بخشی از مقاله
چکیده
مدیران امروزی در محیطی پویا، پرابهام و متحول کار می کنند. کثرت تغییرات نیز که سازمانها و افراد با آنها مواجه اند از چنان فشار و نیرویی برخوردار است که هر گونه مقاومتی را در هم کوبیده و سازمانها چاره ای جز -1 انطباق با محیط مانند الگو برداری از دیگران و استفاده از نظریات سایر سازمانها؛ و -2 پاسخگویی به این تغییرات از طریق ابداع و نوآوری وجود ندارد.آنچه که بدیهی است در شکل اول تحولات پایدار نیستند و برای رسیدن به یک سازمان متحول باید از ابداع و نوآوری استفاده نمود. برای این منظور باید هدفمان را بدانیم و اینکه چه مسیری را می بایست طی کنیم لذا می توان گفت مدیریت تحول علمی است که به ما کمک می کند تا بتوانیم در سازمانمان از وضع موجود به وضع مطلوب برسیم و تحولی در سازمان ایجاد کنیم که سبب بهره وری بیشتر بشود - کوهی، . - 1387
با توجه به این تحولات شگرف، مساله اصلی این است که مدیران چگونه سازمان خود را در جهتی سوق و توسعه دهند که بهتر بتوانند با تغییرات و تحولات محیط هماهنگ شوند. با توجه به اینکه مدیریت و رهبری، در همه امور امری انکارناپذیر است و وجود مدیریت جزء لاینفک هر فعالیت اجتماعی در پیشرفت، تداوم و بقای جامعه می باشد، لذا مدیریت و رهبری فعالیت های اجتماعی بطور اعم و مدیریت آموزش و پرورش بطور اخص نتیجه بخشی و کیفیت مطلوب را می طلبد - صفر بگلو، . - 1384 با توجه به این مهم، پژوهش حاضر به بررسی ماهیت، فرایندها، چالش های پیش روی رهبری تحول گرا و تحقیقات مرتبط با آن در مراکز آموزشی می پردازد.پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی است و در آن برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع از روش کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج تحقیقات نشان داده اند که اثربخشی رهبری تحول آفرین در نظام های آموزشی تایید شده است.
کلیدواژه ها: رهبری تحول آفرین، فرایندهای تحول، چالش های تحول
مقدمه
فرایند نفوذ مشخصه اصلی بسیاری از تعاریف رهبری می باشد. بوش - ص 8، - 2008 به سه جنبه مهم تعاریف رهبریاشاره می کند:
-مفهوم مهم و مرکزی نفوذ است نه اختیار. هر دو، ابعاد قدرت هستند اما اختیار در موقعیت های رسمی مانند مدیر یا معلم ارشد وجود دارد در حالی که هر فردی در مدرسه می تواند اعمال نفوذ کند. رهبری مستقل از اختیار مقامی است؛ در حالی که مدیریت مستقیما وابسته به اختیار مقام است.
-فرایند، ارادی است. فردی که درصدد اعمال نفوذ است این کار را برای رسیدن به اهداف معینی انجام می دهد.
-نفوذ هم به وسیله گروه و هم به وسیله افراد اعمال می شود. این اندیشه از مفهوم رهبری توزیعی و تشکیل تیم های رهبری حمایت می کند. این بعد رهبری فرایندی پویا است که علاوه بر پست های رسمی مدیریتدر سایر بخش های مدرسه نیز دیده می شود و همه اعضای سازمان از جمله کارکنان و دانش آموزان می توانند آن را اعمال کنند - بوش، . - 1391پیشرفت های اخیر در نظریه های رهبری به نوعی گذار از رویکردهای کلاسیک به سبک های رهبری فرمندی نوین را نشان می دهد. در سایه ی این نظریات دیگر به زیردستان به عنوان افرادی منفعل و وابسته به رهبر نگریسته نمیشود. رهبری تحول بخش نیز یکی از سبک های رهبری نوین است که با توجه به بهرمندی از زیردستان پویا از سایر سبک ها متمایز می شود.
برای اولین باربرنز در سال 1987 میان دو سبک رهبری تبادلی و تحول آفرین تمایز قائل شد. وی رهبران تبادلی را به عنوان افرادی معرفی کرد که با استفاده از پاداش دادن به پیروان، به نوعی مبادله با پیروان پرداخته و موجب عملکرد بهتر آنان خواهند شد، در مقابل رهبران تحول آفرین صاحب بینش هستند و دیگران را برای انجام دادن کارهای استثنایی به چالش و تلاش وا می دارند و بیان نمود که " تنها رهبران تحول آفرین هستند که به ترسیم مسیرهای ضروری برای سازمانهای جدید قادر هستند، زیرا آنها منشا تغییراتند، بر تغییرات حاکم بر سازمان اشراف کامل دارند و بر موج تغییرات سوارند - نقل در امیرکبیری و همکاران، . - 1385
باس - 1985 - رهبران تحول بخش را افرادی توصیف می کرد که زیردستان خود را توانمند می سازند و آنها را برای"عمل کردن فراسوی انتظار" تحریک می کنند. از نظر او رهبران تحول بخش، اهداف آینده را تبیین و برای تحقق آنها برنامه ریزی می کنند. آنها نوآور هستند و سازمان تحت رهبریشان معمولا اثربخش است. باس - - 1985 چهار بعد را برای رهبران تحول بخش مشخص ساخته است، از جمله: -1 نفوذ آرمانی - رهبر برای زیردستان خود یک الگوی رفتاری است - -2 ترغیب ذهنی - رهبر با تدارک وظایف و فعالیتهایی برای زیردستان، قوه ی خلاقیت و نوآوری آنها را تحریک می کند تا دائما شیوه گذشته را تغییر دهند - -3 انگیزش الهام بخش - رهبران با نشان دادن اشتیاق زیاد نسبت به تحقق آرمانهای سازمان، در زیردستان اشتیاقی همگانی برای تلاش مضاعف در جهت تحقق آن ایجاد می کند - -4 ملاحظه فردی - رهبر ضمن آگاهی از تفاوتهای زیردستان، به لحاظ مهارت، استعداد، و توانایی، فرصت های یادگیری جدیدی برایشان فراهم می کند - - نقل در زین آبادی، . - 1389
نتایج تحقیقات مختلف، حاکی از این است که رهبری تحول آفرین موجب نتایج قابل قبولی در سازمان خواهد شد از جمله این که رهبران موجب افزایش تعهد سازمانی زیردستان خود شده، وفاداری آنان را به واحد سازمانی خود افزایش خواهند داد و از طرفی دیگر، این رهبران موجب انگیزش پیروان خود خواهند شد. سرانجام این که سبک رهبری تحول
