بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مواردی که مورد توجه روانشناسان ورزش می باشد ، موضوع پرخاشگری است . پرخاشگری رفتاری است که به قصد آسیب رساندن به دیگری صورت می گیرد و می تواند به شکل کلامی ، جسمانی و روانی بروز کند . در این مقاله با بررسی منابع کتابخانه ای و تحلیل آنها به بررسی رابطه ی پرخاشگری و ورزش پرداخته و در انتها راهکار هایی برای عدم بروز پرخاشگری در ورزش قید گردیده است .
واژگان کلیدی : پرخاشگری ، ورزش
مقدمه
ورزش علی رغم آنچه در گذشته های دور از آن یاد می شد امروزه به عنوان مظهر قدرت ملت ها در عرصه های بین المللی می باشد و اماکن و استادیوم ها، به عرصه ی رقابت سیاسی و به عنوان نماد فرهنگی اجتماعی هر کشور تغییر چهره داده است . مجموعه های ورزشی در جهان امروز ، مراکزی هستند که پر تراکم ترین گردهمایی ها و همایش های انسانی را برگزار می نمایند . با توجه به تجمع تعداد زیادی از علاقمندان به فعالیت های ورزشی و حضور پر شور و هیجان زن و مرد ، پیر و جوان، ورزشکار ، داور ، مربی ، تماشاگر ، خبرنگار و جراید و رسانه های ارتباط جمعی ، باید اصول و ضوابط مدرن و فراگیری برای تامین سلامت و امنیت رویداد ها ، برنامه ها و فعالیت های ورزشی برای عموم استفاده کنندگان از اماکن ، پیش بینی و اعمال شود - کاشف ، . - 1388
پرخاشگری را ، از این منظر که در محدوده روابط متقابل اجتماعی تجلی و بروز می یابد ، می توان پدیده ای اجتماعی - روانی تلقی نمود و مطالعات تجربی و تحقیقات نظری آن را در حیطه تتبعات روانشناسی - اجتماعی دانست . با این حال باید توجه داشت که علی رغم توجه وافر صاحب نظران در چند دهه گذشته به مفاهیم خشونت و پرخاشگری و کاربرد وافر آن در زمینه ها و محیط های اجتماعی به ویژه در محیط های ورزشی ، هنوز این مفاهیم و نظریه های مربوط به آنان دارای ابهاماتی است که دانش پژوهان را در نحوه به کارگیری از آنها در علوم اجتماعی و علوم رفتاری سردرگم و مردد می کند . - محسنی تبریزی، رحمتی ،. - 1381
تعریف متغیر ها -1 پرخاشگری
به عقیده ی بارون - 1994 - پرخاشگری عبارت است از : هر نوع رفتاری که هدفش آزار یا آسیب رساندن به موجودی باشد که تمایلی به آن رفتار ندارد و از آن اجتناب می ورزد . تعریف بارون چند نکته کلیدی را در بر دارد . اول : پرخاشگری یک رفتار آشکار است . فکر کردن در مورد افکار منفی یا میل داشتن به آسیب رسانی اشخاص ، دیگر پرخاشگری نیست . دوم : پرخاشگری رفتار هدایت شده یا عمدی است .آسیب رسانی ناگهانی پرخاشگری نیست ، ولی اعمالی که به قصد آسیب رسانی به دیگران است ، پرخاشگری هستند ، خواه موفقیت آمیز باشد و خواه موفقیت آمیز نباشد . سوم : پرخاشگری به حمله های فیزیکی محدود نمی شود و ممکن است شامل اعمال زبانی باشد که به قصد دست پاچه کردن شخص یا اعمالی که شخص را از انجام چیزی محروم می کند انجام گیرد . چهارم : پرخاشگری برای موجود زنده است ، طبق نظریه ی بارون ، لگدزدن به سگ پرخاشگری است ، ولی لگد زدن به نیمکت ، پرخاشگری نیست .
-2 مفهوم ورزش و فعالیت ورزشی
در سالهای دور ، ورزش تنها از بعد سلامتی مورد توجه بود و رقابت های ورزشی از آن جهت شکل می گرفت تا افراد بیش از پیش به ورزش علاقه مند شوند و به فعالیت های ورزشی روی آورند و در نتیجه ضریب سلامتی جسمی و روانی افراد جامعه ارتقاء یابد . اما در عصر جدید به خصوص پس از انقلاب صنعتی غرب ، نگاه به ورزش از جنبه های صرف سلامتی و رقابت های ساده ورزشی تغییر کرد و بالطبع تعریف از ورزش نیز متناسب با آن دچار تحول و پیچیدگی شد که نتیجه ی آن ، عدم توافق بر یک تعریف واحد می باشد . برخی جامعه شناسان - نیکسون و فری ، 1996 به نقل از حاج بیگی و مسعودی ، - 1385 با در نظر گرفتن ابعاد مختلف ورزش و کاربرد های گوناگون آن در عصر جدید ، به چهار عامل زیر در تعریف ورزش تاکید کرده اند :
الف - شرایط فیزیکی : که ناظر بر برخورداری ورزشکار از مهارت های فیزیکی و توانایی کاربرد آنهاست .
ب - مهارتهای فیزیکی : که مستلزم برخورداری ورزشکار از قدرت ، هماهنگی ، تعادل ، سرعت ، چالاکی ، دقت و پایداری در عملکرد های فیزیکی است .
ج - جنبه ی نمادین و رقابتی ورزش : که بر وجود مقررات و قوانین استاندارد ، تقویت و تضمین مقررات و قوانین توسط مقامات رسمی ، وجود سازمان و فراگیری رسمی مهارت ها اشاره دارد .
د - برانگیخته شدن مشارکت افراد : با ترکیبی از عوامل درونی - رضایت حاصل از پرداختن به فعالیت های ورزشی ، پویایی ، تحرک و نشاط مربوط به آن - و عوامل بیرونی - پاداش های بیرونی مانندپول و شهرت - . با در نظر گرفتن این ابعاد می توان ورزش را چنین تعریف کرد : » ورزش رقابت فیزیکی نهادینه شده ای است که در یک ساختار رسمی سازمان یافته یا جمعی انجام می پذیرد. « - نیکسون و فری ،3 : 1996 به نقل از حاج بیگی و مسعودی ،. - 1385
پرخاشگری و ورزش
خشونت ها و اغتشاشات در راستای حرفه ای شدن ورزش کشور به ویژه در استادیوم های فوتبال در حال رشد است که این موضوع اهمیت تحقیق در مورد بررسی و شناسایی عوامل بروز و ارائه راهکارها و شیوه های جلوگیری از آنها را امری ضروری نشان می دهد . گلامن رد یکی از مدیران برجسته فضاهای ورزشی انگلستان ، ایمنی در استادیوم های ورزشی را مشتمل بر سه بخش معرفی می نماید - کاشف، : - 1388
· ایمنی سخت افزاری - عوامل ساختاری - : که شامل امکانات رفاهی برای تماشاگران ، طراحی صحیح ورودی و خروجی ها ، طراحی جایگاه های راحت و مناسب جهت تماشای بازی ، ساخت سرویس های بهداشتی مناسب و کافی ، نرده کشی و حفاظ بندی مناسب و غیره است.
· ایمنی نرم افزاری - عوامل مدیریتی - : که به تجربیات و آگاهی های مدیران اماکن بستگی دارد و مواردی نظیر آموزش و هماهنگی مأموران حفاظت فیزیکی ، برقراری نظم و رعایت عدالت در امر داوری و اجرای مسابقه ، آموزش بازیکنان و مربیان جهت جلوگیری از انجام عملیات تحریک کننده ، کنترل ورودی ها و برخورد قاطع با آشوب گران را در بر می گیرد.
· ایمنی جان افزاری - فرهنگ وتعصبات ملی و منطقه ای - : این عوامل بعضا در برخی بازی ها اتفاق افتاده و موجب بر هم خوردن نظم استادیوم و بروز ناامنی در استادیوم ها شده است . بحث تامین امنیت در برگزاری مسابقات نیازمند اعمال مدیریتی دقیق و با بصیرت است و نا گفته نماند که تحقق اهداف از پیش تعیین شده ورزش فقط در سایه امنیت امکان پذیر است . ایمنی و امنیت به دو بخش امنیت جانی و امنیت اخلاقی افراد تقسیم می شود .
با توجه به تآثیرات ناخوشایند رفتار پرخاشگرانه ، مدت مدیدی است که پرخاشگری و خشونت ، به عنوان یک مشکل تلقی میشود و نیاز به بررسی بالینی و قانونی دارد . - باس و پری. . - 1992 خشونت و پرخاشگری ورزشی را می توان رفتاری دانست که خارج از اصول و هنجارهای ورزشی رخ داده و منجر به آسیب عمومی می شود ؛ به گونه ای که ارتباط مستقیمی با اهداف رقابت در ورزش ندارد . در عرصه ی فعالیت های ورزشی ، سه بخش برای تحلیل رفتار پرخاشگری وجود دارد : -1بین تماشاگران و هواخواهان رویداد های ورزشی -2رفتار های پرخاشگرانه ی تماشاگران علیه ورزشکاران -3خشم و پرخاشگری بین ورزشکاران.
دیدگاه های مربوط به پرخاشگری در ورزش ، دیدگاه هایی دو سویه است . از یک سو ، پرخاشگری نه تنها جایز شمرده می شود ؛ بلکه مورد تشویق قرار می گیرد . از طرف دیگر دادگاه های متعددی ، به دلیل تخلف از قوانین ، تشکیل شده است . یکی از دلایل این دوسویه گرایی ، آن است که تفسیر ما از پرخاشگری، در موقعیت های مختلف، بسیار متفاوت است. - جارویس،. - 2004 پرخاشگری بین ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی ، دارای سطوح متفاوتی از پرخاشگری هستند ؛ به عنوان مثال : حرکات کوچکی چون پرتاب توپ در ورزش گلف ، پرخاشگرانه است در حالی که در ورزش های رزمی ، کشتی و هاکی ، پرخاشگری بخش جدایی ناپذیر رقابت و عنصر مهم موفقیت بازیکنان و تیم است - ضامنی، فرخی و جابری مقدم،الف،ص. - 81
اگرچه پژوهشگران و مربیان تربیتی به راحتی می توانند اعمال خصمانه و پرخاشگرانه ای را که خطرناک و غیر اخلاقی می دانند ، ممنوع کنند اما با وجود تشویق تماشاچیان و حمایت مربیان و مدیران و صاحبان تیم از از اعمال پرخاشگرانه ، تلاش برای کاستن پرخاشگری در ورزش بس دشوار و مستلزم آموزش های پایه ای و نهادینه سازی آن از سنین کودکی و نوجوانی است . - رحمتی نیا و محسنی تبریزی،1382،ص. - 80 در حالی که برخی از پژوهش ها حاکی از آن است که پیش بین های اصلی تمایلات پرخاشگرانه ، ادراک ورزشکار از رفتار پرخاشگرانه ی هم تیمی ها در موقعیت های مشابه و نیز تشویق مربی به پرخاشگری است . - استیفنز،2001،ص. - 259 در میادین ورزشی و بین ورزشکاران ، دو نوع رقابت وجود دارد -1: رقابت مثبت-2 رقابت منفی . در رقابت مثبت تمرکز افراد بر پیروزی و برتری خود است و در نهایت در این رقابت ها پرخاشگری کمتری دیده می شود ، اما در
