بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی سازمانی به عنوان یکی از شاخه های اصلی کارآفرینی، نقش کلیدی در موفقیت سازمان ها دارد.از سویی دیگر؛ مدیریت دانش نقش تعیین کننده ای در خلق و کاربرد دانش سازمانی دارد. اهتمام این مقاله؛ سنجش میزان همبستگی میان مدیریت دانش و گرایش به توسعه کارآفرینی سازمانی است و نتایج تحلیل آماری با استفاده از spss؛ مشخص می کند که مدیریت دانش با مولفه های ذکر گردیده دارای همبستگی مثبت و معناداری است.
واژه های کلیدی: کارآفرینی سازمانی، مدیریت دانش، موفقیت سازمانی
-1 مقدمه
بهره مندی سازمان از رویکرد کارآفرینی برای نیل به بقا، رشد و توسعه؛ نیازمند پرورش رفتارهای کارآفرینانه در میان اعضای سازمان است. کارآفرینی مقوله ی بسیار مهمی است که بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه توجه جدی به آن مبذول داشته و می دارند . در این میان، یکی از شاخه های اصلی کارآفرینی، کارآفرینی در سازمان است که بدون شک سهم چشمگیری در توفیق و تعالی سازمان ها دارد. - احمدپور، - 1383 در عصر دانایی محوری دانش مهمترین سرمایه سازمان هایی به شمار می رود که به دنبال کسب مزیت رقابتی پایدارند . سازمان با کمک مدیریتی جامع و نظام مند می تواند دانش و تجربیاتی به دست آورد و به کار گیرد تا موفقیت و رقابت پذیری خود را در بلندمدت حفظ کند. - منوریان و عسگری،. - 1388
امروزه نظام های مختلف اجتماعی با چالش های پیچیده و فزاینده ای روبرو هستند، تغییرات با سرعت زیادی روی می دهند، افراد ارتباطات جدیدی با یکدیگر پیدا می کنند و شکل های متفاوتی از رقابت در حال پیدایش است .کارآفرینی قابلیتی است که می تواند نظام های امروزی را در این برهه حساس نجات داده و بقای آن را تضمین کند .اهمیت کارآفرینان به خاطر ارزشی است که به اشکال گوناگون توسط آن ها ایجاد می شود .این ارزش ها ممکن است کشف دانش جدید، ایجاد تکنولوژی جدید، بهبود تولیدات و خدمات موجود، یافتن راه های گوناگون برای تولید کالا با صرف منابع کمتر و ارزش بالاتر می باشد. - کمالیان وهمکاران، - 1389
از طرف دیگر سازمان ها در حال رویارویی با رقابت جهانی فزاینده و مشتریانی به مراتب پیچیده تر هستند . شرکت ها برای رقابت پذیر ماندن باید همچنان در کاهش هزینه ها و گسترش بازارها خود نوآور باشند .از این رو، سازمان ها در حال افزایش کارایی فرآیندهای خود هستند در این مرحله است که مدیریت دانش وارد عرصه می شود. - اخوان و حیدری، - 1386 کارآفرینی سازمانی، مجموعه فعالیت هایی است که بهره برداری از مزایای رقابتی نوآوری در یک سازمان امکانپذیر کرده و رهیافتی در نهادینه کردن نوآوری در سازمان هاست .در حقیقت، کارآفرینی سازمانی به عنوان دریچه ای به سوی بهره برداری از مزایای رقابتی ماندگار، نوآوری و پیشگامی برای سازمان ها قلمداد می شود - Kuaratko et al, 2005 - از طرفی مدیریت دانش مقوله ای مهم در سازمانهای دانش محور محسوب می شود .
نوناکا 1994 بیان می کند، در شرایط کنونی که تنها اطمینان، اطمینان نکردن است، مدیریت دانش ضامن موفقیت و بقای سازمان ها تلقی می شود. - - Madhoushi et al., 2010 در این راستا در پژوهش حاضر، مفاهیم اساسی مدیریت دانش، کارآفرینی سازمانی و ارتباط بین آن ها بررسی و تشریح می شود که چگونه می توان با کمک زیرساخت های سازمانی مدیریت دانش فرصت های سودآور و کشف نشده در محیط را شناسایی کردو از آن ها بهره برداری کرد .به بیان دیگر، این پژوهش نقش و اهمیت مدیریت دانش را در ایجاد کارآفرینی سازمانی و در نتیجه خلق ارزش برای سازمان بررسی خواهد کرد؛ و در نهایت به بررسی رابطه و همبستگی میان مولفه های کارآفرینی سازمانی با مدیریت دانش پرداخته و سپس آن ها را اولویت بندی می کند.
-2 ادبیات تحقیق
2-1 کارآفرینی و کارآفرینی سازمانی
کارآفرینی فرآیند ابتکار، نوآوری و ایجاد کسب و کارهای جدید در شرایط مخاطره آمیز از طریق کشف فرصت ها و بهره گیری از منابع است .کارآفرینی تبدیل ایده نو به محصول یا خدمات است که از نتایج آن می توان به افزایش بهره وری، ایجاد ثروت، رفاه و اشتغال زایی اشاره کرد. - احمدپور داریانی، - 1382 امروزه عنوان کارآفرین به فردی نوآور و توسعه دهنده اطلاق می شود که فرصت های موجود در بازار را کشف و از آنها بهره برداری می نماید . کارآفرینی مهارتی برای کشف و شناسایی فرصت ها از جایی است که دیگرانصرفاً بی نظمی و نقایص آن را دیده اند .کارآفرینی واقعی زمانی اتفاق می افتد که افراد راه های معمولی و همیشگی تفکر و عمل را کنار گذاشته و با نگاهی نو و متفاوت راه ها و ایده های جدید را که می تواند پاسخگوی نیازهای مشتری و بازار باشد به کار گیرند. - رحیمی، - 1382
تا آغاز دهه 1970 پژوهش های کارآفرینی بر اقدامات یا ویژگی های افراد متمرکز بودند . سپس پژوهشگران دریافتند خود سازمان ها نیز اقداماتی کارآفرینانه انجام می دهند. این موضوع زمینه شکل گیری ایده کارآفرینی سازمانی را فراهم ساخت .کارآفرینی سازمانی مفهومی است که به سازمان نه به افراد، و به فرهنگ ها و فرآیندهای سازمانی می پردازد. - جنینگ، - 1994 به باور هیتون کارآفرینی سازمانی بر توانایی سازمان در یادگیری از راه جستجوی دانش های جدید و بهره گیری از دانش موجود مبتنی است؛ میزان و چگونگی این فرایندهای یادگیری به سرمایه های فکری سازمان بستگی دارد. - هیتون، - 2005
در مجموع می توان گفت کارآفرینی سازمانی به انجام فعالیت های کارآفرینانه در سازمان اشاره دارد - استریستاوا و لی،. - 2005 آنتونیک و هیسریچ - 2003 - نیز برای تبیین ماهیت کارآفرینی سازمانی هشت بعد را برشمردند . به باور آن ها کارآفرینی سازمانی باید به عنوان مفهومی چندبعدی متمایز، ولی به طور همزمان مرتبط نگریسته شود .این ابعاد که مدل مفهومی پژوهش حاضر برای سنجش کارآفرینی سازمانی را نیز تشکیل می دهند، عبارتند از: -1 ایجاد شرکت ها یا واحدهای مستقل -2 کسب و کار جدید -3 نوآوری در محصول و خدمات -4 نوآوری در فرآیند -5 خودتجدیدی -6 ریسک پذیری -7 پیشگامی -8 رقابت تهاجمی
2-2 مدیریت دانش
مدیریت دانش به مجموعه فرآیندهایی اطلاق می شودکه در نتیجه آن ها دانش کسب، نگهداری و استفاده می شود. هدف ازمدیریت دانش، بهره برداری از دارایی های فکری به منظور افزایش بهره وری، ایجاد ارزشهای جدید و بالابردن قابلیت رقابتپذیری است . مدیریت دانش را فعالیت هایی مانند گردآوری، تسهیم و به کارگیری دانش تعریف می کنند. گردآوری دانش به فر ایند جست وجو، کشف و ذخیره و بازیابی دانش مناسب در درون و بیرون سازمان اطلاق میشود. - chen & chung, 2009 - زیرساخت های مدیریت دانش شامل اجزا و عواملی است که وجود آن ها برای بهبود فعالیت های مدیریت دانش در سازمان ضروری است. بسته به اینکه دانش از لحاظ فیزیکی در کجا قرار می گیرد می توان آن را به دو نوع دانش آشکار - رسمی - و دانش ضمن - غیررسمی - تقسیم بندی کرد. - فتحیان، - 1385
دستاوردهای کارکنان دانشی که به صورت گزارشها، اوراق، طرحها، برنامه ها، یادداشها و غیره ایجاد و نگهداری می شود، دانش رسمی سازمان را تشکیل می دهد .سازمانهای دانشی به آسانی و به صورت مرتب، دانش رسمی را گردآوری و نگهداری می کنند و به آن به عنوان حافظه سازمانی اطمینان دارند .نوناکا و نویسندگانی دیگر از جمله هال و آندریانی دانش آشکار را دانشی می دانند که قابل رمزگذاری و کد گذاری بوده و در نتیجه می توان آن را به سادگی مخابره، پردازش و منتقل و در پایگاه داده ها ذخیره کرد. دانش ضمنی در رفتار و درک انسان قرار دارد و از تعامل افراد ظهور می یابد و به مهارت و عمل نیاز دارد .دانش ضمنی به شهود، بصیرت، خرد و حکمت بر می گردد . این دانش را به سختی می توان بر روی کاغذ آورد و بیشتر مستلزم تجارب شخصی افراد است. این دانشعمدتاً شامل تخصصهای علمی، فوت و فن کار، بینش خاص فرد در مورد یک صنعت، قوه تشخیص در زمینه کسب و کار و تخصص فنی است. - hansen,1999 -
-3 مدل مفهومی تحقیق
در پژوهش حاضر براساس نظر کارشناسان جامعه آماری مورد نظر و به دلیل رعایت تناسب و موضوعیت بیشتر با مقوله عوامل سازمانی مدیریت دانش، سه بعد از این ابعاد هشت گانه کارآفرینی سازمانی به عنوان متغیرهای وابسته پژوهش درنظر گرفته شده اند تا با محدودسازی دامنه موضوع امکان بررسی عمیق تر آن ها فراهم شود .این ابعاد عبارتند از :ایجاد کسب وکارهای جدید، نوآوری در فرآیند، و نوآوری در محصول/خدمات در ادامه به تشریح این ابعاد پرداخته می شود:
ایجاد کسب وکارهای جدید معنای ورود به کسب وکارهای جدید با ساختار فعلی و بدون ایجاد سازمانی جدید به شمار می رود. در سازمان های نهادینه شده بزرگ و کوچک ایجاد واحدهای جدید ممکن است تشکیل واحدهای بسیار رسمی مستقل یا نیمه مستقل را دربرگیرد که به کارآفرینی پرورشگاهی مشهوراند. این نهادهای مستقل می توانند در درون یا بیرون از حوزه سازمان قرار گیرند. - آنتونیک و هیسریچ، - 2003 نوآوری در فرآیند و نوآوری در محصول/خدمات به نوآوری خدمات یا محصولات با تاکید بر توسعه و نوآوری در تکنولوژی تاکید دارد .از این بعد، کارآفرینی سازمانی به معنای ایجاد محصول جدید، و بهسازی رویه ها و روش های تولید است. کنایت توسعه یا ارتقای محصولات و خدمات و همچنین فنون و فناوری ها در تولید را به عنوان بخشی از نوآوری سازمانی می داند. - کنایت، - 1997
