بخشی از مقاله
چکیده :
همان طور که انسان از استعداد و توان یادگیري برخوردار است و می تواند از طریق انجام فعالیت هاي مؤثر و کشف و اصلاح اشتباهات خود یاد بگیرد، سازمان ها نیز از چنین توانایی هاي برخور دارند . از این رو پیشرفت سریع و وسیع فناوري اطلاعات در عصر حاضر و رقابت هاي آشکار و پنهان روز افزون در دنیا، اهمیت و ضرورت یادگیري سازمانی و توانمند سازي روانشناختی را دو چندان نموده است.
بنابراین در پژوهش حاضر به شناخت عوامل و ابعاد تشکیل دهنده یادگیري سازمانی و در ادامه به بررسی اثر یادگیري سازمانی بر سایر متغیر هاي سازمانی پرداخته شده است . نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که یادگیري سازمانی بر بسیاري از مؤلفه هاي سازمانی مانند فرهنگ سازمانی، مدیریت دانش، نوآوري سازمانی، کیفیت و رقابت پذیري، توانمندسازي تأثیر پذیر است که می تواند مبنایی براي تدوین راهبردهاي مناسب منابع انسانی در زمینه یادگیري سازمانی و توانمندسازي کارکنان باشد و سازمان ها با بهره گیري از نتایج حاصله، می توانند در دنیاي نوین رقابتی که همواره در حال تغییر است از رقبا پیشی بگیرند و به حیات خود ادامه دهند.
مقدمه
یادگیري منشأ اصلی مزیت رقابتی است . یادگیري براي تغییر است؛ به عبارتی یادگیري در هر سازمان باید به تحول و تحول مثبت نیز به عادت تبدیل شود . در این راستا سازمان هاي موفق براي نیل به اهداف خود نکات و راهکارهاي ویژه اي را سر لوحه فعالیت هاي اقتصادي خود قرار داده اند که از این میان، پایبندي به تفکر خدمت به مشتري یا مشتري مداري و دارا بودن فرهنگ سازمانی برخوردار از بصیرت را می توان نام برد . امروزه مدیریت صحیح منابع انسانی آنچنان پر اهمیت شده است که سایر مقولات مدیریتی در مراحل بعدي قرار گرفته اند و براي پرورش نیروي انسانی، ایجاد شرایطی که سازمان یادگیرنده را رشد دهد یک ضرورت اساسی است.
به همین دلیل در عصر حاضر سازمان هایی موفق هستند که همه مدیران آن براي بالابردن توانایی سرمایه هاي انسانی خود بکوشند . یادگیري سازمانی یک فرایند و مجموعه اقداماتی است که به یادگیري کارکنان می انجامد و در برگیرنده رفتار سازمانی مشخص است که در سازمان یادگیرنده اعمال می گردد . در چنین سازمان هایی همه شرایط یادگیري براي اعضا فراهم می شود و افراد پیوسته براي کاربرد آنچه یاد گرفته اند، همت می گمارند.
مبانی نظري:
جایگاه و اهمیت نقش یادگیري در سازمان ها
عمده ویژگی که می توان براي شرایط فعلی هر سازمانی به خصوص نهاد هاي دانش بنیان چون بازار هاي ارائه دهنده خدمات مانند صنایع پزشکی، آموزشی، رفاهی، بیمه اي و گردشگري متصور بود؛ تغییرات بسیار سریع، گسترده، عمیق و پیچیده محیط حاکم بر فضاي آنهاست . سازمان ها براي بقا باید قادر به سازگاري با شرایط متغیر علمی و محیط باشند . بنابراین باید هر چه سریع تر جاي خود را به سازمان هایی چابک دهند و به این ترتیب در جریان یک یادگیري آگاهانه زمینه حفظ و ارتقاي اعتبار خود را فراهم آورند . از سویی جنبه نامشهود اقتصاد بر پایه سرمایه فکري بنیان نهاده شده و ماده نخستین و اصلی آن، دانش و قابلیت یادگیري است .
دانشی که از طریق دریچه یادگیري سازمانی به سازمان وارد می شود، درتمامی مولفه هاي سرمایه هاي سازمانی تسري پیدا می کند . از این رو می توان حوزه اثر بخشی یادگیري سازمانی را هم بر سرمایه انسانی، هم سرمایه ساختاري و هم سرمایه رابطه اي دانست.
هر سازمان یادگیرنده، بایستی داراي حافظه سازمانی و ابزاري باشد که موجبات ذخیره، بازنمایی و به اشتراك گذاري سرمایه هاي دانشی و فکري و انسانی را فراهم می آورد . یک سیستم مدیریت سرمایه فکري می تواند دانش هاي جدید را یاد بگیرد و آن را در قالب بهبود یافته اي مدیریت کند و در اختیار افراد قرار دهد.
تعاریف و مفهوم یادگیري سازمانی
تعاریف متعددي از یادگیري سازمانی ارائه شده است . نکته اساسی که در مرور تعاریف ارائه شده براي یادگیري سازمانی به چشم می خورد این است که، در دیدگاه هاي جدیدتر، یادگیري سازمانی مستقیما در زمینه سازمان تعریف می شود . دلیل عمده این امر شکل گیري نظریه سازمان یادگیرنده در سال هاي اخیر بوده و از این مرحله به بعد تعاریف مربوط به یادگیري سازمانی و سازمان یادگیرنده کاملا به یکدیگر مرتبط شده و کار محققین در تفکیک حوزه هر یک به سختی می گراید.
مدل سیستمهاي یادگیري سازمانی اشونت و مارکورات را که مبتنی بر نظریه کنش عمومی پارسونز قرار دارد یکی از مشهورترین مدل هاي موجود در ادبیات مفهومی یادگیري سازمانی است. این مدل بر روي یادگیري بعنوان یک سیستم اجتماعی تمرکز می کند و فرآیندي را تشریح می کند که افراد از آن در طریق بطور جمعی در کنش هاي پویاي اجتماعی مرتبط با یادگیري سازمانی مشارکت می کنند.
یادگیري سازمانی ظرفیت یا فرآیندهاي درون سازمانی براي نگهداري یا بهبود عملکرد سازمان بر اساس تجارب است . به عبارتی، یادگیري سازمانی فرآیند جمعی اکتساب و خلق شایستگی ها است که در روش مدیریت موقعیت ها تغییر ایجاد کرده و شرایط و متحول خواهد کرد.
مؤلفه هاي یادگیري
الف - چشم انداز مشترك
چشم انداز مشترك، نتیجه یادگیري جمعی است که در سطح راهبردي سازمان ایجاد می شود و شرط یادگیري در سطح عملیاتی به حساب می آید. - بروخویس4، - 2001 در حقیقت چشم انداز مشترك شناختی واقعی به وجود می آورد که در سایه آن می توان به اهداف و دیدگاه هاي عملی مشترکی دست یافت و همبستگی و همفکري را محقق ساخت.
ب - فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی مفهوم و مقوله اي است در حوزه مطالعات سازمان و مدیریت که نگرش ها، روحیه ها، تجربه ها، باورها و ارزش هاي یک سازمان را تشریح می کند. فرهنگ سازمانی را مجموعه اي از ارزش هاي مشترك و باورهاي مشترك دانسته اند که در تعامل با افراد سازمان، ساختار سازمان و سیستم هاي کنترل، هنجار هاي رفتاري را پدید می آورد
پ - کار و یادگیري گروهی
کار و یادگیري گروهی تأکیدش بر اهمیت هم راستایی نیروها و کارکنان سازمان است تا از به هدر رفتن انرژي جلوگیري شود. یادگیري جمعی فرآیندي است که طی آن ظرفیت اعضاي گروه توسعه داده شده و به گونه اي همسو شود که نتایج حاصل از آن چیزي باشد که همگانواقعاً طالب آن بوده اند.
ت - تفکر سیستمی
تفکر سیستمی نوعی تفکر در چارچوب کل گرایی است که در نقطه مقابل استعاره تجزیه گرایی قرار دارد . در این نوع تفکر روابط متقابل و درونی بین سیستم هاي فرعی مورد تأکید قرار دارند.
