بخشی از مقاله
چکیده
هدف از نگارش این مقاله، شناسایی عوامل بازدارنده در حفظ و نگهداری کارکنان دانشی و ارائه استراتژی مناسب میباشد. این مطالعه بر مبنای یافتههای تحقیق میدانی در شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان بدست آمده است. مدل مفهومی این تحقیق بر اساس مطالعات گذشته و از چندین منبع مختلف استخراج گردیده است و با استفاده از ابزار پرسشنامه، فرضیات تدوین شده بر اساس مدل پیشنهادی، در جامعه آماری مورد سنجش واقع گردید. فرضیات تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS مورد آزمون قرار گرفت و یافته های این تحقیق نشان میدهد که عوامل ساختاری، فرهنگی، تکنولوژیکی و مدیریتی با حفظ و نگهداری کارکنان دانشی ارتباط مثبت و معنیداری دارد.
مقدمه
در دهههای اخیر به منابع انسانی به عنوان عنصری هوشمند توجه شده است که با مهارت و خلاقیت خود نقش اساسی در سازمانها ایفا میکند و نیروی انسانی کارآمد در یک کشور جزو سرمایههای ارزشمند آن کشور به شمار میآید. اساساً سرمایه دانش از سرمایه تولید بسیار مهمتر است. نیروی انسانی مهمترین ورودیهای سیستم سازمانی است و هرچه سازمان بتواند نیروهای شایستهتری جذب و از آن نگهداری و استفاده کند، در رسیدن به اهدافش موفقتر و نسبت به رقبایش پیشتر است.
اما رقابت سازمانها به کسب سود بیشتر و سهم بازار خلاصه نمیشود، بلکه همه این موارد معلول یک عامل مهمتر یعنی نیروی انسانی شایسته است و این نکتهای است که سازمانهای موفق به آن پی بردهاند و نگهداری آن موجب بهرهوری و نیل به اهداف سازمان میگردد. - کاظمی، - 1372 امروزه اهمیت منابع انسانی بر کسی پوشیده نیست و سازمانها برای بقا در محی پیچیده و پرچالش به نیروی انسانی دانشی و توانمند نیاز دارند و حفظ و نگهداری کارکنان دانشی در سازمانها نیازمند برخورداری از مدیریت شایسته و توانمند میباشد.
کارکنان دانشی دارای استعدادهای بالقوه و بالفعلی هستند که سازمان میتواند با فراهم آوردن زمینه مناسب و استفاده بهتر از این منبع مهم سازمانی برای کسب اهداف خویش از آنها استفاده نماید. - اصیلی، - 1390 دانش مورد تأکید دانشمندان همراه با منابع انسانی یک سازمان میباشد. نیروی کار دانشگر است که ارزش دانش یک سازمان را معین میکند. توسعه و گسترش کمی وکیفی دانش در یک سازمان یعنی افزودن به دانش دانشگران و کارکنان دانشی آن سازمان. در اقتصاد مبتنی بر دانش، سرمایه دانایی به نحو چشمگیری از سرمایههای مالی و فیزیکی پیشی میگیرد و در این نظامها، دانش یا دانستن و دانشآفرینی عامل اصلی بقا و رشد سازمانها در شرای رقابتی میشود.
- ابیلی، - 1380 بهعلاوه، کارکنان دانشی در اجرای وظایف خود به آزادی عمل نیاز دارند و آنها افرادی خودانگیخته، فعال، یادگیرنده و یاددهندهاند و به چالش شغلی و آموزش مستمر نیاز دارند. این کارکنان با بکارگیری فرآیندهای منحصر بهفرد، بیشتر حل کننده مسائل هستند تا یک کارگر تولید. آنها مانند زیردستان اداره نمیشوند ، آنها همکار هستند و حتی بیش از رئیسشان، درباره شغل خود میدانند. این تفاوت چیزی بیش از تشریفات است.
اداره دانشگران یکی از مهمترین چالش سازمانهای دانش محور است. آنها به نحو خاصی برانگیخته میشوند و تشریک مساعی مینمایند. ویژگیهای خاص این کارکنان، اقتضا میکند ساز و کار متناسب با این شرای جهت تبدیل اطلاعات و یافتههای علمی و فلسفی آنها به مهارتهای فردی و گروهی طراحی و تبیین شود و روشهای ویژهای برای آموزش، فعالیت و ارزیابی عملکرد آنها بوجود آید. ارزش اصلی این کارکنان برای یک سازمان، توانایی آنها در جمعآوری و تحلیل اطلاعات و اتخاذ تصمیماتی است که سازمان را بهرهمند میکند. آنها میتوانند با همکاری یکدیگر کار را انجام دهند و از یکدیگر بیاموزند و با پذیرش ریسک، از اشتباهات خود درس بگیرند. - اصیلی، - 1390
یکی از مشکلاتی که باعث ضرر و زیان سازمان میشود ترک خدمت و جابهجایی زیاد نیروی انسانی است و به این دلیل است که فرایند حفظ و نگهداری منابع انسانی همچون دیگر فرایندهای منابع انسانی اهمیت پیدا میکند. در این زمینه "کایه و جوردن"1 میگویند: امروزه حفظ کارکنان شایسته مشکل شماره یک سازمانها به شمار میآید. مشکل اگر حل شود منجر به سودآوری بیشتر و اثربخشی سازمانی میگردد.
از سوی دیگر از دست دادن کارکنان برای سازمان پرهزینه میباشد. یافتههای مطالعاتی نشان می دهد که هزینههای جایگزینی یک فرد 70 الی 200 حقوق و دستمزد هر کارمند از دست رفته در طول یک سال میباشد. زیرا که هزینههای تبلیغات، جذب و آموزش کارکنان جدید زیاد بوده، علاوه بر آن تا کارکنان جدید با سازمان و امور محوله آشنا شوند و تجربه لازم پیدا کنند، بهرهوری سازمان نیز کاهش مییابد. از این رو فرایندهای جذب و آموزش - بهسازی - بهترین سرمایهگذاری هستند و سازمانی که علاوه بر این دو بتواند افراد متخصص خود را حفظ نماید بهترین نرخ بازگشت سرمایه را خواهد داشت.2 امروزه نقش کلیدی منابع انسانی باعث شده برای جذب نیروهای متخصص بین سازمانها رقابت شدیدی صورت گیرد.
لذا مدیریت منابع انسانی هر سازمانی بایستی فرایندهای نگهداری این نیروها را به طور سیستماتیک طراحی نموده و در حقیقت آنها باید متفکران استراتژیک سازمان باشند و نگرش کلان به ورود و خروج افراد، عواقب و هزینههای از دست دادن کارکنان را بررسی نمایند. حفظ و نگهداری کارکنان دانشی در سازمانها از جمله مسائل و مشکلات جدی سازمانهای پویا است، و مطالب ذکر شده بیانگر این مطلب است که سازمانها درصدد حفظ و نگهداری این نوع از کارکنان خود میباشند. از اینرو، این مطالعه به شناسایی عوامل بازدارنده در حفظ و نگهداری کارکنان دانشی و ارائه استراتژی مناسب میپردازد. در این تحقیق سعی شده است تا عوامل بازدارنده در حفظ و نگهداری کارکنان دانشی در شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان شناخته شوند و استراتژی مناسب جهت حفظ و نگهداری کارکنان دانشی ارائه گردد.
مبانی نظری پژوهش
مفهوم مدیریت منابع انسانی برای اولین بار در اواس دهه 80 میلادی ارائه شد و موجب شیفتگی و علاقه خیلی از دانشگاهیان و دستاندرکاران امور شد. گرچه اغلب دانشگاهیان نسبت به قابلیت اجرا و اخلاقیبودن این مفهوم تردید دارند لیکن دستاندرکاران امور، چون معتقدند HRM، روش صحیح و درست اداره کارکنان است، به اجرای بخشی از مفهوم HRM، پرداختهاند. - اعرابی، - 1385 مدیریت منابع انسانی یک سیستم گسترده و جامع برای مدیریت مؤثر نیروی کار در جهت دستیابی به اهداف سازمان میباشد. مدیریت منابع انسانی شامل شناسایی، توسعه، حمایت و نگهداری نیروهای کاری است که سازمان را در رسیدن به اهدافش کمک میکند.
