بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مطالعه مروری راهبردهای مقابله ای در افراد دچار نعارضات زناشویی انجام شده است. روش این پژوهش از نوع مطالعات مروری است که باهدف مرور مطالعات انجام شده داخلی و خارجی گذشته در حوزه راهبردهای مقابله ای و تعارضات زناشویی انجام می شود. یافته های پژوهشی داخلی و خارجی با توجه به مرور اسناد و مطالعات انجام شده در این حوزه نشان داده است که راهبردهای مقابله ای در افرادی که دچار تعارضات زناشویی می باشند متفاوت است.
کلمات کلیدی: راهبردهای مقابله ای، تعارضات زناشویی
.1 مقدمه
از آنجایی که زندگی پر از چالش ها ، استرس و مشکلات است لذا انسان نیازمند ابزارهایی برای مقابله با این شرایط است - ریو 1، 2005 ، ترجمه سید محمدی ، . - 1386از نظر علمی راهبردهایی که فرد در مقابله با شرایط تنیدگی زا به کار می برد ، نقش اساسی و تعیین کننده در سلامت جسمانی و روانی وی ایفا می کند . راهبردهای مقابله ای موثر باعث می شوند که واکنش فرد به سطح بالای تنیدگی کاهش یابد و آثار زیان بار آن تعدیل شود - روزگار، . - 1391مقابله با استرس فرایندی است که فرد با انعطاف پذیری ، پاسخ هایی را که بیشترین تناسب را با موقعیت تنیدگی را داشته ، بتواند به کار ببرد .فرد هنگام مواجه شدن با یک رویداد در زندگی فرآیند مقابله را طی می کند ، بعد از ارزیابی اولیه و ثانویه ، نوبت به پاسخ مقابله ای فرد می رسد و منظور از پاسخ مقابله ای ، همان سبک های مقابله ای است که فرد به شیوه های مختلفی به تنیدگی پاسخ می دهند یا همان شیوه ترجیحی افراد در پاسخ به عوامل تنیدگی زا است که می تواند کارآمد یا ناکارآمد باشد .
سبک ناکارآمد در طولانی مدت موجب افزایش بیماری های روانشناختی می گردد - کلینکه ، ترجمه محمد خانی ، . - 1383نظریه و پژوهش در زمینه ارتباط بین رویدادهای استرس زا و شاخصهای وضعیت سازگری مانند نشانه های روانشناختی و بهداشت جسمانی ، این عقیده را بیان می کند که این رابطه توسط فرآیندهای مقابله ای میانجیگری می شود .بطور پیش فرض ، فرآیندهای مقابله ای حداقل به طور متوسط در موقعیتهای استرس زا ی گوناگون پایدار هستند و بنابراین آنها در طولانی مدت پیامدهای انطباقی راحت تاثیر قرار می دهند - روش و واینر2، . - 2001 انسان به عنوان موجودی پیچیده و چند بعدی ،علیرغم آسیب پذیری و محدودیت های خود دارای ظرفیت و انعطاف پذیری ویژه و منحصر به فردی است که از دوران کودکی مقابله با اسیب های پیرامونی خود را میسر می سازد - شرودو گوردن1 ترجمه فیروز بخت ، - 1385 لازاروس و فولکمن - 1984 -
2 برای مبارزه با فشار روانی فهرستی از انواع مختلف منابع شامل سلامتی و توانایی ، افکار مثبت ، توانایی حل مساله ، منبع کنترل درونی ، توانایی اجتماعی شدن ، حمایت اطرافیان و امکانات مالی را فراهم آوردند - به نقل از ابو تراب و تهرانی ، - 1374 بر طبق مدل لازاروس وفولکمن - 1984 - افراد هنگام مواجه با فشار روانی آن را ارزیابی می کنند و سپس پاسخ هایی رویارویی وسازگاری روانشناختی را تعیین می کنند . در هر دو الگو فوق الذکر راهبردهای رویارویی و سازگاری روانشناختی را تعیین می کنند . واسطه بین خوش بینی - بر اساس مدل شی یر و کارور - و ارزیابی فشار روانی - بر اساس مدل لازاروس و فولکمن - بر سازگاری روانشناختی هستند - حسن زاده ، - 1381 مفهوم مهمی که در حوزه روانشناسی سلامت مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است راهبردهای مقابله با استرس است .
مقابله فرآیندی است که از طریق آن افراد استرس های خود را کنترل می کنند و هیجانات منفی ایجاد شده را تحت کنترل در می آورند به عبارت دیگر مقابله تلاش شناختی ، هیجانی و رفتاری شخص برای کنترل درخواستهای بیرونی و درونی ویژه ای است که فرد را تهدید می کند یا به مبارزه می طلبد - کلینکه ، . - 1999تعارض عبارت است از یک حالت هیجانی منفی که به علت ناتوانی در انتخاب حداقل یکی از دو هدف ناسازگار به وجود می آید . به سخن دیگر تعارض زمانی پیش می آید که انگیزه ها و خواست های درونی و برونی انسان در تضاد با یکدیگر فعالیت می کنند - شاملو ، . - 1377 تعارض در سطوح مختلفی چون درون فردی ، میان فردی ، میان گروهی ، و بین سیستمی اتفاق می افتد . در سطح میان فردی ، که مورد نظر این پژوهش است ، به رفتارهای آکاهانه ای گفته می شود که به دلیل بی توجهی به خواسته های دیگران و به منظور ممانعت از تحقق اهداف سایر افراد صورت می گیرد - ملکی حاج اقا ، . - 1384
تعارض در موقعیت های گوناگونی اتفاق می افتد. در جریان یک تعارض چندین موضوع مختلف ممکن است یه وجود اید . وقتی بین همسران اختلافی پدید می آید ، به نتایج خاصی می انجامد . سه نتیجه احتمالی تعارض به این شرح است : ناپدید شدن ، به بن بست رسیدن ، حل و فصل مشکلات و حل تعارض . در ناپدید شدن موضوعی که موجب تعارض و اختلاف شده است ، با گذشت زمان از بین می رود . در به بن بست رسیدن ، شرکای زندگی آموزش شده و هیچ اقدامی جهت حل تعارض انجام نمی دهند . این وضعیت ممکن است شامل توافق برای گذران موقت یا بی تصمیمی و بلاتکلیفی ، موافقت برای ادامه مخالفت ورزی به مدت طولانی تر ، یا جبهه گیری توام با بی تفاوتی گردد . در حل مشکل ، زن و شوهر برای حل تعارض دست یه کار می شوند - میلر ؛ نانالی ؛ میلر ؛ واکمن ؛ ترجمه ، بهاری ، . - 1383
تعارض زناشویی در زمینه های متفاوتی بروز می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد : مشکلات ارتباطی ، تفاوت های شخصیتی ، مشکلات خانواده مرکب ، مسائل مالی ، تفریحات ، فرزندان ، مذهب ، سوء ظن و حسادت ، بد رفتاری و ... - عامری ، . - 1381 از طرفی تجربه شخصی هریک از زوج ها - اطلاعات حسی ، افکار ، احساسات ، خواسته ها و اقدامات - متفاوت و منحصر به فرد است . به همین دلیل این توان بالقوه می تواند در هر رویداد یا موقعیتی تعارض ایجاد کند . تعارض زناشویی می تواند به علل مختلفی به وجود بیاید - میلر و همکاران، 1971 ، ترجمه بهاری ،. - 1383 بدین ترتیب زمانی که زوجین دچار تعارضات زناشویی می شوند ، استرس و تجارب روحی منفی زیادی را تجربه می کنند ، در چنین موقعیتی بسیار مهم است که بتوانند با استفاده از راهبردهای مناسب جهت مقابله با این تنش ها تلاش کنند.
- 2 روش تحقیق
روش این پژوهش مطالعه مروری بر اسناد، مقالات و پژوهش ها و کتب انجام شده ده سال گذشته درمورد موضوع مورد مطالعه میباشد که بوسیله آنها به یک جمع بندی از نتایج همه محققان خواهیم رسید. در مطالعات مروری تحقیقات اخیر درباره موضوع بطوری سازماندهی میشوند که بتواند به دیگران در فهم و تجمیع آن موضوع کمک کند. در کل یک مقاله مروری دانش زمینه ای لازم آن موضوع را به عنوان یک فرض در نظر میگیرد و به آن نمی پردازد بلکه به طبقه بندی تحقیقات انجام شده در آن موضوع و دورنمای آن در آینده میپردازد.
- 3 یافته ها
براتی باقرآباد - 1375 - پژوهشی تحت عنوان تاثیر تعارضات زناشویی بر روابط مقابل زن و شوهر انجام داده است . این تحقیق روی یک گروه 111 نفری متشکل از 53 مرد و 58 زن که برای رفع تعارض زناشویی خود به مراجع قضایی و یا مراکز مشاوره مراجعه کرده بودند و نیز یک گروه گواه 108 نفری متشکل از زوج های عادی 53 - مرد و 55 زن - اجرا گردیده است . نتیجه پژوهش نشان داد که تعارضات زناشویی بر روابط متقابل بین زن و شوهر تاثیر گذار بوده و رابطه معنی داری وجود دارد. موسوی ، عاطف ، نوابی نژاد - 1386 - در پژوهشی با عنوان تاثیر روابط قبل از ازدواج بر تعارضات زناشویی در دانشجویان متاهل دانشگاه های دولتی شهر تهران به این نتایج دست یافتند : تعارضات زناشویی افرادی که قبل از ازدواج رابطه داشته اند کمتر از گروهی است که رابطه نداشته اند . کاهش همکاری زوجین در دانشجویان گروه اول نسبت به افراد گروه دوم کمتر است .
کاهش رابطه جنسی در گروه اول نسبت به گروه دوم کمتر اما معنادار نیست . افزایش واکنش های هیجانی در گروه اول کمتر و معنادار است . در مولفه های افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود و کاهش رابطه خانوادگی با خویشاوندان همسر و دوستان رابطه معنادار نیست و در مولفه جدا کردن امور مالی از یکدیگر تفاوت دو گروه معنادار است. لی و ژانگ - 2004 - در پژوهشی با عنوان رابطه صفات شخصیتی ، استرس ذهنی و سبکهای مقابله ای در نوجوانی که روی 607 نفر از محدوده ی 12 تا 20 سال صورت گرفته به این نتایج رسیده اند : - 1 صفات شخصیتی اثرات مستقیم بر سبک های مقابله با استرس دارند ، - 2 صفات شخصیتی اثرات غیر مستقیم بر سبک مقابله منفی از طریق استرس ذهنی دارند ، - 3 استرس ذهنی دارای اثرات مستقیم و مثبت بر سبک مقابله منفی است و - 4 رابطه بالقوه بین سه نوع استرس ذهنی وجود دارد .
هارن1 و میشل - 2003 - 2 ، در پژوهشی با عنوان رابطه ی پنج عامل شخصیت و سبک های مقابله ای که بر روی 61 نفر انجام شده ، دریافته اند که روابط چشم گیری میان عوامل پنج گانه ی شخصیت و سبک های مقابله وجود دارد . ون برکل - 2009 - 3 ، در پژوهشی با عنوان رابطه ی بین شخصیت ، سبک های مقابله و فشار روانی با اضطراب و افسردگی بر روی 201 دانشجوی دانشگاه کانتریری انجام داده و نشان داده است که سبک مقابله ی اجتنابی ناسازگارانه ترین سبک بوده و باعث افزایش استرس و اضطراب می گردد ، در حالی که مقابله ی مساله مدار با کاهش افسردگی همراه است ، همچنین رابطه ی قوی بین شخصیت و سبک های مقابله وجود دارد ، به این ترتیب که افراد با وابستگی بالا به پاداش بیشتر سبک مقابله ای هیجان مدار و افراد خود راهبر بیشتر سبک مساله مدار داشته اند .
