بخشی از مقاله
چکیده
از دیدگاه اسلام باید در هر شغل و حرفه اي افرادي با شایستگی و لیاقت جایگاه شان استخدام شوند تا بهتر بتوانند خدمتگزار مردم باشند و از میان شایستگان نیز آن فردي را که شایسته ترین است به مقام مدیریت منصوب کنند. در جامعه ي اسلامی همچون جمهوري اسلامی ایران انتخاب مدیران و سرپرستان در بخش هاي مختلف سازمان ها از اهمیت ویژه اي برخوردار است، لذا باید در نحوه انتصاب مدیران با توجه با شایستگی هاي علمی، اخلاقی، تعهد، تخصص و مهارت و بخصوص صفات پسندیده اسلامی اقدام نمود. از انجایی که بهترین منبع براي شناخت ملاك و معیارهاي مناسب انتخابِ مدیران، بعد از مراجعه به قران کریم، سخنان امامان بالاخص حضرت امیرالمومنین - ع - می باشد، لذا در این مقاله سعی شده است هر چند به اختصار به معیارهاي مدیریت از دیدگاه حضرت علی - ع - با توجه به کتاب ارزشمند نهج البلاغه پرداخته شود و در پایان نتیجه گیري مختصري نیز انجام شد.
-1 مقدمه
از دیر باز و از زمانی که آدمی پا به عرصه جهان نهاد و زندگی جمعی و گروهی را آغاز کرد، فکر سرپرستی و مدیریت در اذهان پرورش یافت، تا جایی که امروزه تحقق اهداف هر سازمانی وابسته به مدیریت آن سازمان و چگونگی اداره ي آن به وسیله ي افراد شایسته و مجرب می باشد. البته مدیریت به اداره زندگی مادي منحصر نمی شود، بلکه در امور معنوي هم ضرورت دارد. خداوند مدیرانی چون انبیاء را براي هدایت مردم فرستاد و انان با اینکه بیش تر داعیه معنوي داشتند، در حد قابل توجهی در مدیریت اجتماع هم موفق بودند و جوامع خود را به سوي رشد و تکامل و پویایی سوق می دادند. در ضرورت مدیریت حضرت علی - ع - می فرماید: والی ظالم و غاصب بهتراست از فتنه و آشوبی که تداوم یابد - درایتی، 1378، ص. - 464 مدیرانِ حکومت و دولتمردان جامعه اسلامی مجریان قانون الهی می باشند به لحاظ تقدس این مقام، یک عمل ناشایست آنان می تواند ضایعه اي جبران ناپذیر بر روند اجراي احکام در جامعه وارد آورد و از سوي دیگر هرگاه مردم از مدیران جامعه، تقوا، عدالت، صداقت، امانت، و.... را مشاهده کنند به اساس حکومت معتقد خواهند شد و با جان و دل، خود را موظف به همکاري با دولت و دولتمردان خواهند داشت - نصیري، 1388،ص. - 45 از اینرو انتخاب و انتصاب مدیران شایسته از مهم ترین و حساس ترین مسائل در فرایند کار هر سازمانی خواهد بود. که براي آن معیارها و ملاك هایی است تا افراد واجد شرایط و با لیاقت، تصدي امور را به دست گیرند - تصدیقی، 1384، ص . - 342
این معیارها با توجه به ارزش حاکم و جهان بینی جوامع متفاوت می باشد، ولی در اسلام، چون جایگاه انسان بسیار والاست و به تعبیري اشرف مخلوقات است، بنابراین هدف، تعالی و تکامل انسان براي رسیدن به چنین مقامی می باشد. پس با توجه به دیدگاه هاي مختلف در جوامع مختلف نسبت به انسان و تبع آن گزینش مدیران در سازمان ها، می توان گفت که ملاك هاي انتخاب مدیران لایق و شایسته در جوامع متفاوت خواهد بود. در جوامع اسلامی به دلیل وجود منابع غنی دینی از جمله قرآن کریم و رهنمودهاي اهل بیت عصمت و طهارت - ع - در تعیین معیارهاي شایستگی مدیران، بهره گیري از این منابع ضروري می باشد. یکی از شخصیت هاي موثر در جهت تبیین معیارهاي شایستگی انتخاب کارگزاران حکومتی، شخصیت والاي امام علی - ع - است - زهره موسی زاده، . - 1388 نهج البلاغه سرشار از اندیشه هاي مدیریتی و سیاسی و علوم و فنون است. این کتاب مهم بعد از قرآن و حدیث پیامبر - ص - از مهمترین منابع اندیشه اسلامی به شمار می رود. نامه 53 نهج البلاغه که یک فرمان حکومتی از جانب آن حضرت به مالک اشتر، است مصداق عینی این موضوع می باشد که به گونه مستقیم به معیارهاي گزینش بسیاري از مقامهاي مدیریتی جامعه می پردازد.
-2 بیان مساله
از مدیریت تعاریف متعددي ارائه شده است که هر یک با توجه به زمینه هاي کاري از دیدگاه هاي خاصی برخوردار است ولی جامع ترین تعاریف و مفاهیم دانشمندان بر این محور خلاصه می شود که مدیریت: "هنر انجام دادن امور به وسیله دیگران با هماهنگ سازي و استفاده صحیح از منابع انسانی و مادي در جهت تحقق اهداف است" - علاقه بند، 1385،ص . - 10 همچنین آیت االله شهید مطهري مدیریت را اینگونه تعریف کرده است: "فن بهتر بسیج کردن و بهتر سامان دادن و بهتر کنترل کردن نیروهاي انسانی و به کار بردن آنها" - ابراهیمی، 1375،به نقل از نصیري:1388،ص. - 55 و منظور از مدیریت اسلامی عبارت است از: تعالی دادن جمع و فرد از بعد مادي و معنوي به سوي واقع - نصیري، 1388،ص. - 40 در تعریف شایستگی، آن را شامل خصوصیات و رفتارهایی می دانند که منجر به اثر بخشی فرد در محیط شغلی می شود - غفاریان،1381 ص، . - 71 شایستگی به شیوه هاي مختلفی تعریف شده است، اما اغلب مدل ها شامل عناصر - مبانی - و دانش، توانایی ها، مهارت ها، نگرش ها و بینش ها، ویژگی هاي شخصی و رفتارها و صلاحیت هایی است که مرتبط با اهداف سازمانی است و نقش کلیدي در دستیابی به اهداف دارد.اساساً خصوصیت افرادي که می توانند به معیارهاي اثر بخشی دست یابند، شایستگی آن افراد خوانده می شود؛ یعنی افراد شایسته افرادي هستند که الگوهاي رفتاري مطلوبی را ارائه می دهند. این امر در عملکرد به معیارهاي اثر بخشی تعبیر می شود - خنیفر، 1380 ، ص . - 82 سامانه شایستگی به منزله موضوعی بدیع و
