بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی روش های بهره برداری بهینه از تجهیزات آموزشی در فرآیند تدریس - یادگیری در مدارس ابتدایی و متوسطه دوره اول استان گیلان می باشد. روش تحقیق از نوع کمی به روش توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه معلمان ابتدایی و دبیران حرفه و فن و علوم تجربی متوسطه دوره اول، مدیران، کارشناسان اداری و کارشناسان علوم تربیتی تشکیل می داد. از بین جامعه آماری، 392 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب گردیدند.
به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که از دی دگاه معلمان، مدیران و کارشناسان در میزان استفاده بهینه از تجهیزات آموزشی، علاقه مندی معلم و آموزش نحوه صحیح استفاده از تجهیزات، به روز بودن، سالم بودن، به اندازه کافی بودن تجهیزات، داشتن فضای مناسب و تناسب آن فضا با تعداد دانش آموز، داشتن نگرش مثبت و روشهای تدریس مبتنی بر کاربرد تجهیزات آموزشی تأثیر دارند.
مقدمه
متخصصان علوم تربیتی بر این باورند که اگر دانش آموزان به طور فعال در موقعیت های غنی آموزشی قرار گیرند بهترین یادگیری را خواهند داشت. تجهیزات و رسانه های آموزشی در ایجاد این موقعیت نقش بسزایی دارند. در واقع آنها با ایجاد تجارب غیر مستقیم و بعضاً مستقیم، افزایش امکانات یادگیری، ایجاد ارتباط بین محتوا و یادگیرنده، و ایجاد علاقه به یادگیری منجر به تسریع، تعمیق و تسهیل یادگیری خواهد شد.
برونر - 1983 - 1 یادگیری را به سه دستهی یادگیری از طریق فعال بودن - تجربه مستقیم - ، یادگیری از طریق تصاویر - تجربه تصویری - و یادگیری از طریق علایم - تجربه انتزاعی - تقسیم کرده است. که به نظر او تدریس باید از تجارب عینی و ملموس آغاز شود و سپس با تصاویر و علایم مجرد و انتزاعی به پیش رود - ذوفن و لطفی پور،. - 1379 جان آموس کمینوس - 1628 - 2 در کتاب خود به نام آموزش بزرگ، چهارچوبی را برای تدریس و یادگیری پیش بینی کرد که در آن کلیه کتاب ها و در و دیوارهای کلاس درس از تصاویر، نقشه و نمودارها پوشیده بود. وی درسال 1658 نخستین کتاب درسی مصور را با نام »دنیا در تصویر« برای بچه ها طراحی کرد.
اسکینر3 دستگاهی به نام ماشین تدریس ساخت که می توانست مطالب درسی را قدم به قدم به صورت ساده به دانش آموزان ارائه دهد. او معتقد بود با استفاده از اینگونه وسایل دانش آموزان می توانند متناسب با توانایی خود آموزش ببینند. کرود4 بر اساس پیش بینی ثوراندایک5 یک برنامه رایانه ای تهیه کرد که درآن مطالب به طور مختلف درج شده بودند و دانش آموزان بر اساس پاسخ هایی که به سئوالات هر صفحه می دادند به صفحات مختلف کتاب ارجاع داده می شدند.
به عقیده کرودر به دلیل درک مطالب توسط دانش آموزان، آنها به پرسش ها پاسخ صحیح خواهند داد - ذوفن و لطفی پور، . - 1379 تکنولوژی آموزشی عبارتست از روش منظم طراحی ، اجرا و ارزیابی کل فرایند تدریس و یادگیری با استفاده از هدفهای بخصوص و بهره گیری از یافته های پژوهش در روانشناسی و ارتباط انسانی و بکارگیری ترکیبی از منابع انسانی و غیر انسانی به منظور ایجاد یادگیری موثرتر ، عمیق تر و پایدارتر - براون1 ، به نقل از احدیان، . - 1369 نوروزی - 1372 - معتقد است اساسی ترین هدف تکنولوژی آموزشی یادگیری بهتر و عمیق تر است و یکی از راههای وصول بدین هدف بکارگیری کامل حواس می باشد .
هر چیزی که بتواند به نحوی کیفیت تدریس و یادگیری را افزایش دهد، وسیله ای برای کمک به آموزش است به اصطلاح » وسیله کمک آموزشی« نامیده می شود. این وسایل در کلاس درس جهت تفهیم بهتر مطالب درسی و یادگیری سریعتر توسط معلم و دانش آموز بکار می روند. - یغما، - 1365 حواس مختلف در یادگیری انسان نقش مساوی و یکسانی ندارند. %75 یادگیری از طریق حس بینایی، %13 از طریق حس شنوایی، %6 از طریق حس لامسه، %3 از طریق حس بویایی و %3 از طریق حس چشایی صورت می گیرد - احدیان، . - 1380 وسایل کمک آموزشی، آموزش را ازحالت تئوری و سخنرانی محض خارج می کنند و یادگیری را با بهره گیری از حواس پنجگانه آسانتر و ممکن می سازند.
جهیزات آموزشی به دلیل تاثیری که در آموزش و یادگیری دارند از طرف صاحب نظران تعلیم و تربیت مورد توجه قرارگرفته اند. از جمله آزوبل2 و برونر - لفرانکویس1979 به نقل از شهنی ییلاق - 1370 به استفاده از وسایل دیداری و نمایشی تاکید داشته و معتقدند که با استفاده از این وسایل می توان به درجه بالایی از آگاهی دست یافت. حسین پور - 1378 - در پژوهش خود در مورد پایداری و سرعت یادگیری درس ریاضی با استفاده از شیوه آموزش تصویری - ویدئو - به این نتیجه رسید که اینگونه وسایل در پایداری و سرعت یادگیری تاثیر قابل ملاحظه ای دارند. رفیعی - 1371 - و پورمحمد - 1376 - در پژوهش های خود تاثیر کاربرد وسایل آموزشی در پیشرفت تحصیلی و افزایش یادگیری را تایید نمودند.
ماجیرا - 1994 - در یک تحقیق به عنوان آموزش مدیریت به وسیله ویدئو به این نتیجه رسید که استفاده از ویدئو برای بالا بردن سطح یادگیری مفید بوده و گروهی که ازویدئو درآموزش کمک گرفته به نتایج بهتری دست یافته است. با این حال با توجه به وضعیت موجود، نظام آموزشی کشور برای این که بتواند یک نظام آموزشی کارآمد و موثر باشد و باتوجه به گسترش دانش، پیچیدگی هدف ها، هزینه بالا، رشد جمعیت، و سایر عوامل تاثیر گذار در آموزش برای این که بتواند یادگیری سریع، موثر و پایدار را در مدارس کشور گسترش دهد استفاده بهینه از تجهیزات آموزشی در مداس اجتناب ناپذیر است.
احدیان - - 1369 و ذوفن و لطفی پور - 1379 - معتقدند بکارگیری رسانه ها و تجهیزات آموزشی اثرات مثبت در کار معلمان و جریان یادگیری دارد. همچنین به این نتیجه دست یافتند که رسانه ها و تجهیزات آموزشی، امکانات در دسترس معلمان را افزایش می دهند، با استفاده از رسانه های متنوع و تعدد راههای آموزشی به گونه ای می شود که معلمان می توانند فعالیت هایی را برگزینند که با نیازها، علایق و استعدادهای دانش آموزان مطابقت داشته باشد. فرخی و غدیری - 1373 - در تحقیق خود که در مدارس کردستان انجام شد به این نتیجه دست یافتند که 93 درصد از معلمان، استفاده از این وسایل را در یادگیری دانش آموزان در حد زیاد موثر دانسته اند.
ذوفن و لطفی پور - 1379 - تاثیرات استفاده از رسانه ها و فناوریها در آموزش و یادگیری را اینگونه می شمارند: ایجاد تجارب یادگیری غیر مستقیم، ایجاد ارتباط دقیق، ایجاد علاقه به یادگیری، افزایش امکانات یادگیری. بنابراین تسلط و یادگیری به اموری مانند شناخت و کاربرد نظریه های یادگیری ، شناخت و کاربرد رسانه های آموزشی ، شناخت عوامل موثر در یادگیری و بالاخره اصول بررسی و کنترل هر چیزی که در افزایش کیفیت تدریس و یادگیری موثر باشد برای معلمان لازم و ضروری است - یغما، . - 1365
کالاهان و همکاران در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که استفاده از وسایل کمک آموزشی مستلزم تلاش زیادی است و بسیاری از معلمان حاضر نیستند به خودشان زحمت بدهند تا این وسایل را در تدریس بکار گیرند - عبداللهی مهر، . - 1380 نتایج تحقیقات مختلف حاکی از آن است که نداشتن شناخت کافی از انواع رسانه ها، عدم آگاهی از مفهوم واقعی تکنولوژی، استفاده از روش سنتی به دلیل عادت و آسان بودن توسط معلمان، عدم آموزش های عملی کافی در دانشگاه ها و مراکز تربیت معلم و ضمن خدمت و نداشتن مهارت به کارگیری رسانه ها در حین تدریس، مسایل و مشکلات مالی، حجم زیاد کتب درسی، فقدان آزمایشگاه و کارگاه، عدم تناسب وسایل با تعداد دانش آموزان و فقدان یک سیستم ارزش یابی از نحوه استفاده معلمان از وسایل کمک آموزشی، جزء عوامل بازدارنده استفاده از وسایل کمک آموزشی در فرایند تدریس و یادگیری هستند.
با توجه به مطالب ذکرشده معلوم می شودکه ابزارها و وسایل تا چه اندازه از اهمیت خاص و فوق العاده برخوردارند. رسانه ها و تجهیزات آموزشی به دلیل اهمیت شان دیگر به عنوان ابزاری برای حمایت از آموزش نیستند بلکه خود عنصری لاینفک در آموزش و تدریس می باشند. آنها سبب می شوند که فراگیر با محیط در کنش و واکنش به سر ببرد. در نگرش جدید یاددهی و یادگیری کاربرد رسانه های آموزشی نقش ضروری ایفا می کند. آنها این فرصت را برای دانش آموزان فراهم می کنند تا بیندیشند، جستجو کنند، دست به تجربه بزنند و راه حل های جدید پیدا کنند.
شاید بتوان گفت در عرصه تحولات فناوری، آموزش و پرورش جدید به نیازها، روش های رفع نیاز و اندیشه های جدید نیازمند است. بنابراین باید به طور مرتب برنامه های آموزش و پرورش مورد مطالعه و بررسی قرارگیرد، موانع و تنگناها شناخته و رفع گردند و نقاط قوت آن تقویت شود. به همین دلیل باتوجه به نقش و اهمیت رسانه ها و تجهیزات آموزشی در آموزش و یادگیری پیداکردن راهکارهایی جهت برنامه ریزی و ترغیب و تشویق معلمان به استفاده از آنها درتدریس و آموزش امری اجتناب ناپذیر است. مسئله اصلی این تحقیق بررسی روش های بهره برداری بهینه از تجهیزات آموزشی در مدارس ابتدایی و متوسطه اول گیلان می باشد که نشان خواهد داد چگونه می توان کاربرد تجهیزات و رسانه های آموزشی را دربین معلمان گسترش داد؟
