بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به شرایط نامساعد روستاهای شهرستان کامیاران به لحاظ نرخ بیکاری بالا و فقر روستاییان که تبعات منفی بسیاری را به دنبال دارد، هدف از پژوهش حاضر شناسایی تعیینکنندههای توسعه کارآفرینی در سکونتگاههای روستایی شهرستان مذکور است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کمی بوده که با روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه سرپرستان خانوار روستایی شهرستان کامیاران 13207 - نفر - تشکیل میدهد که در 147 روستا ساکن هستند.
با توجه به محدودیتهای پیشرو - بالا بودن هزینه مالی و زمانی و دشواری دشترسی به کلیه سرپرستان خانوار - ، محققان قادر به بررسی نظرات کلیه سرپرستان خانوار نبوده و با استناد به جدول بارتلت و همکاران، که از روشهای رایج برای برآورد حجم نمونه است، 185 نفر از سرپرستان خانوار روستایی را بهعنوان نمونه آماری برآورد کردهاند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه محقق-ساختهای بود که روایی - صوری - و پایایی آن، بهترتیب توسط کارشناسان و اساتید دانشگاهی و پیشآزمون، به تأیید نهایی رسید.
نتایج پژوهش نشان داد مهمترین تعیینکنندههای توسعه کارآفرینی در محدوده مورد در قالب پنج عامل مهم شناسایی شدهاند که در مجموع توانستهاند حدود 66 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین کنند. عوامل شناسایی شده و درصد تبیین هریک بهترتیب اهمیت عبارتاند از: عامل اقتصادی 22/156 - درصد - ، عامل مدیریتی آموزشی 14/765 - درصد - ، عامل زیرساختی 11/134 - درصد - ، عامل اجتماعی فرهنگی 9/817 - درصد - و عامل محیطی 7/65 - درصد - .
مقدمه
سکونتگاههای روستایی کشورمان، بهواسطه عدم دسترسی و یا دسترسی ضعیف به بسیاری از امکانات و خدمات آموزشی، بهداشتی، ارتباطی، اعتباری، حمل و نقل، زیرساختی و ...، که ناشی از سوء مدیریت نهادهای متولی توسعه روستایی در کشور است، با چالشهای متعددی از جمله مهاجرت، ناامنی غذایی، فقر، بیکاری، تخریب محیطزیست، حاشیهنشینی، بیماری، اعتیاد و بزهکاری مواجه هستند و روز به روز بر شدت و تنوع این چالشها افزوده میشود و قشر تلاشگر روستایی را به سوی آیندهای مبهم سوق میدهند تا جاییکه بسیاری از محققان، آینده بیمناکی را برای قشر تلاشگر روستایی کشورمان پیشبینی میکنند - شمسالدینی و جمینی، . - 47-48 :1395
با توجه به پیوند عمیق بین وضعیت اقتصادی روستاییان و شاخصهای مختلف کیفیت زندگی، بهبود وضعیت و شرایط اقتصادی روستاییان راهکار مناسبی در راستای توسعه جوامع روستایی کشورمان است. مروری بر مبانی و متون علمی موجود، نشانگر این مطلب است که بسیاری از صاحبنظران و محققان توسعه بر این نکته تأکید دارند که توسعه و ترویج کارآفرینی در میان روستاییان، یکی از کاربردیترین و مناسبترین راهبردها جهت غلبه بر مشکلات اقتصاد روستایی و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی آنان است - قادرمرزی و همکاران، 104 :1394؛ رحمان شریف1، . - 1 :2008 کارآفرینی با خلق فرصتهای جدید اشتغال و درآمد، نوآوری و ایجاد رفاه، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی جوامع روستایی ایفا میکند.
تجربه بسیاری از کشورهای فقیر پرجمعیت که طیف وسیعی از جمعیت آنها را روستاییان تشکیل میدهند، بیانگر این نکته است که توجه به مقوله کارآفرینی میتواند از مهاجرت روستاییان به شهرها کاسته و زمینههای اشتغال، رفاه و پیشرفت آنان را در همان روستای محل سکونتشان فراهم نماید . همچنین، در بسیاری از متون این نکته دیده میشود که اقتصاد کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه برای فرار از بیکاری با کمک نیروی کارآفرینی، حیاتی دوباره یافته و این مهم موجب توجه خاص کشورهای مختلف به موضوع کارآفرینی شده است - صیدایی و صادقی، . - 65-66 :1393
کارآفرینی و کارآفرینان به عنوان سمبل و نماد تلاش و موفقیت و همچنین، منشاء تحولات بزرگ در زمینههای تولیدی، خدماتی، تجاری و نیز، موتور محرک توسعه، پیشرفت اقتصادی، ایجاد شغل و اصلاح اجتماع محسوب میشوند - اورباتو و همکاران2، 5 :2010؛ گرول و استن3، . - 2 :2006 بنابراین، با توجه به نقش موثر توسعه کارآفرینی در توسعه اقتصادی وبهویژه در زمینه توسعه فرصتهای شغلی، ترویج و توسعه کارآفرینی در سکونتگاههای روستایی از الزاماتی است که باید در رأس برنامهریزیهای توسعه روستایی قرار گیرد.
سکونتگاههای روستایی واقع در شهرستان کامیاران مانند بسیاری از سکونتگاههای روستایی کشور، با مشکلات عدیده اقتصادی بهویژه در زمینه اشتغال و کارآفرینی مواجه هستند. در راستای توسعه اقتصادی شهرستان کامیاران، ترویج و توسعه کارآفرینی در میان روستاییان این شهرستان، از مهمترین راهبردهایی است که باید در رأس برنامههای توسعه این شهرستان قرار گیرد. این مهم در صورتی محقق میشود که عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی در شهرستان موثر شناسایی شود. لذا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی تعیینکنندههای توسعه کارآفرینی در سکونتگاههای روستایی شهرستان کامیاران انجام گرفته است.
سوابق و ادبیات پژوهش
تاکنون از کارآفرینی تعاریف مختلفی به وسیله اندیشمندان ارائه شده است. کارآفرینی فرایند ایجاد، ارزیابی و بهره-برداری از فرصت به منظور تولید کالاها و خدمتهای آتی - شان و ونکاتارامان4، - 221 :2000، همراه با صرف وقت، تلاش بسیار و پذیرش خطرهای مالی، روحی، اجتماعی برای به دست آوردن منابع مالی، رضایت شخصی و استقلال است.
