بخشی از مقاله
چکیده:
در دهه های اخیر با ایجاد تغییر و تحولات عظیم در نظام های اموزشی،اهمیت فضاهای اموزشی در بسیاری ازکشورهای دنیا بیش از پیش مورد توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت قرار گرفته است و برای هر چه جذاب تر شدن و کارامد بودن این فضاها تدابیر گوناگون اندیشیده اند.طبیعت از عمده ترین عوامل تاثیرگذار بر رشد و اموزش ادمی است و بی تردید کودکان نیز متاثر از محیط رشد خود خواهند بود.کودکان نسل امروز به ندرت فرصتی برای بازی،کسب تجربه،یادگیری در طبیعت به دست می اورند.
با توجه به کمبود چنین پارک هایی در کشور ،ضرورت این موضوع را بر آن داشت تا در این پژوهش ضمن معرفی فاکتورهای موثر در پارک اموزشی کودک ،نگرش های مختلف در این عرصه را مورد کنکاش قرار دهیم .
از اهداف مهم طراحی پارک آموزشی کودک،طراحی بهینه جهت ارتقای اموزش غیرمستقیم کودکان از طریق بازی و تفریح،گرد هم امدن افراد جامعه و کودکان ،تعیین مشخصه های معماری در طراحی پارک کودک متناسب با ابعاد فیزیکی و روحی و روانی کودکان،برانگیختن احساسات کنجکاوانه کودک با ایجاد فضاهای متنوع چه از نظر فرمی و رنگی و چه از نظر عملکردی میباشد.
پژوهش در دست بصورت تحلیلی توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی استوار است. در این پژوهش سعی شده از روشهای مشارکتی مانند پرسشنامه و چک لیست استفاده شود .جامعه آماری در این پژوهش شامل کودکان ساکن در محله ی بهداری بین سنین 5 تا 13سال تمام است. در انتها نیز پس از تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از چک لیست ها اقدام به طراحی پارک آموزشی کودک در محل پارک ارکید واقع در محله بهداری، با نرم افزار AutoCad شده است.
.1 مقدمه
در جهان معاصر رشد شهری و افزایش جمعیت و انبوه سازی ها باعث شده تا کودک در محیط انسان ساخت و به دور از محیط طبیعی متولد شود و رشد کند. توسعه مناطق شهری جدید منجر به تخریب فضاهای باز عمومی که می تواند فرصتی برای بازی کودکان باشد، گردیده است
یکی از نیازهای مهم و اساسی کودک، نیاز به بازی است. بازی بهترین شکل آموزش برای کودک است. او مراحل زندگی آینده خود را در قالب بازی تمرین می کند - زنوزی، پارسای، . - 7 :1395 گویا دوران خردسالی انسان درست مانند دوران خردسالی بشریت است. بازی برای کودک از آن جهت مهمترین فعالیت به شمار می آید که تمرینی است برای زندگی. کودک نیاز به جنب و جوش دارد آن هم در فضای باز مخصوص در محیط های عمومی و همراه با کودکان دیگر
طبیعت از عمده ترین عوامل تاثیرگذار بر رشد و اموزش ادمی است و بی تردید کودکان نیز متاثر از محیط رشد خود خواهند بود بنابراین باید با توجه به نیازهای کودکان سعی در پیدا کردن راه حل های مناسبی برای آموزش آن ها در شهر داشته باشیم. کودکان بدون دریافت اطلاعات از محیط و افزایش دانایی خود نمی توانند رشد فیزیکی و ذهنی مناسبی داشته باشند، در این سطح فضاهای شهری باید واجد اطلاعات لازم جهت آموزش برای تمامی سطوح سنی و جنسیتی به خصوص کودکان باشد
بر این اساس، در فرآیند این پژوهش پس از بررسی مبانی نظری مرتبط با مفاهیم فضاهای شهری مناسب برای کودکان، تعیین محدوده سنی کودک در کشورهای مختلف و فضاهای مناسب بازی کودکان مبتنی بر مطالعه موردی میدانی، به کمک پرسشنامه و چک لیست،از طریق تحلیل این شاخص ها در چک لیست طرحی برای پارک آموزشی کودک متناسب با کودکان 13-5سال ارائه شد و در نهایت طرح نهایی آن در نرم افزار Auto Cad ترسیم و پیشنهاد شد.
.2 ضرورت تحقیق:
امروزه با تغییر روش زندگی مردم و درگیری بیش از حد گروه های بزرگی از جامعه با زندگی مدرن و ماشینی شرایط رشد کودکان و شکل گیری شخصیت آنان به دید کارشناسان و روانشناسان کودک مناسب نیست از این رو شاید طراحی های نو در جهت سازماندهی فضاها و مطلوبیت آن در قالب مراکز مراقبت از کودکان که هماهنگ با فضاهای طبیعی باشندراه کار مناسب برای تحقیق این مسئله باشد که باانجام این پرورش مفروض است با ارائه الگوی مناسب برای درگیر کردن فضای آموزش با طبیعت می توان رشد ذهنی و اجتماعی و خلاقیت کودکان را افزایش داد
ضرورت این تحقیق به ضعف اقدامات صور ت پذیرفته برای متناسب سازی محیط برای کودکان درشهر ارومیه باز می گردد. بررسی نیازها و مشکلاتی که کودکان در زمین های بازی خود با آن مواجه اند و طراحی و برنامه ریزی اینگونه زمین ها برای آموزش آنها، بگونه ای که آنان را به حضور فعال در شهر تشویق کند، می تواند باعث ارتقاء کیفیت و سرزندگی فضاهای شهری برای همگان گردد.
3. سوالات پژوهش:
1. مکان های مناسب برای فضای شهری آموزشی کودکان، چه مکان هایی هستند؟
2. ویژگی های محیط های شهری آموزشی و خلاق برای کودکان کدام است؟
3. آیا محیط های کنونی پاسخ گوی مسائل آموزشی و ارتباطی و نیازهای روحی و روانی کودکان می باشند؟
4. روش پژوهش:
این تحقیق، پژوهشی کاربردی و از نظر ماهیت و کیفیت بررسی توصیفی-تحلیلی است ،که برای دستیابی به هدف اصلی این پژوهش، یعنی طراحی فضای شهری آموزشی برای کودکان، در بخش مبانی نظری از روش مطالعه اسنادی شامل بررسی سوابق موجود پژوهشی در ایران بهره گرفته شده است .همچنین جهت بررسی نمونه ی موردی، روش مطالعه میدانی، به کار گرفته شده است .
ابزار گردآوری اطلاعات شامل مشاهده میدانی، پرسشنامه و چک لیست و بررسی منابع مکتوب است. جامعه آماری شامل کودکان ساکن در محله بهداری بین سنین 5 تا 13سال تمام است. نمونه گیری نیز به صورت تصادفی طبقه بندی شده انجام شده است.در انتها نیز پس از تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده از چک لیست ها اقدام به طراحی پارک آموزشی کودک در محل پارک ارکید واقع در محله بهداری، با نرم افزار AutoCad شده است.
.5 مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق
شهر مجموعه ای فرهنگی/کالبدی است که بر اساس نیازها، فعالیت ها و رفتارهای ساکنین آن شکل گرفته است.انسان ها بسته به نیازهای فردی یا گروهی خود فعالیت کرده و الگوهای رفتاری خاص خود را عرضه می کنند - پاکزاد، جهانشاه، :1384ص الف - . برای فضای شهری تعاریف متعددی از دید صاحب نظران وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
* فضای شهری به عنوان یکی از زیرمجموعه های مفهوم فضا، از مقوله ی فضا مستثنی نیست. بدین معنی که ابعاد اجتماعی و فیزیکی شهر رابطه ای پویا با یکدیگر دارند.در واقع فضای شهری مشتمل دو فضای اجتماعی و فیزیکی می شود.
* فضای شهری چیزی نیست جز فضای زندگی روزمره ی شهروندان که هرروز به صورت آگاهانه یا نا آگاهانه در طول راه، از منزل تا محل کار ادراک می شود.
* یک فضای شهری را می توان بر مبنای رویکردهای مختلف محیطی، جغرافیایی،معماری و... مطالعه و بررسی کرد. فضای شهری،عرصه ی ایفای نقش بازیگرانی است که هریک به عنوان کنشگرانی ازجامعه ی خود محسوب می شوند.نقش های مثبت و گاهی منفی، نقش های پررنگ وگاهی کمرنگ، نقش های عام و گاهی خاص. فضای شهری به مفهوم صحنه ای است که فعالیت های عمومی زندگی شهری در آن ها به وقوع می پیوندند.
کودکان در محیطی زندگی می کنند که این محیط مخصوص بزرگسالان است.آنها از طریق بازی تلاش می کنند فضایی ویژه برای خود بسازند
تعیین محدوده سنی کودک در کشورهای مختلف متفاوت است . در ماده اول کنوانسیون حقوق کودک، منظور از کودک ، کسی است که زیر 18 سال سن دارد. در ماده یک قانون حمایت از حقوق کودکان مصوب سال 1381 نیز سن زیر 18سال به عنوان کودک تعیین شده است.در فرهنگ فارسی معین نیز کودک به معنی کوچک، صغیر و فرزندی که به حد بلوغ نرسیده - پسر یا دختر - یا طفل آورده شده است
کودکان به وسیله ی بازی می توانند برای درک دنیای بزرگسالان، لمس واقعیت ها، کشف خاصیت فیزیکی اشیاء و تغییر در محیط اطراف خود استفاده کنند.چیزی که مطالعه بر روی کودکان را جالب می کند، استفاده از راه های خلاقانه و از قبل برنامه ریزی نشده و استفاده برای ایجاد محیطی خیالی است .به طور خلاصه جذابیت برای کودک یعنی بازآفرینی دنیایی که در آن زندگی می کند
مناطق درون شهری، بطورکلی فضاهای بازی مناسبی نیستند. با این وجود هنوز هم، تقاضا برای این فضاها رو به افزایش است
برخی از کشورها به ویژه در کشورهای پیشرفته ای همچون سوئد و کانادا و همچنین کشور لبنان با درآمد بالا،با توجه به نیازهای کودکان برای بازی و فعالیت های آزادانه، اولویت هایی را برای مسائل زیست محیطی شهرها، قرار می دهند
یادگیری بخش مهمی از زندگی انسان است و بخش عمده ای از آموزش افراد در طبیعت و در دوران کودکی شکل میگیرد. امروزه دیدگاه های اموزش کودکان بر مبنای آموزش مشارکتی است و خلاقیت کودکان به اموزش خودشان کمک میکند.
