بخشی از مقاله
چکیده
زندگی شهری امروزه فضاهای منعطفی را می طلبد که بسته به نوع نیازهای متنوع و گاه متضاد در طول روز یا شب بتوان از آنها استفاده کرد .فضاهای عمومی شهری به عنوان مهمترین عنصر شهر، از این انعطاف و قابلیت برخوردارند که پاسخگوی نیازهای عمومی شهروندان باشند .این فضاها به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ترغیب حضور مستمر شهروندان به شمار آمده و به نوبه ی خود بر افزایش سطح رضایتمندی و احساس تعلق آنان به شهر تأثیر بسزایی دارند. منظر شبانه، در واقع تصور مخاطب از شهر هنگام شب است، بخشی از طراحی منظر یک شهر است که شناخت و درک مبانی نظری آن میتواند در ارتقای کیفیت فضای شهری تأثیرگسترده ای داشته باشد. در بررسی منظر شبانه مولفه ی امنیت بسیار حائز اهمیت می باشد زیرا بدون حضور این مولفه هیچ گاه حیات شبانه شکل نمی گیرد.
امنیت به عنوان یکی از نیازهای اساسی شهروندان در ساختارهای شهری به شمار رفته و از اهمیت ویژه ای به واسطه در برگیری احساس آرامش و آسایش محیطی برای شهروندان برخوردار است .از این رو در مطالعات و پژوهش های شهری همواره امنیت به عنوان یکی از شاخص های مهم کیفیت زندگی مورد توجه برنامه ریزان و شهرسازان قرار گرفته و در این خصوص نظریه های متنوعی نیز ارایه شد ه است .فضاهای عمومی شهری نیز به عنوان بستری اجتماعی که همواره مورد استفاده عموم شهروندان بدون هیچ محدودیتی قرار می گیرد در صورت دارا بودن احساس امنیت علاوه بر آنکه آرامش را برای شهر وندان به ارمغان می آورد، سطح تعاملات و فعالیت های اجتماعی ساکنین شهر را نیز افزایش و در نهایت احساس مطلوبیت و رضایت محیطی را در شهروندان تقویت می نماید .
.1 مقدمه
شهر محل ایجاد روابط اجتماعی بین انسان ها است و مراکز شهری به عنوان مهمترین نقاط شهری اند که شناسایی شهر با شناسایی این مراکز، اهمیت می یابد. این مراکز معرف فرهنگ و هویت شهر هستند. راهبرد کلان مدیریت شهری در عصر حاضر به دنبال ضرورت بازآفرینی مراکز شهری سرزنده قرار دارد که یکی از مهمترین مولفه های چنین ضرورتی، ترغیب فعالیت ها ی شبانه،مدیریت مطلوب آن و به تبع ان رونق اقتصاد شبانه است. زندگی شهری و الزامات اقتصادی مرتبط با آن ایجاب می کند که دامنه فعایت های انسانی از طول روز گذشته و تا پاسی از شب ادامه پیدا کند.[1] اما آنچه به تحقیق این مهم کمک می کند توجه به دغدغه های هر دو گروه ذی نفعان فضا یعنی شهروندان و مدیریت شهری است.
از قرن 19 به بعد و در پی نظم ناشی از انقلاب صنعتی و توسعه های بعد از آن، یک سازمان یافتگی اجتماعی متناسب با زمان کار و فعالیت شکل گرفت که به تدریج تمام رفتارهای اجتماعی، خدمات اوقات فراغت و ... را تحت تاثیر قرار داده و تا به امروز ادامه یافته است.این زمان بندی رفتاری، اختلال های کارکردی اجتماعی زیادی ایجاد کرده است. که این امر سبب پدید آمدن احساس گسترده همچون احساس کمبود وقت شده است. که در نتیجه ی آن انگیزه ی بزرگی را برای مدیریت ساختارهای زمانی به وجود آورده است.
این امر اهمیت زمان غروب و شب را به عنوان زمانی برای فراغت، فعالیت های اجتماعی و فرهنگی نشان می دهد. امروزه به علت پیچیدگی زندگی شهری و عدم توانایی تمامی گروه ها ی اجتماعی در استفاده از ساعات روشنایی روز برای رفع نیازها، برای برطرف نمودن پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و ... ناشی از خالی بودن شهر در ساعات خاصی از روز، استفاده از زمان های مرده ی شهری را می توان به عنوان راهکارهایی در جهت بهبود عملکرد فضای شهری در پاسخ به نیاز سرزندگی محیط شهری استفاده نمود. در شرایط کنونی، آنچه از شهر و فضاهای شهری در ذهن شهروندان نقش میبندد، اغلب مربوط به تصویری است که آنها هنگام روز از شهر خود دریافت میکنند.[2]
.2 بیان مسئله
یکی از نقایص معماری و شهرسازی ما در این است که همه طراحی ها با احتساب نور خورشید انجام می شود. به عبارتی با تاریکی هوا، تمامی خلاقیت ها و هنرهایی که برای آن کوشش شده، یک باره در تاریکی شب محو می شود. لذا نورپردازی شهری، سهم عظیمی در زنده بودن و امن بودن فضاهای شهری دارد. همچنین این فضاها بدون هیچ عملکرد و فعالیتی در طول زمان شب، می تواند بستر بزهکاری های اجتماعی و کاهش امنیت در فضاهای شهری باشد.در طول شب، فضاهای شهری مانند خیابا نها، میادین، پار کها و... . به طورفزاینده ای به عنوان فضاهای زنده، متنوع و مملو از عبور و مرور می توانند مورداستفاده قرار گیرند.
از این رو طراحی و سرزنده سازی فضاها در شب، یکی ازالزامات طراحی فضاهای شهری می باشد. از سوی دیگر، کار و فعالیت شبانه،به مرور به قسمتی از زندگی شهری تبدیل شده است. امروزه در شهرها، تقریباًکلیه فعالیتهای شهری که قبلاً تنها در روشنایی روز امکان پذیر بوده، می توانداینک در شب و به کمک نور مصنوعی قابل اجرا باشد.افزایش حیات شبانه شهرها و فضاهای شهری، به طور فزاینده ای، نیازمندیکپارچه سازی استراتژ ی های طراحی شهری و برنامه ریزی، فعالیت ها وفنآور ی های تعاملی و طراحی روشنایی دارد. این امر در تعداد کمی از برنامه های آکادمیک، فراهم شده است.
