بخشی از مقاله
چکیده
فرصت خوبی است تا به این بهانه از حیثیت وشرافت وپاسداشت زبان همیشه بیدار وماندگار فارسی سخن بگوییم ودست به نقد، کم لطفیهایی را که به علوم انسانی و به خصوص زبان فارسی شده و میشود، برشماریم. سخن بر سراغراق نیست و هرگز گرد تعصب نمیگردیم. درنشستهاي مختلف علمی - ادبی، شاخ و برگها را بها دادهایم وشاید هم حقشان را گزاردهایم. امروز نوبت رکن است که در بوته امتحان رود و خالصیها و ناخالصیها، بازشناخته شود. کردارها، موفقیتها،چالشها و اظهارنظرها، چیزهایی هستند که امروز، اربابان سخن و صاحبان قلم و اندیشه و پاسداران حریم زبان وادب فارسی میخواهند تا، به دور از غرض ورزي، بازکاوند و بررسی کنند.
دراین جستار به دو بخش عمده پیرامون زبان و ادبیات فارسی پرداخته شده است: در بخش اول، به اختصار از نقش ادبیات فارسی همچون: انتقال اندیشه، آیینگی ادبیات از دانش وتمدن. بشر دیرین وجایگاه آن درتعلیم وتربیت وتزکیه وزیبا سازي روح و روان آدمی ونیز از ارزش آن همانند تغذیه جان وتلطیف وترویح روح انسان از خوان بیکران شعرو ادب فارسی مورد بحث قرار گرفته است. در بخش دوم وضعیت زبان و ادبیات فارسی در علوم انسانی و سایر رشتههاي دانشگاهی ونقش آن در رسانهها، نهادها، ادارهها وسازمانها و گسترش آن در میان متون درسی عمومی و تخصصی و از همه مهمتر کم لطفیها وکم مهريهایی که درمقابل دروس عمومی معارف اسلامی به این شاخه از دانش بشري شده بررسی و کاویده گردیده است.
مقدمه
نقش وارزش ادبیات فارسی درتعلیم و تربیت وترویح روح انسان
.1 نقش وارزش ادبیات فارسی: ادبیات فارسی نقشهاي بسیاري دارد؛ ازجمله تبیین و توصیف جهان، بازسازي انسانیت، امکان آفرینشگري، پرورش و تهذیب اخلاق، تبلیغ و ترویج ارزشها و لذت بخشی. اما زبان و ادبیات، مهمترین وسیله انتقال اندیشه و تجربه هستند. ادبیات آزمایشگاه بزرگ حوادث اجتماعی و اخلاقی است. آیینهاي است تمام نماي که جرز و مدهاي فرهنگی، اجتماعی و تاریخی ملتها ازآن نمایان است. ادبیات چراغ راهنماي انسانها به شمار میرود. - ر.ك. حدیدي، - 3 : 1381
به عنوان مثال شعرحافظ آینهاي تمام نما ازحوادث اجتماعی و تضادهاي بشري درقرن هشتم است. طنزهاي عبید زاکانی نیز چنین است. بوستان سعدي هم آینهاي از یک مدینه فاضله محسوب میشود. ادبیات در عین اینکه آینه است، آینه ساز هم هست و فردانما. منظور از آینه دراینجا، دل آدمی است. تمثیل دل به آینه هم، یکی ازتمثیلهاي مشهور به شمار می رود. به گفته سعدي:
دل آینه صورت غیب است؛ ولکن شرط است که برآینه زنگار نباشد - سعدي، - 298 :1374 حال ادبیات چه میکند؟ این آینه راجلا میدهد و زنگار نامردمیها و ناجوانمرديها را از آن میزداید. ادبیات اخلاقی، اجتماعی و عرفانی ما همگی آینه سازند.
.2 ادبیات و تهذیب اخلاق: » اخلاقیات«، یکی ازموضوعات مهم و گسترده در ادب فارسی است. این بحث، ریشه در ادب تعلیمی دارد. ادب تعلیمی به آن نوع ادبی اطلاق میشود که به جهت تعلیم و تربیت به وجود میآیند.
