بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین احساس انسجام و سخت کوشی روانشناختی با بهزیستی روانشناختی کارکنان بیمارستان امام علی شهرستان اندیمشک بود . در این پژوهش 250 نفر از کارکنان مرد و زن با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. طرح پژوهش از نوع همبستگی بود. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه های بهزیستی روانشناختی - ریف - ، احساس انسجام - فلسنبرگ - و مقیاس سخت کوشی بودند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با روش رگرسیون چند متغیره در سطح معناداری0/05 نشان داد که بین احساس انسجام و سخت کوشی روانشناختی با بهزیستی روانشناختی ارتباط معنادار چندگانه وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد که متغیرهای سخت کوشی روانشناختی، احساس انسجام به ترتیب بهترین پیش بینی کننده ها برای بهزیستی روانشناختی می باشند.
مقدمه:
داشتن یک زندگی با کیفیت مطلوب همواره آرزوی بشر بوده و هست و در طی سالیان متمادی یافتن مفهوم زندگی خوب و چگونگی دستیابی به آن افکار و مطالعات را به خود معطوف داشته است. بهزیستی روانی1 جزء روانشناختی کیفیت زندگی2 است که به عنوان درک افراد از زندگی خودشان در حیطه رفتارهای هیجانی و عملکردهای روانی و ابعاد سلامت روانی تعریف شده است. بهزیستی روانی بیانگر این است که افراد چه احساسی از خودشان دارند و شامل پاسخ های هیجانی افراد، رضایتمندی از زندگی و قضاوت درباره کیفیت زندگی می شود، بهزیستی روانی ساختار مهمی است که در سطح پایین منجر به افسردگی و انزوای اجتماعی و باعث فقدان احساس اعتماد به نفس و احساس نبود اراده و هدف در زندگی شده و به کاهش سلامت روانی و جسمانی منجر می شود.
منظور از بهزیستی سلامت جسمانی و احساس ادراکی است که فرد از سلامت خو - سلامت روانشناختی - 3 دارد. به عبارت دقیق تر، بهزیستی عبارت است از مفهومی مرکب ازاحساس شادی و رضایت از زندگی. - آقابابایی و فراهانی،. - 1390 براساس الگوی ریف بهزیستی روانشناختی از 6 عامل تشکیل می شود: پذیرش خود - 4 داشتن نگرش مثبت به خود - ، رابطه مثبت با دیگران - 5برقراری روابط گرم و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی - ، خود مختاری - 6 احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی - ، زندگی هدفمند7 - داشتن هدف در زندگی ومعنا دادن به آن - ، رشد شخصی - 8 احساس رشد مستمر - و تسلط بر محیط - 9توانایی فرد در مدیریت محیط - . - ریف،1982، و ریف و کیز10، . - 1995 این ابعاد کمک می کند تا سطح بهزیستی و کارکرد مثبت شخص را اندازه گیری کرد.
بهزیستی روانی ترجمان احساسات مثبت و رضایتمندی عمومی از زندگی خود و دیگران، در حوزه های مختلف خانواده، تحصیل و شغل و... است. - اویشی11، لوکاس12، دینر13 . - 2003 یکی از محققانی که در زمینه بهزیستی روانشناختی صاحب نظر است، آنتونوسکی14 است. آنتونوسکی سازه یا مولفه - احساس انسجام یا بهم پیوستگی - را مطرح نمود. وی احساس انسجام را به عنوان یک جهت گیری کلی و جامع و یک نوع احساس اطمینان از اینکه وقایع زندگی قابل درک است توصیف نمود. شخص اطمینان دارد که منابعی برای مقابله با مقتضیات این وقایع در اختیار دارد. چنین وقایعی از نظر شخص معنادار بوده و ارزش کار و تلاش دارد.
مفهوم حس انسجام در سالهای اخیر توجه فزاینده ای را به عنوان یک مدل سلامتی زا به خود جلب کرده است. حس انسجام توسط آرون آنتونوسکی17 مطرح شد. وی حس انسجام را به صورت یک جهت گیری شخصی به زندگی تعریف می کند. او بر این باور خود تأکید دارد که از طریق حس انسجام می توان توجیه کرد که چرا فردی می تواند حد بالایی از استرس را از سر بگذراند و سالم بماند. بنابراین به اعتقاد او آزمون حس انسجام، کنترل بر استرس را ارزیابی می کند و این کنترل از طریق سه مفهوم اساسی، قابل درک بودن18، قابل مدیریت بودن19 و معنی دار بودن1 وقایع از نظر فرد، که جنبه روانی- اجتماعی دارند ممکن می شود. احساس انسجام همانند سپری در برابر فشار روانی عمل می کند - ساعتچی، - 1386 و عملکرد فرد را بهبود می بخشد، زیرا احساس انسجام جهان بینی مثبت فرد نسبت به توانایی های خود و معناداری وقایع است.
یکی دیگر از متغیرهایی که می تواند بر احساس بهزیستی و سلامت جسمانی و روانی فرد مؤثر باشد ویژگی شخصیتی سخت کوشی است. شواهد گسترده و فراوانی گویای آنند که سرسختی با سلامت جسمی و روانی رابطه مثبت دارد. با بیان دیگر این ویژگی شخصیتی به عنوان یک منبع مقاومت درونی، تأثیر استرس را کاهش می دهد و از بروز اختلالات جسمی و روانی جلوگیری می کند - کوباسا، . - 1977 کوباسا سخت کوشی 2 را به عنوان سازه ای متشکل از سه مولفه به هم وابسته شامل تعهد3، کنترل4 و مبارزه طلبی5 معرفی می کند. این سازه هنگام مواجهه فرد با شرایط و حوادث استرس زا و برداشت های او برای سازش بهتر تأثیر می گذارند .
مولفه تعهد با باور فرد نسبت به اهمیت ارزش و معناداری فعالیت ها و امور زندگی اطلاق می شود. مولفه کنترل تعیین کننده این باور است که تغییرات زندگی قابل پیشبینی و کنترل پذیر هستند و مولفه مبارزه طلبی بیان کننده این باور است که تغییرات زندگی واقعیتهای معمول هستند و به منزله موقعیتها و آوردگاههایی برای مبارزه تلقی میشوند نه تهدید. - کوباسا1979،مدی6 و همکاران . - 2002 این باورها میتوانند نقش محافظتی داشته باشند زیرا ویژگی استرس زایی یک حادثه را کاهش می دهند و در نتیجه تأثیر عامل استرس زا بر سلامت روانی را تحلیل می برند - کوباسا و همکاران،
افراد سخت کوش نسبت به آنچه انجام می دهند متعهدترند و خود را وقف هدف می کنند و آنها همچنین احساس می کنند که بر اوضاع مسلطند و خودشان تعیین کننده اند و تغییرات زندگی را چالش ها و فرصت هایی برای رشد و پیشرفت می دانند نه محدودیت و تهدید - کوباسا. - 1979 اگر عدم دست و پنجه نرم کردن - به جای تعهد - ، ضعف - به جای کنترل - و تهدید - به جای مبارزه طلبی - احساس شود، بیزاری و از خود بیگانگی 7تجربه می شود - لامبرت8،. - 2003 تلاش هایی که در جهت گذر از الگوهای سنتی سلامتی صورت گرفته گرچه زمینه را برای تلقی سلامتی به عنوان حالتی از بهزیستی - نه صرفأ نبود بیماری - فراهم ساخته ولی کافی نیست بنابراین این تحقیق با نگاهی به روانشناسی مثبت به این سوال پاسخ می دهد که آیا بین احساس انسجام و سخت کوشی با بهزیستی روانشناختی رابطه معنی دار وجود دارد؟
محمد رضا نجد، محمد رضا مصاحبی ، حمید آتش پور - 1392 - پژوهشی با عنوان » پیش بینی بهزیستی روانشناختی از طریق مولفه های خود کارآمدی ، سرسختی روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراک شده « انجام دادند . نتایج پژوهش نشان داد که بین خود کارآمدی، سرسختی روانشناختی و حمایت اجتماعی ادراک شده با بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت معنا دار وجود دارد و متغیرهای پیش بین قادرند تغیرات بهزیستی روانشناختی دانش آموزان پسر را پیش بینی کنند، بر اساس این داده ها افرادی که خود کارآمدی ، سرسختی روانشناختی و حمایت ادراک شده بالایی دارند از بهزیستی روانشناختی بالایی برخوردارند.
محسن دهقانی نیشابوری و آیدا مقصودی - 1392 - در پژوهش خود با عنوان » نقش تاب آوری و سرسختی روانشناختی در بهزیستی روانشناختی مادران کودکان مبتلا به سرطان به این نتیجه دست یافتند که بین تاب آوری و سرسختی روانشناختی با بهزیستی روانشناختی مادران کودکان مبتلا به سرطان رابطه معناداری وجود دارد و ما از طریق تاب آوری و سرسختی روانشناختی می توانیم بهزیستی روانشناختی آن ها را پیش بینی کنیم. آقا یوسفی و شریف - 1389 - در پژوهشی با عنوان » بررسی همبستگی بین بهزیستی روانی و حس انسجام در دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز « به این نتیجه دست یافتند که بهزیستی روانی می تواند واریانس حس انسجام دانشجویان را به طور معنی دار تفسیر کند.
