کارکردی نیز میان این دو نوع منظور شده است .
اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات میانافراد ما شاهد بروز انواع دیگری از کارآفرینی نیز می باشیم که در ذیل مختصراً به آنها اشاره می شود : کارآفرینی مستقل ، کارآفرینی شرکتی ، کارآفرینی دولتی ، کار آفرینی از راه دور ، کارآفرینی ارزشی ، کارآفرینی اطلاعاتی ، کارآفرینی تکنولوژی . هر چند کارآفرینی مفهومی مهم و پیچیده است که طیف وسیعی از فعالیتها را در بر می گیرد ، اما از اسم هر یک ازکارآفرینی ها می توان محدود عملیات آنها را مشخص کرد . - آقایی ، - 1385 مسلماً کارآفرینی سازمانی دارای فرایند 6 مرحله یست که با شناخت فرصت آغاز شده و با بهره برداری و برداشت به پایان می رسد ، کارآفرین باطی هر مرحله به مراحل بالاتر دست پیدا می کند . - شاه حسینی ، . - 1386
