بخشی از مقاله
چکیده:
دانشجویان در زمره گروه هایی هستند که به دلیل ماهیت انتقالی زندگی دانشجویی، در معرض عوامل استرس زا قرار می گیرد و بر همین اساس تحقیق حاضر با هدف شناسایی مهمترین استرس هاي دانشجویان در سال اول و سال آخر تحصیلی انجام گرفته است. و فرضیات زیر در این پژوهش طرح گردیده است.بین مهمترین استرس هاي دانشجویان سال اول و سال آخر تحصیلی تفاوت معنی دار وجود دارد. بین میزان استرس هاي دانشجویان پسر و دختر تفاوت معنی دار وجود دارد. بین میزان استرس هاي دانشجویان رشته هاي مختلف تحصیلی تفاوت معنی دار وجود دارد.در پژوهش حاضر نتایج حاصل از بررسی فرضیه هاي پژوهش مشخص نمود که: اولویت بندي استرس هاي دانشجویان سال آخر و سال اول در مقوله هاي اصلی پرسشنامه استرس در بین دانشجویان سال اول و سال آخر یکسان نبوده است که براي جلوگیري از جزئی پردازي فقط به سه الویت اول هر یک از گروه ها - سال اول و سال آخر - اشاره می گردد:
سه عامل استرس زاي داراي اولویت اول تا سوم براي دانشجویان سال آخر عبارت بودند از: نداشتن حق اعتراض به ورقه امتحان، روبرو شدن با اساتید و مسئولین دانشگاه، کمبود امکانات آموزشی و اما سه عامل استرس زاي داراي اولویت اول تا سوم براي دانشجویان سال آخر عبارت بودند از: مراقب بد اخلاق و خشن در جلسه امتحان، فراموشکاري در هنگام استرس، دیر خارج شدن استاد از کلاس همچنین نتایج تحقیق نشان داد که بین نمره کل دانشجویان سال اول و دانشجویان سال آخر در پرسشنامه استرس با %95 اطمینان آماري تفاوت معناداري وجود دارد. نتایج حاصل از بررسی فرضیه دیگر پژوهش نشان داد که به مانند جمعیت کل، میزان استرس هاي دانشجویان دختر سال اول و آخر در سطح 0/05 خطاي آماري معنادار می باشد و میزان استرس با در نظر گرفتن میانگین و واریانس هاي دو گروه در دانشجویان دختر سال اول بیشتر از دانشجویان سال آخر می باشد.
کلید واژه ها: استرس،دانشجویان،بهداشت روانی
مقدمه:
پورافکاري - 1376 - معتقد است استرس اصطلاحی است که در طب و زیست شناسی بصور گوناگون بکار رفته است ، گاهی به معنی یک رویداد یا موقعیتی که تاثیر مضر بر ارگانیسم دارد و گاهی به معنی تنش روان شناختی ناشی از این رویدادها و موقعیت ها . به مفهوم دقیق هر چیزي که در تمامیت زیست شناختی ارگانیزم اختلال بوجود آورد و شرایطی ایجاد کند که ارگانیزم طبیعاً از آن پرهیز کند استرس شمرده می شود . استرس ممکن است به صورت محرك هاي فیزیکی ، عفونت ها و واکنش هاي آلرژیک و نظایر آن باشد ، یا به صورت تغییر کلی در جو اجتماعی – روانی ،فرق آنها در این است که اولی یک عامل استرس زاي فیزیولوژیکی است که از طریق هیپوتالاموس ، غده فوق کلیوي و سلسله اعصاب سمپاتیک و با ترشح هورمونهاي مختلف تاثیر می گذارد ، دومی نه تنها با قدرت تهدیدي که در عامل استرس زا نهفته است ، بلکه با کیفیت درك شخص از آن عامل بستگی دارد .استرس نیروي خارجی است که سبب تنش یا ناراحتی فرد می شود یا به نوعی حالت انگیختگی درونی یا پاسخ فیزیکی بدن به خواسته هاي گوناگون می باشد - اسلامی ، . - 1381
اثرات فشار روانی بر جسم و روان
استرس هم از جهت زیست شناختی و هم از جهت روانشناختی اثرات عدیده و زیانباري بر انسان میگذارد. جدي ترین اثراسترس را می توان فروپاشی مکانیسم دفاعی - هم از جهت زیست شناختی و هم از نظر روانشناختی - فرد دانست . زمانی که استرس بسیار شدید و طولانی باشد توانایی سازگاري فرد ممکن است تحلیل برود . در نتیجه کارآیی او کاهش یافته و در مقابل سایر استرسها آسیب پذیرتر می گردد . اختلالات جسمی و روانی پدید آمده و تحلیل کامل قوا هرگونه تلاش مشخص را غیر ممکن می کند .در شرایط استرس شدید دستگاه سمپاتیک فعال می شود و تعداد ضربان قلب و نفس کشیدنها را افزایش می دهد . فشار خون ماهیچه ها را بالا می برد ، رگهاي خونی را منقبض می کند و هورمونهاي آدرنالین و کروتیزول آزاد می شوند .
اثرات استرس
سطوح بالاي استرس می تواند در 4 بعد تأثیر داشته باشد:
-1 بعد جسمانی : استرس می تواند باعث سردرد ، کمر درد ، ناراحتیهاي گوارشی ، کاهش اشتها یا پرخوري ، مشکلات خواب ، سرماخوردگیهاي مکرر یا ابتلا به سایر بیماریها شود .
-2 بعد خلقی - هیجانی : افرادي که تحت فشارروانی زیاد هستند معمولاً مستعد نابهنجاري هستند آنها ممکن است احساس کنند که غمگین و بی رمق هستند ولی کنترل بر امور ندارند در لبه پرتگاه قرار دارند و برانگیخته می باشند ، احساس ناتوانی در انجام کارها کرده و احساس رها شدگی و تنهایی داشته و اغلب اخمو و ترشرو هستند .
-3 بعد رفتاري : اغلب افراد تحت تأثیر استرس که بیشتر از ظرفیت و توان آنهاست نمی توانند آنچه را دوست دارند و می طلبند انجام دهند . در این حالت ممکن است به آسانی تحریک شده ، تغییر خلق داده و توسط امور بی اهمیت ناکام گردند . در صحبت با دیگران دچار مشکل گشته به جایی فرار کرده و به جر و بحث می پردازند و مرتکب درگیري و برخورد با دیگران گردند .
-4 بعد فکري : استرس در حد مطلوب آن ، افراد را از نظر ادراکی و فکري حساس می کند ، اما استرس بسیار زیاد تمرکز را مختل می کند و کارایی فرد راکاهش می دهد - مصطفایی ، . - 1381
چربی ها را به جریان خون وارد می کنند . در صورتی که از چربیهاي آزاد شده استفاده نشود ، چربیها در دیواره رگهاي خونی رسوب کرده و این رسوبها تا آنجا متراکمخواهد شد تا از جریان موج خون به طرف قلب جلوگیري کند و در نتیجه حمله هاي قلبی پیش آید اثرات متعدد استرس در جنبه هاي مختلف زیست شناختی و روانشناختی مطالعه شده است - کاپلان ، ترجمه پورافکاري ، . - 1373 روش پژوهش :در این پژوهش محقق به وسیله یک آزمون محقق ساخته که به دانشجویان سال اول و سال آخر دانشگاه پیام نور واحد بوئین میاندشت ارائه می دهد به بررسی مهمترین فشارهایی که آزمودنی هاي دو گروه با آن مواجه هستند خواهد پرداخت. و سپس به رتبه بندي و مقایسه استرس هاي دو گروه پرداخته می شود.
ابزار اندازه گیري : به منظور انجام این پژوهش از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد . این پرسشنامه حاوي 68 سؤال است که استرسهاي مربوط به دانشگاه در 5 مرحله مورد بررسی قرار گرفته که عبارتند از: استرسهاي مربوط به محیط دانشگاه 11 سؤال ،کادر دانشگاه 38 سؤال، رفت وآمد 6 سؤال، روابط دانشجویان 7 سؤال ،انعطاف پذیري 6 سؤال ، پاسخ به سوالات پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکریت 5 درجه اي تنظیم شد که عبارت است از تاثیر بسیار زیاد -تأثیرزیاد – تأثیرمتوسط - تأثیرکم – تاثیر خیلی کم .
فرضیه هاي پژوهش
-1 بین نمره کل دانشجویان سال اول و دانشجویان سال آخر در پرسشنامه استرس تفاوت معنا دار وجود دارد.با توجه به داده هاي جدول فوق و مقدار t مشاهده شده برابر با 12/21 فرضیه تحقیق در سطح 0/05خطاي آماري مورد تائید قرار می گیرد یعنی بین میزان استرس هاي دانشجویان سال اول و سال آخر تفاوت معنادار وجود دارد .
-2 بین میزان استرس محیطی دانشجویان سال اول و دانشجویان سال آخر تفاوت معنا دار وجود دارد.چنانکه از داده هاي جدول فوق قابل تشخیص است بین میزان استرس هاي محیطی دانشجویان سال اول و دانشجویان سال آخر با توجه به مقدار t بدست آمده برابر با 6/76 در سطح 0/05 خطاي آماري تفاوت معنادار وجود دارد. یعنی فرضیه پژوهش تائید می گردد.
-3 بین میزان استرس»مربوط به کادر« دانشجویان سال اول و دانشجویان سال آخر تفاوت معنا دار وجود دارد.
