بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نقش خانوادهها در آموزش و ارتقا سطح تحصیلی فرزندان آنها بیش از پیش روشن است. خانوادهها میتوانند با ارتقاء سطح توانایی و دانایی خود موجب بالندگی و رشد فرزندان دلبند خود شوند. یکی از راه-های بهبود عملکرد خانوادهها برگزاری کلاسهای آموزش خانواده از طرف مدارس است، لذا عنایت به کیفیت بخشی و ارتقاء کیفیت این کلاسها ضرورتی اجتناب ناپذیر میباشد.
مقدمه
هر انسانی عضو یک خانواده است و عوامل مختلفی بر جنبه های زندگی او تاثیرگذار است و بسیاری از این عوامل تاثیرات مثبت و برخی نیز تجارب تلخی بجا میگذارند. خانواده به عنوان خاستگاه اول رشد و نمو در ایجاد تعادل رفتاری و زیستی، سازگاری و رشد صحیح، نقش عمدهای دارد و هر چه در حالت سلامت و آرامش باشد، تاثیرات آن بر رفتار فرد بیشتر است. پیشرفت و رشد همه انسانها در گرو تشکیل زندگی و خانواده است. خانواده از اساسیترین و مهمترین نهادهای همه جوامع است. برای داشتن یک جامعه سالم نیازمند داشتن خانواههای سالم هستیم و نیاز به آموزش افراد، ضروری میباشد. امروزه تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، خانوادههای معاصر ما را با مسائل خاصی روبرو کرده است.
در این میان هر اندازه سن فرزندان خانوادهها به بلوغ، هویتیابی، تحولات جنسی و رشد روانی-اجتماعی نزدیک میشود، دغدغههای والدین نیز افزایش مییابد. علاوه بر این، سرعت تحولات اجتماعی و دسترسی گسترده نوجوانان و جوانان به اینترنت و فضاهای مجازی، کاهش تحمل و استرسپذیری فرزندان، افزایش توقعات و انتظارات؛ بحران هویت یابی و تعارضات ارزشی، خانواده را نیازمند کسب آموزش های نوین و کاربردی کرده است، البته آموزشهایی که در درجه اول بر مبنای نیازهای خانوادهها باشد و در درجه دوم به صورت کاربردی و قابل اجرا ارائه گردد.
زیرا بدون توانمندسازی پدران و مادران به عنوان اولیاء در نهاد خانواده، نمیتوان انتظار داشت که بتوانند پاسخگوی مسئولیت ها، وظایف و مسئولیتهای خود در ارتباط با اقتصاد خانواده، مدیریت علمی خانواده، مدیریت هیجانی خانواده، مهرورزی، تعلیم و تربیت فرزندان و ارتباط موثر و کارآمد باشد. نکتهی مهمی که در این رابطه مهم و اثر بخش می باشد، وظیفه آموزش و پرورش است که عبارت از، تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان از سنین پیش دبستانی تا پایان دورهی متوسطه و پیش دانشگاهی است.
خانواده نخستین نهادی است که آموزش و پرورش با آن در ارتباط بوده و هست و خواهد بود. وظیفهی ایجاد این ارتباط مهم را در وزارت آموزش و پرورش، سازمان انجمن اولیاء و مربیان کشور به عهده گرفته است. به همین دلیل از نظر تعلیم و تربیت بزرگسالان و نظام آموزش خانوادهی کشور، مدرسان آموزش خانواده، شبکهی یادگیری-یاددهی والدین و نقش راهبردی، حساس و زیربنایی را ایفا می کنند. چرا که اگر مولفان نظام آموزش خانواده، دقیقترین و علمیترین محتوای آموزشی را طراحی و تدوین نمایند، ولی نتوانند در ارائه مطالب از خود خلاقیت و نوآوری نشان دهند، نمیتوان به نتایج و دست آوردهای نظام آموزش خانواده امیدوار بود.
برخی از دلایل ضرورت آموزش خانواده عبارت اند از: افزایش آگاهی والدین نسبت به مسایل تربیتی، دینی، اخلاقی، روانی و عاطفی و مشاوره با آنان برای هماهنگ کردن روشهای تربیتی و آموزشی در محیط خانه مدرسه - بندیک اهداف آموزش خانواده، سازمان مرکزی انجمن اولیاء ومربیان - . نتایج پژوهشها نشانگر آن است که والدین تشکیل کلاس های آموزش خانواده را مهم و لازم میدانند و گلایهی بیشتر والدین از آموزشهای خانواده این است که تقریبا همهی مدرسان کمتر به ارائهی راه حل های کاربردی و متناسب با مشکلات آنان می پردازند، از این رو لازم است با اعمال اقدامات اساسی و هماهنگ شده، آموزشها و خدمات مناسب به والدین ارائه شود. لذا به این طریق مشکل بسیاری از زنان و مردانی که بدون آمادگی لازم و داشتن اطلاعات کافی نسبت به وظایف و تکالیف خطیر خود در زندگی زناشویی، تن به مسئولیت تشکیل خانواده می دهند، وضع میگردد - وفادار،1385، . - 11
اهمیت وضرورت آموزش خانواده
تعلیم و تربیت، فراهم کردن شرایط مناسب و مساعد برای بروز و ظهور استعدادها و توانمندیهایی است که در نهاد آدمیان وجود دارد. لیکن امروز به سبب گسترش بیش از پیش اطلاعات و نیز پیشرفته شدن ابزار و وسایل آن، همهی نقش تربیتی را نمی توان به مدرسه محدود دانست. خانه و مدرسه زمانی میتوانند رسالت آموزشی و تربیتی خاص خود را به نحو مطلوب انجام دهند که هر یک شناخت تربیتی کافی داشته باشند و نقشهای تربیتی خاص خود را با بصیرت ایفا کنند - زرهانی و تاجیک اسماعیلی،. - 1383
نقش تربیتی خانواده در هیچ زمان و شرایطی نمیتواند به وسیله سایر عوامل تحقق پیدا کند.چنان چه مدرنترین وسایل ارتباط جمعی هم تولید شوند، نخواهند توانست جای خانواده را در زمینهی تربیت بگیرند زیرا رابطهی بین فرزندان و والدین منحصر به فرد است، از جهت تکوینی و زیستی فرزند پارهی تن خانواده است و از جهت اکتسابی و تشریعی نیز نخستین نگرش ها، طرز تلقیها و بصیرتها از طریق خانواده در وجود کودکان و نوجوانان شکل میگیرد. اگر در شرایط موجود تغیراتی که در زندگی اجتماعی و شرایط اجتماعی-اقتصادی ایجاد شده به ظاهر نقش خانواده را ضعیف کرده باشد، ولی نمیتوان اثر آن را نادیده گرفت و در جهت تقویت آن تلاش نکرد.
برای اینکه خانوادهها بتوانند وظیفهی تعلیمی و تربیتی خود را نسبت به فرزندان به درستی انجام دهند و فرزندانی تربیت نمایند که برای جامعه مفید باشند، نیاز به شناختی فراتر از شناخت عامیانه با شتاخت حاصل از تجربه زندگی دارند. به همین منظور و برای اصلاح بهبود و تغییر در دانش، بینش و رفتار والدین نسبت به فرزندان برنامههایی نظیر آموزش خانواده، جزء برنامههای نظام های آموزش و پرورش بیشتر کشورها قرار گرفته است. در کشور ما نیز، از سال 1350 برنامههای آموزش خانواده با اهداف برگزاری دورههای آموزشی شامل ویژگیهای خانوادگی، ارتقای آگاهی ها، دانستههای تربیتی و رفع نیاز آنان، در جهت تحکیم روابط خانوادگی، شروع به فعالیت نموده است - سازمان مرکزی انجمن اولیاء و مربیان،
