بخشی از مقاله
چکیده
برای حفظ هر ادبیات و فرهنگی باید زبان آن فرهنگ و ادب را حفظ نمود. یکی از راهها برای این امر, جلوگیری از ورود کلمات بیگانه به آن زبان است. ما میتوانیم با بازگشت به گویش های محلی ایران و استخراج واژههای کهن و استفاده از آنها به جای واژههای بیگانه به این مهم دست یابیم. این وظیفه ما را بر آن کرده است که در این مقاله به بررسی اجمالی گویش یکی از روستاهای استان بوشهر به نام گورک سادات بپردازیم. این گویش از نظر واجی تفاوت چندانی با فارسی معیار ندارد ولی گاهی تبدیلاتی صورت میگیرد. در این گویش کلمات دخیل زیادی از زبان های مختلف به خصوص انگلیسی یافت میشود ولی گویشوران آن را به رنگ و بوی گویش خود آغشته و با دستگاه آوایی خود تلفظ میکنند و دیگر اینکه در این گویش شناسه به جز پیشین - غیر صرفی - فعلهای مرکب میچسبد و بعضی از افعال و اسمهای آلت به صورت کهن آن مورد استفاده قرار میگیرند.
کلید واژه: گویش, واج, فعل, کلمات دخیل, شناسه و حروف.
مقدمه
روستای گورک سادات در بخش دلوار شهرستان تنگستان، واقع در جنوب شرقی و در فاصله 20 کیلو متری از شهرستان بوشهر قرار دارد. بر اساس برآورد جمعیت که در سال 1386 از سوی سازمان مدیریت و برنامهریزی استان بوشهر صورت گرفته است, تعداد 742 نفر در روستای گورک سادات زندگی میکنند. هر زبان و گویشی نشان دهنده عمق فرهنگ و ادب و چگونگی جهان بینی سخنگویان آن زبان و گویش است. زبانهای قومی و گویشهای محلی در کشورهای مختلف به ویژه در کشورهای جهان سوم به علل مختلف اجتماعی, سیاسی و اقتصادی به شدت تحت فشار میباشد. بر اساس محاسبات انجام شده این احتمال وجود دارد که اگر زوال این زبانها با وضع کنونی ادامه یابد در قرنی که پیش رو داریم همه زبانهایی که کمتر از نیم میلیون گویشور دارند نابود خواهند شد - یار محمدی,: 1374 . - 13
از آنجا که زبانها و گویشهای محلی تحت تاثیر زبان رسمی، به سرعت در حال نابودی میباشند شناسایی و تدوین اصول حاکم بر گویشها میتواند عاملی برای شناخت اقوام مختلف از لحاظ تاریخی نیز باشد. علاوه بر این در گویشهای جنوبی ایران به ویژه گویشهای متداول در استان بوشهر واژه هایی هستند که به صورت کهن - پهلوی و اوستایی - هنوز کاربرد دارند و بررسی این گویشها میتواند ما را در مطالعه آثار به جا مانده از زبان فارسی دری یاری رساند. هدف این مقاله ارائه اندکی از ویژگیهای این گویش بسیار زیبا و شیرین است که برای گردآوری آن از دو روش تحقیق استفاده شده است: نخست به صورت میدانی با استفاده از ضبط صوت با گویشوران مصاحبه به عمل آمده و اطلاعات ضبط شدهاند و دیگر از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در این روش با مراجعه به منابع مکتوب قواعد مورد استفاده و بحث ریشه شناسی بعضی از لغات به دقت انجام شده است. در پایان از زحمات استاد بزرگوار و دلسوزم جناب آقای دکتر سعیدی تشکر فراوان به عمل میآید و از خداوند متعال موفقیت ایشان را در تمام مراحل زندگی مسئلت داریم.
پیشینه تحقیق
بحث گویش شناسی یکی از بحثهای مهمی است که امروزه مورد توجه زبان شناسان و به خصوص فرهنگستان زبان و ادب پارسی قرار گرفته است. علاوه بر بی مهریهایی که براین شاخه از زبان شده است ولی خوشبختانه در چند دهه اخیر بحث گویش شناسی مشتریان فراوانی یافته است. در باره گویش این منطقه یعنی گورک سادات تاکنون تحقیقی صورت نگرفته است ولی در مورد گویش شهرستان بوشهر چند مقاله از جناب آقای دکتر فرخ حاجیانی و کتابی در بحث واژگانی این گویش توسط جناب آقای دکتر جعفر حمیدی و نیز کتاب دیگری درباره بوشهر توسط آقای دکتر احمدی ریشهری نوشته شده است. کتب دیگری نیز به اجمال به گویش شهرستان اشاراتی کردهاند و نیز، برای استانهای همجوار نظیر استان فارس نیز مقالات و کتبی چند تالیف یافته است. افراد زیادی نیز درباره گویشهای مختلف رایج در مهد دلیران یعنی کشور عزیزمان ایران قلم راندهاند که از خداوند منان موفقیت ایشان را مسئلت داریم.
واجها
همانگونه که گفته شد این گویش از لحاظ واجی تفاوت چندانی با فارسی معیار ندارد ولی در مواقعی تبدیل واج صورت میگیرد.
-1 صامتها:
