بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به اهمیت تبلیغات در جهان امروزی و تأثیر آن در تمامی عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی زندگی جوامع بشری، خصوصاً با پیشرفتفنّاوری و مدرن شدن جوامع، صنعت تبلیغات نیز پیشرفت کرده و بهواسطه علاقهمندی بشر، تبلیغات شبکههای اینترنتی مجازی بیشتر موردتوجه قرارگرفته است. این نوع تبلیغات محاسن و معایبی را با خود به زندگی بشری آورده و از طرفی دچار یکسری چالشهایی گردیده است. ازجمله میتوان به بحث فریب در تبلیغات، سوءاستفاده از زنان و کودکان در امر تبلیغات، تبلیغات سیاسی، عدم انسجام قوانین تبلیغاتی و نظارت واحد بر تخلفات و یا جرائم تبلیغاتی، تبلیغات از منظر آییننامه اجرایی حمایت از حقوق مصرفکنندگان بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد. اهمیت به این چالشها و برنامهریزی جهت برطرف کردن دغدغههای این موضوع باید موردتوجه قرار گیرد و در مدیریت شبکههای تبلیغاتی سایبری و جرم انگاری اصولی و منصفانه بادید سیاست جنایی معقول اقدامات مناسب صورت گیرد.
واژگان کلیدی: تبلیغات، جرائم سایبری، تبلیغات مجازی مستخرج از پایاننامه سیاست جنایی ایران در قبال جرائم ارتکابی در امور تبلیغاتی
مقدمه:
تبلیغات شکلی از ارتباطات است که برای بازاریابی و معرفی مورداستفاده قرار میگیرد. تبلیغات درواقع بیشتر در نظریات مربوط به اقناع جای میگیرد که طی تبلیغات، یک فرد را که شنونده، بیننده، خواننده و مخاطب ماست، به عمل خاصی ترغیب مینماییم. رشد روزافزون فنّاوریهای تبلیغاتیخصوصاً درزمینه ٔ سایبر امروزه چالشبرانگیز شده و اهمیت این مسئله دوچندان شده تا به مدیریتی قانونمند به استفاده بهینه روی آورده شود و از معایب آن تا جایی که امکان دارد کاسته گردد. در محیط سایبر به اقتضای ویژگیهای خاص و ازجمله سهولت ارتکاب جرم و فرمانرانی آزادی در این فضا، امکان رخ دادن پدیده نامطلوب مجرمانه بیشتر میشود چراکه یکی از ویژگیهای بهواقع متمایز و درعینحال ارزشمند فناوری اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی نسبت به دیگر فناوریها، مانند فناوری هستهای، زیستی و ریز فناوری، حداقل در برهه کنونی این است که اکثر افراد با حداقل مهارت فنی میتوانند از قابلیتهای متنوع آن استفاده کنند.
بهتبع این امر ارتکاب جرم در محیط سایبر نیز بسیار راحت است. هرکس با داشتن یک رایانه که امکان اتصال به اینترنت را دارد و با اندک آشنایی به سواد رایانهای میتواند مجرمی بالقوه باشد همچنیناصولاًجرایم سایبری جزء جرایمی هستند که جدید و ناشیاز فنّاوری مدرن هستند. توجه به این دو نکته یعنی جدید بودن و ناشیاز فنّاوری مدرن بودن، در هرگونه آنالیز جنایی اثر فراوان دارد. این دو نکته زمانی مؤثرتر میشود که بحث از محدوده کلی به جزئی یعنی از سطح بینالمللی به سطح ملی، منحصر شود. پدیده مجرمانه سایبری حدود نیمقرن پیش پیدایش یافته و کشورها بهتدریج به آن پرداختهاند، اما آهنگ پرداختش به این پدیده مجرمانه جدید یکسان نیست.
-1 مفهوم تبلیغات
تبلیغات جمع تبلیغ و به معنی ابلاغ و رساندن پیام است. ابلاغ در لغت به معنی رساندن است و تبلیغ رسانندگی و مبلغ رساننده است. تبلیغات درواقع تلاشی است سازمانیافته و آگاهانه بهمنظور دستکاری در احساس و ادراک و تغییر نگرش در رفتار مخاطب در جهت اهداف خاص مبلغ. دکتر دانیل استاریچ معتقد است: »تبلیغات آگهینمایشی است که بهوسیله یک شخص یا یک مؤسسه معین انتشار مییابد و هدف آن نفوذ در عقاید و اعمال مردم است - .«اسدی، - 24 :1371
ماده 7 آییننامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرفکنندگان دربند - د - تبلیغ را به شرح زیر تعریف میکند: تبلیغ: انتشار هرگونه اطلاعات برای معرفی کالا یا خدمات مشمول این آییننامه از طریق رسانهها از قبیل رادیو، تلویزیون، شبکههای ماهوارهای، سینما، اینترنت، اینترانت، شبکههای صوتی و تصویرسازمانی، کارنما، نمایشگاه، اسلاید، بانکهای اطلاعات، سامانه پیام کوتاه، تابلوی سر درب واحد صنفی و تولیدات چاپی نظیر برگههای آگهینما، برگههای تبلیغاتی، دفترک، دفترچههای راهنما، بستهبندی، برچسب، کارت معرفی و آگهینامه. اصولاً تبلیغات به سه قسمت، تبلیغات تجاری، تبلیغات سیاسی و تبلیغات عمومی تقسیمبندی میشود؛ که هرکدام از این تبلیغات میتواند از تقسیمبندی زیر برخوردار شود.
" گارث. اس. جاوت " و " ویکتوریا ادراس " تبلیغ را به پنج نوع تقسیم میکنند. تقسیمبندی آنان به این شرح است:
- 1 تبلیغ آشوب آفرین یا هیجانی: در این نوع تبلیغ سعی میشود مخاطب بهسوی اهداف معین هدایت شود.
- 2 تبلیغ وحدتبخش: در این نوع تبلیغ تلاش منبع در راستای منفعل کردن مخاطب است.
- 3 تبلیغ سفید: در این نوع تبلیغ علیرغم اینکه منبع مشخص است و اطلاعات پیام ارسالی از طرف او صحت دارد، تلاش منبع ایجاد اعتبار در نزد مخاطب است.
- 4 تبلیغ خاکستری: در این تبلیغ ممکن است منبع مشخص و یا نامشخص باشد و احتمال دارد اطلاعات پیام نیز درست و یا نادرست باشد. - تبلیغات سایبری -
- 5 تبلیغ سیاه: در این نوع تبلیغ، اطلاعات پیام نادرست و ساختگی بوده و هدف منبع نیرنگآمیز است. - بازدار، - 12 :1381 اگر در هر یک از انواع تبلیغات دقت کنیم، درمییابیم که مهمترین ویژگی آنها نادیده انگاشتن نقش مخاطب است.
همچنین بعضیها معتقدند که در تبلیغ سعی میشود اراده مردم، تفکر، نگرش و جهانبینی آنان بهسوی عوامل تبلیغ جلب شود؛ یعنی مبلغ بهجای مخاطب خود فکر میکند و عقاید خود را به آنان تحمیل میکند. هدف اساسی تبلیغات در درجه اول، ایجاد تصویری مطلوب از نشانه کالا و خدمت در اذهان مخاطب هدف است. تبلیغات یکی از روشهای تشویق و ترغیب - Promotion - است که از عناصر چهارگانه بازاریابی، بعد از محصول Product - - ، قیمت - Price - و توزیع مکان - Place - محسوب میشود.
-2 اهمیت تبلیغات سایبری
تبلیغات در تحولات عمومی جهان، در همه امور جاری فعالیتهای بشری اعم از علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، شخصی و جمعی تأثیر فراوان دارد. تبلیغات در تمام تاروپود زندگی انسانها گرهخورده است. تبلیغات در وجه مثبت خود یک ضرورت است ودرحقیقت بوجودآورنده ارتباطات لازم و منطقی است. انقلابهای مشهور جهان با تبلیغات شکلگرفته، رشد کرده و به ثمر رسیده است. البته ابزار تبلیغات در اعصار مختلف، متفاوت بوده است. پیروزی باند نازیها در آلمان با تکیهبر فعالیتهای شدید تبلیغاتی انجام گرفت. هنرها و ادبیات، بهویژه سینما و مطبوعات به وضع ماهرانه و عجیبی در خدمت تبلیغات قرارگرفته و توجیه سیاستهای فاشیستی را به عهده داشتند. در جریان جنگهای کره و ویتنام همه نوع ترفندهای تبلیغاتی برای توجیه لزوم ادامه جنگ بکار میرفت. در جنگ خلیجفارس شدت سانسور و تحریف وقایع از طرف آمریکا و متحدانش به حدی بود که بعد از خاتمه جنگ، این شیوه از طرف بسیاری از مفسرین و رسانههای جمعی دنیا یک رسوایی آشکار تبلیغاتی تلقی شد. - حیدری، - 21 :1394
تبلیغات در شبکههای اجتماعی تأثیر بسزایی در بهار عربی نیز داشت. روزنامهنگار صهیونیست آمریکایی با تکیهبر نقش مساجد در انقلاب ایران، در توصیف کارکرد شبکههای اجتماعی سایبری در انقلابهای منطقه، از عنوان »مسجد مجازی« بهره میبرد. کارکرد این شبکهها به حدی بود که این جمله بین کاربران مصری رواج پیدا کرد: انقلاب با فیسبوک آغاز شد و با توییتر شدت یافت. وائل غنیم، یکی از مدیران گوگل و مدیر صفحهای در فیسبوک است که برای نخستین بار فراخوان برگزاری تظاهرات و تجمع علیه مبارک را در مصر مطرح کرد.در یمن نیز یک معارض فعال به نام هاشم الصوفی برای اولین بار از طریق فیسبوک برای برپایی تظاهرات فراخوان داد و ساعاتی پیش از زمان برگزاری راهپیمایی، صدها تن از جوانان در میدان دانشگاه صنعا گردآمده بودند.
در تونس نیز انتشار عکسهای محمد بو عزیزی، جوان 26 ساله در فیسبوک که به نشانه اعتراض به حکومت ظلم و استبداد خود را به آتش کشیده بود، به موج بیداری در میان ملتها کمک بسیاری کرد. تأثیر شبکههای اجتماعی، منحصر به جنبشهای رویداده در منطقه اسلامی موسوم به بیداری اسلامی نبوده و حتی در بیداری مردمی کشورهای غربی نیز اثربخش بوده است. شهروندان یونانی معترض به سیاستهای صندوق بینالمللی پول و برنامه ریاضت اقتصادی دولت، با اقدام به فراخوان در شبکههای اجتماعی، در میدان »سینتاگما« واقع در آتن گرد آمدند و حتی به سبک معترضان میدان تحریر مصر، شبهایی را در آنجا به صبح رساندند. جریان داعش نیز بهواسطه نوع و مدل اقداماتش در فضای حقیقی، نیازمند داشتن الگوریتمی خاصی از طراحی در فضای رسانهای علیالخصوص فضای مجازی بود که در این رابطه طبق سنوات، اقدامات این قبیل جریانات، تمرکز بر بخش
