بخشی از مقاله
چکیده
کارآفرینی روستایی به عنوان یک رویکرد اساسی و موازی با اهداف توسعه روستایی میتواند کمک شایانی به توسعه و پیشرفت روستاها نماید. توسعهی کارآفرینی به عنوان راهبردی کارآمد برای حل معضل بیکاری، توسعهی اقتصادی، فقرزدایی و عدالت اجتماعی به ویژه در جوامع روستایی ضرورت دارد. از آنجا که بخش عظیمی از جوامع روستایی را زنان تشکیل می-دهند، کارآفرینی آنان اهمیت ویژهای پیدا کرده است.
وجود موانع و معظلات فراوان در سطح جامعه روستایی موجب گردیده روند توسعه کارآفرینی روستایی و به تبع آن کارآفرینی زنان روستایی به کندی حرکت کند. از این رو شناسایی این موانع میتواند در شناخت ابعاد مختلف و متعدد با کارآفرینی زنان روستایی یاریگر و سازنده باشد. بر این اساس تحقیق حاضر با استفاده از روش مطالعه اسنادی و کتابخانهای، پس از بررسی قابلیتها و ظرفیتهای تأثیرگذار بر کارآفرینی زنان روستایی، مهمترین موانع توسعهی کارآفرینی زنان روستایی را شناسایی کرده است.
.1 مقدمه
روستاها به عنوان بخش بزرگی از نظام اجتماعی و جمعیتی که عوامل انسانی پرشماری در آنها سکوت دارند مملو از قابلیتها و زمینههای شناسایی نشدهای هستند که شناسایی و بهرهبرداری به موقع از آنها در مسیر ایجاد کسب و کارهای جدید، میتواند مزایای اقتصادی فراوانی برای روستاییان به همراه داشته باشد
روستاها در واقع محیط بکری برای بروز کارآفرینی قلمداد میشوند. در روزگاران گذشته در سراسر مشرق زمین، حوزه فعالیت زنان محدود به خانه و خانواده نبود و آنان همچون مردان در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی جامعه مشارکت فعالی داشتند
به رغم مشارکت فعال زنان در فعالیتهای زنان در فعالیتهای روزانه، زنان همواره به عنوان قشر آسیبپذیر مطرح بودند. از این رو ایجاد فضای مناسب برای کارآفرینی در روستاها به عنوان عرصهی اصلی منابع طبیعی کشور و تکمیل کنندهی زنجیره سکونتگاههای انسانی و فعالیتهای اقتصادی میتواند منجر به افزایش اشتغال، کاهش بیکاری، ثبات جمعیت، ایجاد فرصتهای شغلی ایجاد و جذب جمعیت شود
امروزه کارآفرینی در تمامی مباحث توسعه جایگاه ویژهای یافته است. توسعه روستایی نیز از مهمترین حیطههایی است که همواره به موضوع کارآفرینی، ایجاد شغلهای غیرکشاورزی و توانمندساختن روستاییان توجه ویژه داشته است. نتیجه مطالعات متعدد در کشورهای مختلف بر پایین بودن نرخ کارآفرینی زنان در مقایسه با مردان تأکید دارد. لذا کارآفرینی زنان روستایی اگر چه تنها راهکار اشتغالزایی و افزایش درآمد روستاییان نیست، اما قطعأ یکی از راهبردهای مناسب و کمهزینه برای توسعهاقتصادی روستاها به شمار میآید
تجربه بسیاری از کشورهای فقیر پرجمعیت که طیف وسیعی از جمعیت آنان را روستاییان و کشاورزان تشکیل میدهند بیانگر آن است که توجه به مقولهی کارآفرینی در مسیر توسعه روستایی میتواند از میزان مهاجرت روستاییان به شهرها بکاهد و زمینههای اشتغال، رفاه و پیشرفت آنان را در روستای محل سکونتشان فراهم آورد
بر این اساس پژوهش حاضر با درک ضرورت نقش و جایگاه زنان در توسعه روستایی و تأکید بر مقوله کارآفرینی با نگاهی کلنگر به دنبال شناسایی قابلیتها و موانع توسعهی کارآفرینی زنان روستایی پرداخته است؟ جهت تحقق این موضوع اهداف اختصاصی زیر مد نظر بوده است:
- عوامل پیشبرنده توسعهی کارآفرینی زنان روستایی و
- عوامل بازدارنده توسعهی کارآفرینی زنان روستایی.
2. روش تحقیق
این تحقیق از نظر ماهیت از نوع تحقیقات مروری و از لحاظ هدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی، کتابخانهای، ترجمه مقالات مرتبط با موضوع و کاوش رایانهای در شبکه جهانی اطلاعات صورت گرفته است.
.3 یافتههای تحقیق الف - عوامل پیشبرنده توسعه کارآفرینی زنان روستایی
عوامل فردی نتایج پژوهش تبیین عوامل مؤثر بر توانمندسازی روستاییان در توسعهی کارآفرینی نشان داد که وجود عوامل فردی - اعتماد به نفس، پشتکار، ریسکپذیری - در افزایش توانمندی زنان روستایی برای ایجاد و توسعه کسب و کار تأثیر دارد
عوامل محیطی
نتایج پژوهشی تحت عنوان تحلیل زمینههای کارآفرینی زنان روستایی در فرآیند توسعه روستایی نشان داد که شرایط محیطی نظیر قابلیت جذب گردشگر در روستا، شرایط اقلیمی و فضای کسب و کار روستایی و حضور گردشگر یکی از عوامل مهم در توسعه کارآفرینی زنان روستایی معرفی شده است - نجارزاده و رضوانی، . - 1387
عوامل فنی حسینینیا و همکاران - 1393 - در مطالعهای تحت عنوان سنجش عوامل مؤثر بر عملکرد کسب و کارهای زنان کارآفرین روستایی نشان دادند که عوامل دسترسی به فناوریهای جدید، دسترسی به متخصصان و مشاوران و افزایش مهارت زنان روستایی در بکارگیری فناوریهای موجود در روستا بر عملکرد کارآفرینی زنان تأثیر مثبت و معناداری دارند.
ب - عوامل بازدارنده توسعه کارآفرینی زنان روستایی
موانع اقتصادی علیدوست و همکاران - 1391 - در پژوهشی یکی از مهمترین موانع توسعهی کارآفرینی زنان روستایی مورد مطالعه را موانع اقتصادی نظیر نداشتن سرمایه و پسانداز کافی، بالا بودن نرخ بهرههای بانکی، هزینه زیاد خرید تجهیزات و مواد اولیه و شرایط سخت اخذ تسهیلات بانکی معرفی کرده است.
موانع فرهنگی قلیپور و رحیمیان - 1388 - در مطالعهای دیگر موانع کارآفرینی زنان روستایی را به ترتیب به سه دسته موانع فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تقسیمبندی کردهاند. از جمله موارد موانع فرهنگی به موانعی همچون وابستگی زیاد زنان به نظرات همسر و سایر اعضای خانواده، تعدد و کثرت وطایف زنان در خانواده، عدم سازمان حامی زنان کارآفرین و ناامنیهای اجتماعی جهت فعالیت زنان در عرصههای کارآفرینی اشاره شده است.
موانع زیرساختی جمینی و همکاران - 1392 - در تحقیقی مهمترین موانع زیرساختی توسعه کارآفرینی زنان روستایی را مواردی همچون کمبود امکانات تولیدی، فقدان راههای ارتباطی مناسب و عدم دسترسی مناسب به بازارهای فروش محصولات معرفی کرده است.
موانع روانشناختی یعقوبیفرانی و موحدی - 1391 - در پژوهشی نشان دادند که مواردی همچون عدم ریسکپذیری زنان، پایین بودن سطح خلاقیت در فعالیتها، ترس از شکست و ناتوانی در شناسایی فرصتهای کارآفرینی محلی به عنوان مهمترین عوامل بازدارنده توسعه کارآفرینی زنان روستایی شناسایی شدهاند.
موانع سیاستگذاری نیازکار و عربمقدم - 1389 - در پژوهشی دیگر مواردی همچون سیاستهای مقطعی حمایت از کارآفرینی زنان روستایی، جایگاه ضعیف زنان روستایی در سیاستهای توسعه کشور و عدم مشارکت فعالان خصوصی در عرصه کارآفرینی زنان روستایی را به عنوان موانع توسعه کارآفرینی زنان روستایی معرفی کردهاند.
