بخشی از مقاله
چکیده
ارتقای کیفیت آموزش دانشگاه ها مسئله مهمی است که در چند سال اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. یکی از فعالیت های مهم به منظور بهبود آموزش در دانشگاه ها، کارآمد سازی تدریس از طریق به روز کردن اساتید دانشگاه واستفاده از روش های جدید و نوین - فعال - در تدریس آنها می باشد. هدف این پژوهش عبارتست از بررسی میزان بهره وریاساتید مراکز تربیت معلم از روش های فعال، معرفی انواع روش های تدریس فعال، مقایسه روش های تدریس قدیمی وجدید در مراکز تربیت معلم همچنین در ادامه به بررسی شیوه های تدریس به دانشجویان مراکز تربیت معلم می پردازیم.اینپژوهش با روش توصیفی کتابخانه ای و با ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه استفاده شده است، یافته ها نشان داد کهروش های تدریس نوین تأثیر زیادی بر افزایش کارایی و بهره وری در دانشگاه ها دارد.
کلمات کلیدی: : تدریس، روش فعال، تربیت معلم
.1 مقدمه
برای رویارویی با انبوه چالش هایی که روبروی آدمی در آینده وجود دارد، جامعه بشری در تلاش برای رسیدن به آرمان های خود چون صلح، آزادی و عدالت و ... آموزش و پرورش را سرمایه ای اجتناب ناپذیر می داند.اهمیت و ضرورت روش های تدریس و یادگیری بهتر همواره مورد نظر دانشمندان و پژوهشگران آموزشی بوده است و در بسیاری از کشورها تحقیقات جامعی در این مورد صورت گرفته است. روش های تدریس چه در پیشرفت تحصیلی دانشجویان و چه در پرورش شخصیت و آینده شغلی آنها موثر است، به همین دلیل وظیفه اساتید به خصوص در مراکز تربیت معلم تنها انتقال مطالب علمی به دانشجویان نیست بلکه باید چگونگی اندیشیدن را نیز به شاگردان بیاموزند. یعنی وظیفه اساتید فراتر از بحث انتقال دانش است و بلکه پرورش توان تفکر انتقادی، خلاق نیز از جمله کارهای اساتید به شمار می رود.
.2 روش تدریس
روش:در لغت به معنی متد، شیوه، اسلوب است و به طور کلی راه انجام دادن هر کاری را گویند.[7]
روش تدریس:عبارتست از تعامل یا رفتار متقابل مربی و شاکر، براساس طرحی منظم و هدفدار معلم برای ایجاد تغییر در
رفتار شاگرد.روش های تدریس به دودسته نوین و تاریخی تقسیم بندی شده است.
4 ویژگی خاص در تعریف تدریس: وجود تعامل بین استاد و شاگرد،فعالیت بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده،طراحی منظم و با توجه به موقعیت و امکانات،ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری[4]
.3 روش های تدریس فعال
تدریسی را که در آن بر فعالیت های یادگیرنده تأکید می شود، تدریس فعال می نامند در تدریس فعال فرگیران در جریان آموزش و یادگیری نقش فعالی به عهده دارند، به بحث می پردازند، مسائل را حل و تمرین می کنند، دارای انگیزه اند، به مطالب درسی احساس نیاز می کنند با استفاده از راهنمایی های استاد به کسب تجربه می پردازند و با تعهد و مسئولیت عملمی کنند. و به عبارت دیگر در تدریس فعال تعامل دو جانبه یا چند جانبه بین استاد و دانشجو با هم بوجود می آید.
خصوصیات روش های فعال تدریس:
-نحوه یادیگری به اندازه موضوعات درسی اهمیت دارد و علاوه بر کسب اطلاعات مهارت ها و نگرش ها نیز مدنظرند.
-دانشجویان به عنوان پردازش گران فعال اطلاعات به تجزیه و تحلیل و تفکر نقادانه می پردازند.
-دانشجویان در فعالیت های مختلف مشارکت دارند و مسئولیت یادگیری ره به عهده دارند.
-فرآیند یادگیری بیشتر از نتیجه آن اهمیت دارد.
-روابط متقابل و چند جانبه ای بین دانشجویان، با هم، با استاد و سایر عوامل وجود دارد.
-همیاری و فعالیت های گروهی، جایگزین رقابت های آموزشی می شود.
-دانشجویان در استفاده از شیوه های یادگیری متفاوت دارای آزادی عمل هستند[1]
.4انواع روش های نوین تدریس
این روش ها انواع مختلفی دارند که بایستی به امکانات آموزشی و تشخیص استاد مورد استفاده قرار گیرند. در زیر به دو روش متداول اشاره خواهد شد:
-1 روش تدریس غیر مستقیم - مشاوره ای:
یادگیری از طریق مشاوره را یادگیری به شیوه غیر مستقیم هم نامیده اند. آنچه در فلسفه و تکنیک های مشاوره ای آمده است، الگوی تدریس غیر مستقیم را که خانواده در الگوهای تدریس قرار می گیرد پشتیبانی می کند یکی از مهمترین کار بست های این الگوی تدریس زمانی است که کلاس بسیار راکد است و استاد تلاش می کند دانشجویان را به هر قیمتی ازطریق دادن تمرین و عرضه مطالب درسی به حرکت درآورد. در الگوی تدریس - یادگیری مشاوره ای تلاش بر آن است که یادگیرندگان یاری شوند تا خود نقش اصلی را در آموزش ایفا کنند.
روش های تدریس مشاوره ای دارای مقادیر زیر است:
-1 ایجاد توانمدی خود رهبری تعیین اهداف، محتوا و شیوه یادگیری
-2 پرورش انواعی از تفکر کیفی نظیر خلاقیت و خود ابزاری
-2 تدریس با استفاده از رایانه:
آموزش با کمک رایانه اصطلاحی است که به موقعیت های آموزشی - یادگیری اطلاق می شود که در آن کنش های متقابل آموزشی مستقیماً بین رایانه و دانشجویان صورت می گیرد. این روش ها با استفاده از ماشین های تدریس انجام می گیرد. مشخصات این ماشین ها به شرح ذیر است:
-1پاسخ را فوراً تقویت می کند.
-2 دانش آموز بر اساس استعداد خود برنامه را دنبال می کند.
-3 اطلاعات مربوط به پاسخ های داشجویان در آن نگهداری می شود.
-4 اطلاعات از طریق غیر کلامی - تصویر، نمودار و ... - ارائه می شود.
-5 ماشین بر خلاف انسان دچار عوارض خستگی، عصبانیت و ناراحتی نمی گردد. [3]
.5 تدریس و فناوری
توسعه دانش در عصر حاضر فعالیتی است که با کمک فناوری صورت می گیرد. افراد درگیر در آموزش عالی باید به این حقیقت آگاه باشند که برای انجام روش های نوین تدریس فناوری عنصری مهم در آموزش بوده و فرصت ها و محدویت هایی چند را برای تعامل که به طور عمده ای بر روی ادراک دانشجویان تأثیر می گذارد فراهم می سازد. با ظهور فناوری قدرتمندی چون یادگیری الکترونیکی، تأثیر فناوری بیشتر آشکار شد، و لزوم شناخت و درک میزان تأثیر آنها تشدید می گردد، رسانه ارتباطی انتقال دهنده پیام به یادگیرنده می باشد و این رسانه می تواند پیام آموزشی مورد نظر را تقویت یا تضعیف نماید..[6]بنابراین باید اساتید دانشگاه در این زمینه آموزش های جامعی را ببینند تا بتواند از بین ابزارهای الکترونیکی در جهت افزایش و بهره وری تدریس در جلسات آموزش خود استفاده کنند.
.6 میزان استفاده از روش های فعال در مراکز تربیت معلم
تحقیقات متعدد انجام شده در سال های اخیر نشان داده است که متأسفانه در دانشگاه ها و نیز موسسات وابسته به آموزش و پرورش به جای استفاده از روش های تدریس فعال که باعث افزایش قدرت تفکر و اندیشیدن در دانش آموزان و دانشجویان می شود با بیش از حد بر انباشت ذهن و تقویت حافظه و نیز بر انتقال اطلاعات و معلومات به ذهن یادگیرندگان تأکید می شود بنابراین متخصصان آموزشی به این نتیجه رسیده اند که جامعه روز به افراد متفکر و خلاق نیاز داشته - بخصوص در مراکز تربیت معلم که وظیفه و عهده دار تربیت معلمان هستند - و تغییر روش های تدریس و استفاده از روش های تدریس فعال بیش از پیش ضرورت دارد. ویژگی اساتید دارای روش تدریس فعال:اساتید یکی از مهمترین عناصر فرایند آموزش به شمار می آیند و در صورمی توانند پاسخگوی نیازهای منحصر به فرد فراگیران باشند که با ویژگی های خاص آنان آشنا باشند. به اعتقاد لاندری اساتید موفق در زمینه آموزش ها باید بتوانند در فراگیران انگیزه لازم را ایجاد نمایند. به علاوه آنان باید تلاش نمایند الگوهای تفکر واگرا و خلاق را در فراگیران ایجاد کنند در همین راستا، آرچا مبالت اظهار می دارد پژوهش ها نشانگر این مطلب است که دانشجویان بیشتر زمان خود را به صورت غیر فعال می گذرانند و از موقعیت های پیشرفته و یا واحدهای برنامه درسی چالش زا به طور متوسط کمتر از یک با در ماه برخوردار می گردند.
