بخشی از مقاله
چکیده
انتخاب و انتصاب مدیران شایسته از مسائل مهم و ضروری در حکومت اسلامی است چرا که مهم ترین عامل دوام یک نظام ، شایستگی مدیران آن نظام می باشد.انتخاب مدیران شایسته در نظام اسلامی محور توسعه علمی، فرهنگی ،اجتماعی، اقتصادی ملت ها و منجر به برقراری عدالت خواهد شد.این مقاله شایستگی های مدیران را به سه محور شایستگی های مکتبی - ایدئولوژیکی - ،شایستگی های ارزشی - اخلاقی - و شایستگی های تخصصی - مدیریتی - تقسیم می کندو مصادیق هر کدام را با مراجعه به قرآن و نهج البلاغه و کلمات قهربار ائمه معصومین علیهم السلام تبیین می کند . نتیجه گیری نشان می دهد شایستگی های مکتبی - ائدئولوژیکی - در رأس مدیران شایستگی مدیران اسلامی باید باشد.
مقدمه
از مهم ترین عوامل دوام یک حکومت و نظام و سازمان ، شایستگی مدیران آن می باشد اگر مدیران شایسته و لایق در رأس سازمان ها قرار گیرند ، کیفیت و اثربخشی و بهره وری فعالیت های سازمان بهبود می یابد ، زیرا مدیریت مدیران شایسته محور اصلی توسعه علمی ، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی ملت به شمار می آید. واقعیتی که به آن اذعان داریم این است که امکانات دنیای کنونی محدود و خواسته ها نامحدوداند ولی همین امکانات نامحدود را نیز نمی توانیم به طور شایسته و بایسته به کار بگیریم چرا که در اصل مدیریت دچار مشکل هستیم لذا باید به اصل و منبعی که همه امکانات نشأت گرفته از آن است رجوع کنیم تا چگونگی مدیریت این امکانات را فرا بگیریم.
در عصر کنونی با ارائه تئوریهای مختلف مدیریت باز احساس می شود بشریت به خواسته های خود به طور مطلوب نرسیده و اقناع نشده است لذا بشرنیاز به مدیریتی دارد که با روح و جسم او مطابقت کند تا نیازهای اورا برطرف سازد و این مدیریت ظهور نخواهد کرد مگر با رجوع به مدیریت حق تعالی که در کتاب قرآن به ودیعه گذاشته شده و از زبان سلاله پاک آورنده آن معجزه بی نظیر و بی همتا تبلور می کند.
خداوند متعال می فرماید:"البته شما را در اقتدای به رسول خدا چه در صبر و مقاومت با دشمن و چه دیگر اوصاف و افعال نیکو خیر و سعادت بسیار نزد آن کس که به ثواب خدا و روز قیامت امیدوار باشد و یاد خدا بسیار کن"1 این مقاله با نظر به شایستگی های مدیران از منظر قرآن و نهج البلاغه که منبع اصلی اسلام و از زبان اولین پیشوای شیعیان است ارائه خواهد شد و مدیران را چراغ راهنمایی باشد تا بشریت را به سرمنزل حقیقی خود برساند.
مسئولیت ها ، امانت های بسیار مهمی هستند که باید به اهلش سپرده شود آنان که بدون داشتن شایستگی های لازم ، خود را در مقام اداره قرار می دهند یا آنهایی که افراد را بدون شایستگی های لازم برای اداره امور می گمارند ، بالاترین خیانت ها را مرتکب شده و سبب هلاکت خود و دیگران می شوند و در دنیا و آخرت مبغوضند . - جزایری ، - 1380 سیره ائمه اطهار علیهم السلام،سیره تربیت و هدایت عملی انسان و جامعه است.
آنها با عمل خود انسان و جامعه را تربیت و با ارائه الگویی تمام دل ها را از محبت خویش پر نمودند تا جوامع و انسان ها با پیروی از سیره عملی آن ها در مسیر کمال قرار گیرند - همان، - 1380 آنچه در سعادت جامعه نقش اساسی دارد شایستگی و جامع الشرایط بودن و کارگزاران آن جامعه است در سازمان ها نیز موفقیت سازمان در رسیدن به اهداف و مأموریت های سازمانی منوط به مدیرانی کاردان و لایق می باشد بنابراین انتخاب کارگزاران و مدیران اصلح سزاوار توجه و بررسی فراوان است و باید معیارهایی برای سنجش افراد و انتخاب در نظر گرفته شود - آقاجانی، - 1387
تعاریف و مفاهیم با بررسی ادبیات موضوع مربوط به شایستگی و بررسی تعاریف که در مورد شایستگی ارائه شده است اولین چیزی که به خوبی مشخص می شود فقدان تعریف واحد و اصطلاح شناسی مشخص و معیّن در مورد شایستگی و معنا و مفهوم آن است. - محمودی و همکاران، - 1391 شایستگی در لغت به معنای درخور ،سزاوار، کفایت کننده ،قابل پذیرش ،توانا ،و دارنده آمادگی کافی برای وارد شدن به حرفه خاص مطرح شده است و ارتباط مستقیمی با داشتن گواهی در آن حرفه دارد.
- مومنی مهمونی ، - 1385شایستگی را شامل خصوصیات در رفتارهایی می دانند که منجر به اثر بخشی فرد در محیط شغلی می شود. - غفاریان، - 1379 شایستگی ها از منظری دیگر به کوه یخ تشبیه شده و اعتقاد بر این است که بعضی ها به آسانی در رفتارهای افراد قابل مشاهده هستند و به آسانی تعریف می شوند و قابل دست یابی هستند برای مثال:دانش و مهارت در سطح قراردارند در حالی که ارزش ها،نگرش ها ، ویژگی های شخصی و انگیزه ها ، شایستگی هایی هستند که در زیر سطح قراردارند و مشهود نیستند - باتمانی ، - 1385
روش شناسی این تحقیق براساس بررسی اسناد و مدارک و مطالعات کتابخانه ای بوده و نتایج با نظر متخصصان رشته مدیریت و اساتید رشته مدیریت مورد بازبینی قرار گرفت . روش گردآوری این نوشتار اطلاعات مطالعه کتابخانه ای و مروری می باشد. ضرورت و اهمیّت شایستگی مدیران البته بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد.1 در اسلام، انتخاب افراد شایسته دارای آن چنان اهمیتی است که سهل انگاری و کوتاهی در این خصوص جزء بزرگ ترین خیانت ها محسوب می شود خداوند متعال می فرماید: "امانت را به اهلش بسپارید"2 در این کلام مبارک به اهلیت داشتن فرد برای سپردن امانت و مسئولیت ها تاکید شده است که می توان کلمه اهل را یکی از مفاهیم محوری شایستگی دانست.
- موسی زاده و عدلی ، - 1388 سنت الهی براین است که به هیچ کس جز بر اساس شایستگی های لازم مسئولیتی نمی دهد. - حق پناه ، - 1381 از امام رضا - ع - نقل شده است که می فرماید در مطالعه احوال بشر ، هیچ گروه یا ملتی را نمی یابیم که در زندگی موفق و پایدار باشد ، مگر وجود مدیر و سرپرستی که امور مادی و معنوی آن ها را مدیریت کند،به همین جهت در اسلام تاکید شده است هر گاه در مسافرت جمعی ، تعداد افراد به سه نفر رسید یکی ار آن ها مدیریت گروه را بر عهده بگیرد و برنامه سفر و مسیر را با مشورت دیگران مشخص سازند.
- خدیوی و ملکی ، - 1393 از آنجا که انسان طبعاً موجودی اجتماعی است و رفتارهای اجتماعی او منبعث از طبیعت و فطرت اوست ، بخش مهمی از سعادت انسان در گرو تحقق نیازهای اجتماعی و فطری اوست . یکی از ارکان زندگی اجتماعی ، مدیریت است که تکلیف منافع مشترک و متفاوت انسان ها را روشن می کند به خاطر برقراری هر چه مطلوبتر این ارتباطات مطلوب و ایده آل و پایمال نشدن حقوق ، تعیین وظایف ، معرفی حدود و رعایت حقوق ضرورت دارد که حق از باطل و راستی از کژی مشخص گردد.
