مقاله راهبردهای توسعه آموزش های فنی و حرفه ای در بازار کار

بخشی از مقاله

خلاصه

یکی از اولویت های مهم در سرمایه گذاری های آموزشی در تمامی جوامع صنعتی ، توسعه و گسترش آموزش های فنی و حرفه ای است . از سوی دیگر ، عدم سرمایه گذاری کافی در این بخش به معنی غفلت و فنای سرمایه های انسانی تلقی می شود . سازمان آموزش فنی و حرفه ای به عنوان متولی آموزش های غیررسمی در کشور نقش مهمی در گسترش و حفظ اشتغال، بهبود فضای کسب و کار و ارتقاء مهارت نیروی کار عهده دار است. علی رغم نقش پررنگ و انکار ناپذیر آموزش های فنی و حرفه ای در پویایی بازار کار، سازمان مذکور در تعامل با بنگاه های اقتصادی با چالش هایی مواجه است . جهت تحلیل و بررسی این موضوع و شناسایی و اتخاذ راهبردهای مناسب, مدل SWOT که ابزاری مطلوب برای تصمیم گیری و برنامه ریزی راهبردی در سازمان ها می باشد, به کار گرفته می شود.لذا در این مقاله ابتدا به بررسی اهمیت و نقش آموزش های مهارتی می پردازیم سپس با استفاده از روش SWOT فاکتورهای پیش رو در خصوص گسترش آموزش های مهارتی در بازار کار، شناسایی و وزن دهی شده و با توجه به اولویت بدست آمده مهمترین راهبرد های پیش روی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در حوزه آموزش شاغلین ارائه می گردد.

کلمات کلیدی: مهارت,بازار کار,تحلیلSWOT ،راهبرد,آموزش شاغلین

.1 مقدمه

در جهان رقابتی امروز، یکی از ابزارهای مهم برای ایجاد تحول و بقای سازمان ها و رسیدن به هدف ها و رسالت های مورد نظر، عنصر انسان است. در این میان آنچه مقوله تحول را حیات می بخشد و بقای سازمان را نیز تضمین می کند، منابع انسانی است. نقش انسان در سازمان و نوع نگاه به او، سهم بسزایی در موفقیت یا شکست سازمان خواهد داشت. با آغاز هزاره سوم، هر روز نقش منابع انسانی پر رنگ تر شده و اکنون از آن به عنوان تنها عامل کسب موفقیت و مزیت رقابتی پایدار در سازمان یاد میشود.با این وجود مدیریت منابع انسانی در سازمان ها با چالش های متعددی مواجه است که از جمله میتوان جهانی شدن، کمبود نیروی کار ماهر و متعهد، هرم تصمیم گیری، عدم شناخت نیاز کارکنان، بی برنامگی، عدم شایسته سالاری، تبعیض، بهرهوریِ ناکافی منابع انسانی، بی انگیزگی، عدم مشارکت کارکنان، ترک همکاری کارکنان با سابقه سازمان را نام برد.[1]

امروزه روبات ها، الکترونیک، لیزر و رایانه ها در حال توسعه و ازدیاد هستند، اما ما به اندازه کافی افراد پیشرفته و موفق نداریم تا بتوانند این فن آوری ها را طراحی کنند، بسازند، به کار بگیرند، نگهدارند و برنامه ریزی کنند.آموزش و تحصیلات حرفه ای یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در به کارگیری فن آوری جدید است.[2]آموزش های مهارتی توفیق قابل توجهی در پرورش نیروی کار ماهر و خود اشتغال داشته و می توانند به عنوان یک راه میان بر در جهت توسعه سرمایه انسانی ایفای نقش نمایند. با این وجود, توفیقات بیشتر در تشکیل چنین سرمایه ای نیازمند توجه جدی تر به ابعاد انگیزشی ، تجهیزاتی ، آموزشی و ساختاری در این مراکز است . آموزش های مهارتی نقش مهمی را در تشکیل سرمایه انسانی از طریق تربیت نیروی کار ماهر مورد نیاز بازار کار درکشورهای مختلف جهان ایفا می کنند. از این رو پرداختن به بررسی مقوله آموزش شاغلین در هر کشوری می تواند عوامل توسعه پایدار آن کشور را فراهم نماید.

.2 تعاریف و مفاهیم

.1.2 مهارت
مهارت عبارت است از توانایی پیاده سازی علم در عمل . مهارت از طریق تکرار کاربرد دانش در محیط واقعی بدست آمده و توسعه می یابد.توسعه مهارت منجر به بهبود کیفت عملکرد می شود بدون آن, در بسیاری از موارد در بسیاری موارد معلومات فرد منشا تاثیر زیادی نخواهد بود.[3]

.2.2آموزش و بهسازی نیروی انسانی :

مجموعه کنش های هدفمند، از پیش اندیشیده شده و طرح ریزی شده ای است که به منظور افزایش رفاه و اثربخشی فرد و سازمان، به طور مداوم و نظام مند به بهبود و ارتقاء سطح دانش مهارت ها و نگرش های معطوف به بهبود عملکرد شغلی حال و آینده کارکنان می پردازد .[3]

.3.2آموزش فنی و حرفه ای :

مجموعه آموزش های نظری و عملی است که با هدف ارتقاء دانش افراد و ایجاد مهارت های لازم و به فعلیت رساندن استعدادهای نهفته در ایشان اجرا می گردد و مهارت آموزان رابرای احراز شغل، حرفه و کسب وکار در مشاغل گوناگون تاسطوح مشخص آماده نموده و توانای آنانبرایرا انجام کار و فعالیت در حرَف مختلف افزایش می دهد.[4]

.4 .2 آموزش درصنایع:

به آن بخش از آموزش های که برای شاغلین بنگاه های اقتصادی - واحد های صنعتی ، معدنی - و اصناف در قالب مراکز جوار کار گاهی و بین کارگاهی، ارتقاء مهارت شهرک های صنعتی , فضاهای آموزشی اختصاصی ضمن کار و یا در قالب تفاهمنامه درمراکز ثابت ز یر نظر دفتر آموزش درصنا یع سازمان آموزش فنی و حرفه ای بصورت موقت برای یک یاچند دوره جهت پوشش نیاز آموزشی اجرا می گردد، آموزش های بخش صنایع گفته می شود.[4]

.5.2راهبرد:

شناخت آینده و برنامه ریزی برای آن به منظور تعامل با محیط رقابتی با هدف بهینه کردن دستیابی به هدف های سازمان.[5]

.6.2تحلیل : SWOT

تحلیل SWOT برای اولین بار در سال 1950 توسط دو فارغ التحصیل مدرسه بازرگانی هاروارد به نام های جورج آلبرت اسمیت و رولندکریستنسنF0  مطرح شد. در آن زمان این تحلیل ضمن کسب موفقیتهای روز افزون به عنوان یک ابزار مفید مدیریتی شناخته شد. اما شاید بیشترین موفقیت مشهود این تحلیل زمانی بدست آمد که جک ولچF1 از جنرال الکتریک در سال 1980 از آن برای بررسی استراتژی ها و  افزایش بهرهوری سازمان خود استفاده کرد.[6] SWOT سرواژه عبارات قوت ها 2F  ، ضعف ها F 3 ، فرصت هاF4 و تهدیدات F5 است.  گام اول در مراحل برنامه ریزی استراتژیک تعیین رسالت، اهداف و ماموریت های سازمان است و پس از آن میتوان از طریق تحلیل SWOT که یکی از ابزارهای تدوین استراتژی است، برای سازمان استراتژی طراحی کرد که متناسب با محیط آن باشدبا. استفاده از این تحلیل این امکان حاصل میشود که اولاً به تجزیه تحلیل محیطهای داخلی و خارجی پرداخته و ثانیاً تصمیمات استراتژیکی اتخاذ نمود که قوت های سازمان را با فرصت های محیطی متوازن سازد .[7]درشکل 1 چهارچوب روش SWOT نشان داده شده است.

.1.6.2تعاریف و قواعد مدلSWOT
نقطه قوت : عبارت است از شایستگی ممتازی که به وسیله آن سازمان میتواند در زمینههایی مانند نوع منابع مالی تصویر مثبت ذهنی میان خریداران، روابط مثبت با تأمینکنندگان و مواردی از این دست نسبت به رقبا برتر باشد. نقطه ضعف: نوع محدودیت یا کمبود در منابع، مهارتها و امکانات و تواناییهایی است که به طور محسوس مانع عملکرد اثر بخش سازمان بشود. عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است.

فرصت : عبارت است از یک موفقیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش از این فراموش شده بود. تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان.

تهدید : یک تهدید موفقیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است مانند قدرت چانه زنی خریداران یا تامینکنندگان کلیدی، تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این است که میتوانند تهدید عمدهای در راه موفقیت سازمان باشند.[5]

قواعد حاکم بر ماتریس تحلیلیSWOT بشرح ذیل می باشد:

چگونه میتوان با بهرهگیری از نقاط قوت حداکثر بهرهبرداری را از فرصت ها انجام داد - SO - :

چگونه با استفاده از نقاط قوت میتوان اثر تهدیدات را حذف کرد یا کاهش داد: - ST -

چگونه باید با بهرهگیری از فرصت ها نقاط ضعف را تبدیل به نقطه قوت کرد یا از شدت نقاط ضعف کاست: - WO -

چگونه باید با کاهش دادن نقاط ضعف تاثیر تهدیدات را کاهش داد یا تاثیرشان را حذف نمود : - WT -
به طور خلاصه میتوان گفت هدف از تحلیل و بررسی فرصتها و تهدیدات محیط خارجی ارزیابی این مسئله است که یک سازمان میتواند فرصت ها را به دست آورد و از تهدیدات اجتناب کند. به ویژه زمانی که با یک محیط خارجی غیر قابل کنترل در زمان کنونی روبرو است.[8]

.3 مبانی نظری تحقیق

.1.3 توانمند سازی شاغلین از طریق ارائه آموزش های فنی و حرفه ای

آموزش برای ایجاد مهارت های مورد نیاز یکی از موثرترین راه هایی است که می تواند جامعه را در دستیابی به توسعه اقتصادی و رشد و پایداری یاری نماید. اکثر کشوهای جهان تلاش های تازه ای را برای تقویت آموزش های فنی و حرفه ای آغاز کرده اند. انگیزه این تلاشها ، فائق آمدن بر مشکلات بیکاری جوانان ، ارتقای مهارت های شغلی و تامین نیاز های اقتصادی است و این باور وجود دارد که کسب مهارت موجب ارتقای بهره وری و قابلیت رقابت در اقتصاد جهانی می شود.[9]از طرفی تدارک فرصت هایی برای جوانان تا دانش نگرش و مهارت های اساسی و مورد نیاز بازار کار ر ا بشناساند و بیاموزند ، آن ها را توسعه دهند و در عمل به کار گیرند از جمله مهم ترین دلایل توجیه کننده ی تحکیم روابط مراکز آموزشی با بازار کار است .

این امر مستلزم تمرکز بر قابلیت های عملی ،سواد مالی،درک و فهم اقتصادی و تجاری، و کسب مهارت ها و صلاحیت های کلیدی است.[10]از این رو نیاز سنجی نیروی انسانی و تعیین میزان تقاضای بازار کار می تواند اهداف و کاربردهای بسیاری داشته باشد. یکی از اهداف مهم تعیین میزان و سطح تقاضای بازار کار ، روشن ساختن تناسب و ترکیب آموزش های فنی وحرفه ای عرضه شده در وضعیت موجود ، و همچنین برنامه ریزی برای تطابق ترکیب آموزش های فنی و حرفه ای مورداجرا در آینده با تقاضای بازار کار خواهد بود.