بخشی از مقاله
چکیده
کشاورزی پایدار کلید حفظ امنیت غذایی است. و امنیت غذایی یک کشور وابسته به توسعه کشاورزی پایدار آن کشور است. عواملی همچون انرژی، مصرف سموم کشاورزی، کمآبی، مهاجرت و ... در کشاورزی پایدار نقش دارند. نقشهای آنها به صورت غیر مستقیم و مستقیم ظاهر میشوند. حفظ بقای جامعه روستایی و رونق بخشیدن به آن باعث افزایش رونق کشاورزی میشود و گامی به سوی کشاورزی پایدار است. در این تحقیق وضعیت پنج روستا از توابع شهر بیارجمند واقع در استان سمنان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت که م شخص گردید کم بودن سطح درآمد رو ستاییان، نبودن امکانات، سختی کار و علاوه بر این عوامل، عوامل محیطی مانند خشکسالی، مهاجرت روستاییان را برای تامین معیشت و دستیابی به شغل و زندگی بهتر به شهر کشانده است که این امر کاهش جمعیت جامعه تولیدکنندگان محصولات کشاورزی را در پی داشته است. با تلفیق جامعه سنتی روستایی با دانش نوین و احداث روستاهای نوین با حفظ فرهنگ و رسوم میتوان بازده کشاورزی و تولید محصولات را افزایش داده وشاهد رشد اقتصادی آن بود در صورتیکه هیچگونه آسیبی به محیط زیست نرسد. مهمتر از آن پایداری کشاورزی را تثبیت و امنیت غذایی را تضمین کرد.
کلمات کلیدی: اقتصاد کشاورزی ، امنیت غذایی، کشاورزی پایدار، انرژی
مقدمه
به طور ساده کشاورزی پایدار را سیستم منسجم کشت و ذرع و دامپروی و امنیت غذایی را در دسترس بودن غذای کافی در هر زمان برای همهی افراد جامعه میتوان تعریف کرد یا به عبارت دیگر طبق تعریف سازمان ملل متحد در سال - - 1975 امنیت غذایی عبارت است از عرضه مستمر کالاهای غذایی اصلی در سطح جهانی به منظور بهبود مداوم مصرف غذا و خنثی کردن اثرات نامطلوب نوسانات تولید قیمت غذا - بختیاری و حقی، - 1382 و طبق تعریف بانک جهانی در سال - 1986 - امنیت غذایی عبارت است از دسترسی همه مردم در همه زمانها به غذاهای کافی جهت زندگی سالم و فعال است - رزاقی، . - 1388 برای تداوم امنیت غذایی باید کشاورزی پایدار را تثبیت کرد. علاوه بر این %23 مشاغل و %27 تولید ناخالص ملی مربوط به بخش کشاورزی است - بردبار و همکاران، . - 1388
عوامل تاثیرگذار در کشاورزی پایدار
-1 انرژی
امروزه انرژی به عنوان یکی از اصلیترین عوامل پیشرفت است که این پیشرفت باید با توسعه یافتگی همراه باشد - قنبری و همکاران، . - 1393 دسترسی مناسب و آسان به انرژی موتور رشد و توسعه و پیشرفت کشورهاست. تصمیم گیری و برنامه ریزی دولتها در این زمینه اثرات مستقیم بر زندگی مردم و جامعه دارد - بانک جهانی، . - 2002 بخش کشاورزی به عنوان مهمترین بخش تولید کننده مواد غذایی کشور نه تنها مصرف کننده بلکه تولید کننده انرژی نیز میباشد - شاهینی و سعادت فرد، . - 1395
-2 سموم شیمیایی
انسان برای حفظ تولیدات کشاورزی از انواع سموم استفاده میکند که در پنجاه سال اخیر رشد مصرف استفاده از آفتکشها به طور چشمگیری افزایش یافته، با ریزشهای جوی و شستشوی مزارع این سموم وارد چرخهی طبیعت شده و محیط زیست را آلوده میکند. با مصرف مواد غذایی آلوده، این سموم وارد بدن انسان شده و ایجاد بیماری میکند - حاجیشرفی و شکوهفر، 1388؛ شاهینی و همکاران، . - 1395
-3 کمآبی
یکی از مشکلات اساسی کشورهای در حال توسعه پایین بودن بهرهوری در بخشهای مختلف کشاورزی است که ناشی از نبودن تخصیص بهینه منابع و عوامل تولید است. بین سالهای 1900-1995 مصرف آب کشاورزی شش برابر شده است که این دو برابر رشد جمعیت میباشد - لطیف زاده و همکاران، . - 1389 با توجه به اینکه اکثر اقلیم کشور ما ایران خشک و نیمه خشک است. کاهش نزولات آسمانی و خشکسالیهای اخیر نیز مسئلهی کمآبی را تشدید کرده است و ما را با مشکل جدی روبرو کرده است و کشاورزی ما را تهدید میکند. پایین رفتن سطح آب سفرههای زیر زمینی در 120 دشت کشور که هر ساله به تعداد آنها افزوده میشودیکی از بزرگترین مشکلات بخش کشاورزی است - مجیدی و همکاران، . - 1390 در ایران %98 محصولات کشاورزی از اراضی آبی بدست میآید - بردبار و همکاران، . - 1388
-4 مهاجرت
عواملی همچون خشکسالی باعث شده است تا کشاورزان زمینهای خود را رها کرده و نقاط دیگر کوچ کنند و حرفه خود را عوض کنند.
-5 رفاه اجتماعی
نسل جدی به دنبال رفاه اجتماعی بیشتر است بنابراین مانند پدران خود زیر بار سختیکار نمیرود بنابراین به دنبال حرفه جدید و پیشرفت به شهر نشینی کشیده میشود عدهای هم که در روستاها میمانند اکثریت سطح سواد پایینی دارند.
-6 بستهبندی و انبارداری نامناسب
محصولات تولید شده در زمان نگهداری، حمل و ارسال به بازار آسیب دیده کیفیت اولیهی خود را از دست داده و از نظر اقتصادی به کشاورز ضرر میبیند.
مواد و روشها
پژوهش حاضر از نوع مطالعات کاربردی بوده و رویکرد حاکم بر آن مجموعهای از روشهای توصیفی - تحلیلی میباشد. روستاهای مورد نظر دزیان، قلعه احمد، قلعه بالا، گیور، خانخودی از توابع شهر بیارجمند واقع در استان سمنان میباشد. روستای دزیان در 140 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شاهرود و در استان سمنان واقع گردیده است. دزیان با مختصات جغرافیایی 56 درجه
طول شرقی و 3 درجه عرض شمالی در 24 کیلومتری جنوب شرقی شهر بیارجمند واقع شده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا1250 متر است. آب و هوای آن در تابستان گرم وخشک و در زمستان سرد و معتدل است. درآمد اکثر مردم از فعالیت های زراعی و دامداری تامین میشود. گندم، جو، کنجد، فلفل، لوبیا، سیب زمینی، گردو، بادام، انگور و انار از محصولات زراعی و باغی روستای دزیان به شمار می آیند.
روستای دزیان در یک محدوده کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. اکثر خانه های روستاییان در یک طبقه با سقف های مسطح و در شیب و دامنه کوه ساخته شده اند. به طوری که روستای دزیان به صورت پلکانی شکل گرفتهشده است.عمده مصالح به کار رفته در خانه های قدیمی مشتمل بر سنگ، گل، خشت و چوب است. اما در خانه های جدید از مصالح آهن، سیمان، آجر و گچ استفاده می شود. روستای کوهپایه ای دزیان با مجموعه کم نظیری از جاذبه های طبیعی و تاریخی یکی از روستاهای دیدنی استان سمنان است. در آمیختگی مناظر زیبای کوهستانی و چشم اندازهای اغوا کننده سراب های کویری، از جلوههای کم نظیر طبیعت روستای دزیان است. از مجموع 128 پارچه آبادی موجود در شهر بیارجمند، تنها 48 آبادی هنوز نفس کشیده
