بخشی از مقاله
چکیده
با گسترش فناوری در جهان، بحث های گوناگونی در خصوص ابعاد و جنبه های آن به وجود آمد و در حال حاظر با گسترش فناوری اطلاعات و نفوذ روزافزون آن بحث در مورد چگونگی و شرایط لازم جهت هوشمندسازی مدارس موردتوجه قرار گرفته است.
موفقیت هر نظام آموزشی، در حد تعیین کننده ای، به میزان دانش و مهارت های حرفه ای معلمان بستگی دارد. واقیعیت این است که فناوری به خودی خود به آموزش با کیفیت و کاربرد اثربخش آن منتهی نمی شود، بلکه این معلمان هستند که باید آموزش ببینند و در این زمینه به آگاهی و مهارت دست یابند. اگر قصد داریم از فناوری در مدارس به طور اثربخش استفاده کنیم، پرورش حرفه ای معلمان مطمئناً ضروری خواهد بود، در غیر این صورت، صرف هزینه کردن منابع کمیاب برای نرم افزار و سخت افزار فناوری، بدون فراهم کردن سرمایه ی لازم برای توسعه ی حرفه ای معلمان، اتلاف منابع خواهد بود.
کلید تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش، صلاحیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات معلم، و تجربیات اوست. مهارت معلم در آموزش سبب تلفیق فناوری اطلاعات و ارتباطات با فرایند یاددهی-یادگیری می شود. بسیاری از نوآوریها در آموزش به صلاحیت حرفه ای معلم وابسته اند.
.1 مقدمه
امروزه افزایش حجم دانش و اطلاعات، کهنه شدن سریع مطالب درسی، تغییرات سریع جوامع و غیرقابل پیش بینی بودن آینده، لزوم آموزش و یادگیری مداوم را به جای آموزش مقطعی ایجاب می کند. از سوی دیگر آموزش مداوم شیوه ی یادگیری جدیدی را می طلبد، شیوه ای که به وسیله ی آن فرد بتواند به طور خودگردان و مستقل و برای همه ی عمر به مطالبه ی دانش و استفاده از آن بپردازد. از این رو اهمیت و ضرورت کنار گذاشتن شیوه ها و راهبردهای سنتی در آموزش و پرورش و تدریس و توجه به راهبردها و شیوه های جدید آموزشی آشکار می گردد. یکی از رویکردهای جدید در آموزش و تعلیم و تربیت که امروزه در بسیاری ازکشورهای توسعه یافته ی جهان به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد، به خدمت گرفتن فناوری اطلاعات و ارتباطات در سیستم آموزش و پرورش است.
به کارگیری ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهکارهای نوینی را در بهبود و توسعه نظام آموزشی ارائه نموده که استقرار مدارس هوشمند از نتایج آن است. طرح مدارس هوشمند کمک می کند تا با تغییر سنت های قدیمی با استفاده از فناوری های نوین، به اهداف عالی آموزش و پرورش در راستای پژوهش محوری دست یابیم. مدرسه هوشمند شامل اجزای در هم تنیده ای است که به منظور برانگیختن حس کنجکاوی دانش آموزان و مشارکت فعال آنها طراحی شده تا با هماهنگ نمودن تلاش دانش آموزان، معلمان و مدیران، در محیطی جامع و تلفیقی، نسبت به برآورده نمودن تمامی نیازهای آموزشی افراد اقدام نماید.
در تعریف مدارس هوشمند ایران چنین آمده است. مدارس هوشمند ایران مدارس توسعه یافته ای هستند که برای انتقال مفاهیم سنتی از ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک می گیرند. این ابزارها شامل برنامه های رایانه ای از جمله به کارگیری نرم افزارهای کاربردی نظیر اسلاید - پاورپوینت - ، واژه نگار و صفحات گسترده و امکانات اینترنتی است
استفاده از رایانه در مدارس ابتدایی به میزان قابل توجهی انگیزه ی فراگیران را افزایش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که با ورود فناوری اطلاعات در مجموع، آموزش گیرندگان می توانند، بارآورتر، چالش پذیرتر و مطمئن تر از قبل باشند. در این حالت نقش مربیان از یک منبع مطالب علمی به یک مدیر ناظر بر فرایند یادگیری تغییر می یابد
معلمان در گسترش آموزش و پرورش نقش کلیدی دارند. مهمترین عامل کیفیت، کنش و واکنش هایی است که میان معلمان و دانش آموزان اتفاق میافتد. عناصر این تعامل دانش، مهارت و حساسیت معلم از یک سو و انتظارات یادگیری، وضعیت اقتصادی و اجتماعی و ویژگی فرهنگی یادگیرندگان از سوی دیگر هستند که موفقیت یا شکست آموزش و پرورش را تعیین می کنند. بنابراین، به کارگماردن تواناترین و شایسته ترین افراد برای حرفه ی معلمی حیاتی ترین مسئله است و حیاتی تر از آن برنامه های تربیت معلم و آموزشهای ضمن خدمت هستند که با کیفیت برتر و بالاتر فراهم آیند و برای معلمان این فرصت پیش آید تا دانش و مهارت خویش را در طول دوران خدمت افزایش دهند. کیفیت هر نظام آموزشی در نهایت به کیفیت معلمان آن جامعه وابسته است
دانش، آموزش و یادگیری به طور جدی با جامعه و تکامل تدریجی آن در ارتباط است. دانش، شیوه ی تفکر و نگرش، سه خصیصه ی اساسی در موفقیت حرفه ای معلم هستند. به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد موقعیت های تربیتی، تفاوتهای فردی و تنوع آن، توجه به پویایی و بالندگی نظام آموزشی، صلاحیت حرفه ای معلم مضاعف می شود.
بسیاری از نوآوریها در آموزش به صلاحیت حرفه ای معلم وابسته اند. تلاش در جهت بهبود و اصلاح آموزش به وسیله ی فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیازمند فهم و درک روشن از نقش معلم در آموزش است. در این راستا، بسیاری از کشورها گام های اساسی در زمینه ی دانش، مهارت، نگرش، و بهبود و توسعه ی آموزش معلمان برداشته-اند.
.2 بیان مسأله
در عصر حاضر با توسعه دسترسی به رایانه ها و اینترنت فرصت های جدیدی برای یادگیری به وجود آمده است. این فناوری-ها به معلمان در کلاس درس امکان می دهد تا با به کارگیری امکانات چندرسانه ای، تعاملی و شخصی سازی محیط یادگیری غنی و اثربخش برای یادگیرندگان فراهم سازند. از طرفی این فناوری ها به طراحان، تهیه کنندگان و مجریان انواع آموزش های رسمی و غیررسمی در سطوح مختلف امکان می دهد تا فرصت های یادگیری گوناگون و متنوعی را در فضای الکترونیکی برای یادگیرندگان به وجود آورند.
باید مدارس امروز برای عصر اطلاعات طراحی شود. اولین گام در این راستا چند رسانه ای کردن مدارس است. مدرسه هوشمند، یک پیشنهاد عملی و هدفمند برای اجرای پیشرفته ترین روشهای آموزشی نوین و نگاه علمی به وضعیت کنونی نظام آموزشی کشور است.
تأسیس مدارس هوشمند یکی از راهکارهای اتخاذ شده، در پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی است. مالزی اولین کشور در حال توسعه اسلامی است که در سال 1996 موفق به پایه گذاری این نظام در چارچوب آموزشی خود شده است و با به کارگیریفناوری اطلاعات و ارتباطات در شیوه تدریس، یادگیری و مدیریت به بهبود کیفیت نظام آموزشی کشور خود اقدام نموده است.
نظام مدارس هوشمند مالزی پنج هدف اصلی را دنبال می کند که شامل: تأمین پیشرفت کلی فرد، فراهم ساختن فرصت برای افزایش قوتها و توانایی های فردی، تربیت نیروی کار متفکر، ارائه آموزش به صورت دموکراسی، افزایش مشارکت سهامداران در روند آموزشی است.
آموزش و پرورش ایران نیز از سال1380شمسی تصمیم به ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات گرفت و اقدامات گوناگونی نیز در این راستا انجام داد.
یک معلم خوب نه تنها باید از توانایی تعلیم دادن برخوردار باشد، بلکه باید بتواند در کلاس نیز رفتار شایسته ای داشته باشد. بنابراین برای انتخابات عاقلانه و استفاده خلاقانه از کامپیوتر و دیگر وسایل تکنولوژیکی، آموزگار باید نه تنها در به کارگیری ICT، بلکه در استفاده از کلیه ی تکنولوژی های آموزشی از مهارت و دانش کافی برخوردار باشد معلم دبستان از جمله افرادی است که نقش عمده ای را در معرفی ICT، به دانش آموزان برعهده دارد.
امروزه کسی نمی تواند ادعا کند که تدریس یا یادگیری به همان شیوه ی یک قرن پیش انجام می گیرد. به ویژه، با تأثیراتی که تغییرات سریع و عمیق فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - بر دانش، آموزش و یادگیری به جا گذارده است، معلمان در زمینه ی دانش علمی و فناوری مورد استفاده در آموزش، با تغییرات سریعی مواجه هستند. پیشرفت هایی که در زمینه ی فناوری های نوین از قبیل رایانه، لیزرها و ربات ها صورت گرفته دریچه ای نوین به روی متخصصان آموزشی گشوده است تا بتوانند با استفاده از فناوری های یادشده، شیوه های آموزش و تدریس را بهبود بخشند.
امروزه مشخص شده است که تقریباً تمامی آموزگاران در نهایت احتیاج خواهند داشت که با فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی آشنا و از آنها استفاده کنند. از آنجایی که اکثر معلمان، در محیط هایICT نبوده یا در مدارسی که چنین محیط-هایی را فراهم می آورد، شرکت نداشته اند، برای آنها دشوار است که در انجام کارهای شغلی خود از آن استفاده کنند و به همین دلیل است که اکثر آنها دشوار است که در انجام کارهای شغلیی خود از آن استفاده کنند و به همین دلیل است که اکثر آنها برای کمک به دانش آموزان جهت کسب دانش و مهارتهای لازم در ارتباط با ICT، از آمادگی برخوردار نیستند.
به هر حال باید در انتظار بروز تحولاتی در زمینه ی آموزش و پرورش باشیم. هدف از این مقاله شناسایی صلاحیت های لازم معلمان جهت توانمندسازی در هوشمندسازی مدارس می باشد.
