بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله رابطه بین عضویت جوانان در بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان بر اساس آمار تارنمای الکسا و برخی از شاخصههای مرتبط با سبک زندگی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس آمار تارنمای الکسا پایگاه اینترنتی کلوب بزرگترین جامعه مجازی است که از درون کشور ایران مدیریت میشود. شبکه های اجتماعی اینترنتی، امروزه با استقبال فراوانی از سوی جوانان مواجه شده و جوانان، بخش قابل توجهی از اوقات فراغت خود را در این شبکهها سپری میکنند. در عصر جهانیشدن و با ظهور فناوریهای نوین ارتباطی، یک فضای مجازی در کنار فضای واقعی ایجاد شده که این دو تأثیرات متقابلی بر یکدیگر دارند.
در همین راستا برای سنجش ارتباط میان این دو فضا اعم از زمانی که افراد به اینترنت اختصاص میدهند و سایر تأثیرات فرهنگی عضویت و حضور در شبکههای اجتماعی، از روش پیمایش اینترنتی و ارسال پرسشنامه به صورت آنلاین برای کاربران فعال کلوب استفاده شده است. افراد با اهداف متنوعی عضو این شبکهها میشوند که مهمترین آن را سرگرمی دانستهاند. میان عضویت در شبکههای اجتماعی اینترنتی و نحوه اختصاص وقت به سایر فعالیتهای اجتماعی ارتباط وجود داشته و بیشتر پاسخدهندگان اذعان کردهاند که به دلیل استفاده بیش از حد از اینترنت برای فعالیت در شبکههای اجتماعی اینترنتی مورد اعتراض سایر اعضای خانواده واقع شدهاند. همچنین میان عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی با مقولههایی نظیر نحوه ارتباط با جنس مخالف و شیوه محاورات اعضا در محیط بیرونی ارتباط وجود دارد؛ بنابراین میتوان گفت میان عضویت در شبکههای اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ارتباط وجود دارد
مقدمه و تعریف مسئله
امروزه با گسترش کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی روزمره شاهد شکل گیری نسل جدیدی از ابزارهای اینترنتی هستیم که امکانات بیشتری را برای روابط متقابل ، مذاکره ، گفت و گو و به طور کلی ارتباط دوسویه فراهم آورده است . وب 2 ناظر به شکل گیری اینترنت محاوره ای است که امکان برقراری ارتباطات چندسویه میان کاربران شبکه جهانی اینترنت را فراهم ساخته است . در حالی که وب 1 امکان استفاده افراد از منابع عظیم اطلاعاتی را از طریق شبکه جهانی اینترنت و ارسال و دریافت ایمیل فراهم می کرد ، وب 2 بر مبنای محاوره دائمی میان کاربران اینترنت شکل گرفته است .
شبکه های اجتماعی اینترنتی به عنوان مهم ترین مصادیق این امر ، به محلی برای حضور اقشار مختلف جامعه به ویژه جوانان و مکان تبادل آرا و افکار ایشان و تأمین نیازهای متناسب با زندگی اجتماعی جوانان تبدیل شده اند . شبکه های اجتماعی اینترنتی علاوه بر این که مرجع تأمین بسیاری از نیازهای فرهنگی و اجتماعی اعضای خود هستند ، این امکان را برای اعضا فراهم می کنند که همزمان با انجام سایر فعالیت های اجتماعی از طریق رایانه یا تلفن همراه ، فعالیت خود را در این جوامع مجازی نیز پیگیری کنند . براساس تعریف هلن صدیق بنای » شبکه های اجتماعی واژه ای است که برای نامیدن گروهی از افراد که در میان خود دارای ارتباطات وسیع و مستمر هستند و یک حلقه منسجم ارتباطاتی را تشکیل می دهند به کار می رود -
« صدیق بنای ، . - 1387 وی معتقد است این واژه امروزه بیشتر برای نامیدن سایت های اینترنتی به کار می رود که افراد با عضویت در آنها امکان دستیابی به اطلاعات سایر اعضا ، آشنایی با علایق آنها ، به اشتراک گذاری تولیدات متنی ، صوتی و تصویری و نیز تشکیل گروه هایی براساس علایق مشترک با برخی از دیگر اعضای سایت را پیدا می کنند - صدیق بنای ، - 1387 ؛ بنابراین جذابیت شبکه های اجتماعی اینترنتی از یک سو و سهولت فعالیت در این دسته از جوامع از سوی دیگر سبب می شود تا رابطه میان عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی اینترنتی و تغییرات مربوط به سبک زندگی جوانان عضو به عنوان یک پرسش جدی برای پژوهشگران عرصه فرهنگ و ارتباطات مطرح شود .
مفهوم سبک زندگی که امروزه به یکی از مفاهیم بنیادین در تحلیل های اجتماعی تبدیل شده ، یکی از حوزه های جدید و مهم مطالعاتی محسوب می شود که در سال های اخیر توجه عده قابل ملاحظه ای از محققان اجتماعی را به خود جلب کرده است
براساس تعریف لسلی4 و دیگران » رفتارهایی که با قشربندی حیثیتی و اعتباری مرتبط است ، سبک زندگی نامیده می شوند . سبک زندگی فقط آنچه یک فرد دارد نیست ؛ بلکه چگونگی نمایش آنها توسط فرد است . سبک زندگی هم الگوهای مصرف را شامل می شود و هم قدرتی که از این ناحیه کسب می شود
. سلیقه ، آداب معاشرت و مد نشانه های داشتن جایگاهی در نردبان اجتماعی و نمادهای مرتبط با سبک زندگی هستند - « لسلی و همکاران ، . - 368 : 1994 همچنین براساس تعریف چنی 5 ، سبک زندگی رابطه مستقیمی با هویت افراد دارد . به نظر وی » سبک زندگی زبان هویت اجتماعی در فرهنگ فرد است ؛ روشی نمایشی که فقط خودش را مشخص می کند
در نهایت آسابرگر در تعریف سبک زندگی بیشتر به موضوع مد توجه کرده و می گوید : » سبک زندگی فراگردی است که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس تا سرگرمی و تفریح و ادبیات و موضوعات مربوط دیگر را شامل می شود . کلمه سبک ، مد را تداعی می کند . پس سبک زندگی در واقع مد یا حالت زندگی یک فرد است . سبک زندگی معمولاً با طبقه اقتصادی - اجتماعی پیوند دارد و در تصویری که از فرد ساخته می شود ، بازتاب می یابد
براساس تعاریف گفته شده ، مفهوم سبک زندگی ناظر به شیوه زندگی افراد بوده و در ارتباط با موضوع شبکه های اجتماعی اینترنتی از دو نظر حائز اهمیت است :
1. تغییر جایگاه استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی در سرانه مصرف اعضای شبکه های اجتماعی اینترنتی ؛
2. تغییر نمادهای فرهنگی ناظر به شیوه زندگی در نتیجه عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی اینترنتی که مواردی نظیر سبک پوشش ، ادبیات افراد و شیوه های برقراری ارتباط با دیگران را شامل می شود .
در همین زمینه جسیکا هیلبرمن6 معتقد است » امروزه بسیاری از جوانان به فعالیت های اجتماعی شبکه ای اشتغال دارند و برای ساختن زندگی خود از روابط و مناسبات اینترنتی استفاده می کنند . فعالیت در شبکه های اجتماعی دربرگیرنده همه ابعاد زندگی است
نتایج نظرسنجی ژانویه سال 2004 شبکه بی بی سی بیانگر این مطلب بود که شبکه های اجتماعی تأثیرات وسیعی را در سبک زندگی افراد داشته اند . این شبکه در آن سال یک موضوع را برای بحث در تارنمای خود انتشار داد . عنوان بحث این بود که فناوری های جدید چگونه سبب تغییر سبک زندگی شما شده است ؟ بیشتر شرکت کنندگان در بحث ، داستان زندگی خود را با توجه به عصر دیجیتال مطرح کرده و به این موضوع پرداختند که اینترنت چگونه موجب تغییر زندگی آنها شده است ؟
200 زن و 200 مرد به طور تصادفی از میان کسانی که به این پرسش پاسخ داده بودند ، انتخاب شدند ، تا نظرات آنها تحلیل محتوا شود . یافته ها نشانگر این بود که بیشتر افراد معتقد بودند اینترنت در مسیر زندگی آنها نقش مهمی دارد و از لحاظ دوست یابی و مسائل استخدامی و شغلی می توانند به آن تکیه کنند . همین امر سبب ایجاد تغییراتی در شیوه و سبک زندگی آنها شده است
همچنین نتایج نظرسنجی مشهور به » نظرسنجی « 2000 که توسط انجمن ملی جغرافیا انجام شد و از سپتامبر تا نوامبر 1998 برای اعضای سایت اینترنتی این انجمن که خود نوعی شبکه اجتماعی را تشکیل می دادند ، قابل دسترسی بود نشان داد افرادی که مدت طولانی تر در شبکه های اجتماعی عضویت داشته اند ، به انواع بیشتری از فعالیت های اینترنتی پرداخته و رفته رفته میزان حضور ایشان در فضای وب بیشتر شده و فعالیت های آنها در اجتماع غیرمجازی کمتر می شود . در حقیقت شبکه های اجتماعی به موضوعی محوری در ساخت و بازسازی سبک زندگی و اجتماع کاربران تبدیل می شود
ساخت و بازسازی سبک جدیدی از زندگی در میان اعضای شبکه های اجتماعی اینترنتی موضوعی است که ذکایی نیز به آن توجه کرده و معتقد است : » ارتباطات مجازی می توانند زمینه شکل گیری عادت واره های جدیدی را فراهم سازند که خود به کنش و انتخاب های متفاوتی منتهی می شود . ظهور عادت واره های جدید ، عادت واره های قبلی را به چالش می کشاند و در نتیجه در آنها جا به جایی هایی صورت می گیرد . بدین ترتیب اگرچه اساس فرایند بازآفرینی باقی می ماند ، با این حال شیوه های متنوعی ، مبنای تعریف میدان و امکان عمل فرد را فراهم می سازد
آنچه ضرورت توجه به رابطه میان عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان را بیشتر می کند ، علاقه ای است که قشر جوان به دلیل جذابیت ساختار این جوامع و ارضای نیازهای اجتماعی اش به عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی دارد .
نجفی سولاری در ارتباط با این موضوع معتقد است : » شبکه های اجتماعی اینترنتی با ارضای همزمان نیازهای عقلی ، منطقی و عاطفی جوانان و نوجوانان ، گروه های سنی مذکور را به سمت خود جذب کرده و مؤسسان جوامع مجازی از این فرصت برای انتقال مفاهیم فرهنگی سیاسی و اجتماعی مد نظر در قالب نرم و پنهان ، نهایت استفاده از می برند
در دنیای امروز با گسترش فرهنگ عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی به ویژه در میان جوانان ، زندگی به سبک شبکه های اجتماعی اینترنتی ، به سرعت در حال گسترش است . این وضعیت در اثر افزایش روزافزون کاربران اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی به وجود آمده است
