بخشی از مقاله
چکیده
ارزیابی عملکرد فرآیندی است که مدیریت را در شناخت بهتر سازمان،تعیین نقاط قوت و ضعف و تصمیم گیری جهت بهبود مستمر یاری میکند. سازمان ها تلاش می کنند با استفاده از شیوه های علمی و جامع این فرآیند را در سازمان انجام دهند تا نتایج واقعی تر و کاربردی تری حاصل شود.هدف از تحقیق حاضر، ارایه مدل کارت امتیازی متوازن جدید برای شرکت توزیع نیروی برق استان البرز، با استخراج شاخص های بومی و ارزیابی عملکرد مقایسه ای معاونت های این سازمان در چارچوب مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی است.
تحقیق حاضر یک تحقیق پیمایشی است که در آن بر اساس 4 منظر کارت امتیازی متوازن، 36 معیار ارزیابی عملکرد استخراج و با نظر خبرگان با تجربه سازمان، مورد بازبینی قرار گرفت و به منظور انتخاب اساسی ترین معیارها، پرسش نامه محقق ساخته در اختیار 30 نفر از خبرگان حوزه فرایندهای کسب و کار سازمان مورد مطالعه قرار گرفت.
داده های جمع آوری شده از طریق آزمون های آماری t و ویلکاکسون و با استفاده از نرم افزارهای تحلیل آماریSPSS و minitab، تحلیل و 22 معیار با اهمیت انتخاب شدند. ارزیابی عملکرد مقایسه ای واحدها نیز با استفاده از چارچوب مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی در محیط فازی مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه تحقیق، سازمان مورد مطالعه را قادر می سازد فرآیند ارزیابی عملکرد را با ملحوظ داشتن معیارهای جامع تر و با شیوه به روز و علمی انجام دهد ضمن اینکه مدل مورد استفاده با اندکی تغییر و بومی سازی برای سازمان های مشابه نیز قابل استفاده است.
مقدمه
عملکرد سازمان شاخصی است که میزان دستیابی به اهداف تعیین شده توسط سازمان را اندازه گیری می کند. [1] همه سازمان ها چه دولتی و چه خصوصی برای توسعه، رشد و پایداری به سیستم ارزیابی عملکردی نیاز دارند که بتوانند در قالب آن کارایی و اثر بخشی خود را بسنجند. سیستم های ارزیابی عملکرد نیز نسبت به گذشته دستخوش تغییرات زیادی شده است و سازمان ها تلاش می کنند از سیستم ارزیابی عملکردی استفاده کنند که اطلاعات دقیق تری در خصوص اثربخشی برنامه های سازمان، فرآیندها، منابع انسانی و ... جهت تصمیم گیری در اختیار مدیران قرار دهد.
ارزیابی عملکرد شرایطی را تامین میکند تا سازمان با کاهش ضعف ها و افزایش قوت ها شرایط بهبود مستمر را فراهم کند. چنانچه ارزیابی عملکرد به روش علمی انجام شده باشد، راهنمای مؤثری برای مدیران در تصمیم گیری ها خواهد بود. از این رو طراحی چارچوب ارزیابی عملکرد دقیق برای سازمان ها سودمند است.. [2 ] از این رو تحقیق حاضر به دنبال آن است که مدل کارت امتیازی متوازن جدیدی را با استخراج شاخص های بومی شده برای شرکت توزیع نیروی برق استان البرز ارائه داده و این شاخص ها را جهت ارزیابی عملکرد مقایسه ای واحدها در چارچوب مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی به کار برد.
مبانی نظری تحقیق تعریف ارزیابی عملکرد
ورمزیار و همکاران ارزیابی عملکرد را به عنوان یک سیستم اندازه گیری قابل ملاحظه می دانند که بوسیله آن سازمان فعالیت های خود را برای ارزیابی دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده نظارت می کند .[3 ] ارزیابی عملکرد یک تصمیم گیری و روند ارتباطی را برای بهبود بوجود می آورد..[4 ] ویلسون فرآیند ارزیابی را یک سلسله اقدامات رسمی برای بررسی عملکرد واحد های سازمانی در فاصله زمانی معین و شامل تمام عملیات واحد و رفتارهای وظیفه های مربوط به آن میداند. ارزیابی عبارت است از سنجش میزان تلاش و حدود موفقیت هر واحد در اجرای وظایف شغلی واحد و تکالیف رفتار مورد انتظار از آن واحد است.
البته این سنجش می تواند در مقام مقایسه برای واحد ها صورت پذیرد .[5 ] سارکیس بیان میکند که ارزیابی، مقایسه ای بین آنچه وجود دارد و آنچه که کمال مطلوب است .فرضیه بنیادی ارزیابی، تمایز و تفاوت بخش ها و توانایی آنها و قابلیت تغییر این توانایی ها و در نتیجه تفاوت کارآیی بر مبنای عملکرد آنها است.[6 ] ایده اندازه گیری عملکرد به منظور تضمین حرکت در مسیر درست و دستیابی به اهداف تعیین شده توسط سازمان ها به کار می رود. سنجه های عملکرد برای ارزیابی و کنترل عملیات کلی کسب و کار به کار می روند.
آنها همچنین برای اندازه گیری و مقایسه عملکرد سازمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین شروع اندازه گیری عملکرد ازشناسایی شاخص های عملکرد است که امکان بررسی مشخصات دقیق عملکرد فرایند را فراهم می کنند .[7]. سایمونز معتقد است، نظام های کنترل و سنجش عملکرد، رویه ها و امور رسمی اطلاعات، محوری است که مدیران برای حفظ یا اصلاح الگوهای فعالیت سازمانی به کار می گیرند. براساس این تعریف هر نظام ارزیابی عملکرد چهار هدف اصلی دارد:
الف- هدف تمامی نظامهای کنترل و سنجش عملکرد انتقال اطلاعات است.
ب- نظام های کنترل و سنجش عملکرد، رویه ها و امور رسمی را نشان می دهند.
ج - نظام های کنترل و سنجش عملکرد باید برای استفاده مدیران طراحی شده باشند.
د- مدیران برای حفظ یا اصلاح الگوهای فعالیت سازمانی از نظام های کنترل و سنجش عملکرد استفاده می کنند.[8 ] اندازه گیری عملکرد مزایای رفتاری و نتیجه ای متعددی را برای دستاندرکاران به ارمغان می آورد. اندازه گیری عملکرد می تواند به مدیریت برای سازماندهی امور و ایجاد فرایندهای تصمیم گیری همراه با ارتباطات استراتژی های احیا شده کمک کند.[9 ] این رویکرد وقتی توسط کارکنان پذیرفته شود، می تواند منجر به مزایای انگیزشی برای آنها گردد..[10 ]
در حالت ایده آل، اندازه گیری عملکرد باید با استراتژی کلی کسب و کار یکپارچه شده و دربرگیرنده ی مجموعه ای جامع از سنجه ها، شامل معیارهای مالی و غیرمالی، باشد.[9 ] آماندو معتقد است کسب اطلاعات مفید در زمینه ارزیابی عملکرد، باید برای ایجاد تحول و پویایی فرایندهای اصلی و فرعی سازمان تلاش کند. پس، باید علاوه بر دیدگاه مالی به سایر منافع ذی نفعان نیز توجه شود. به این منظور مدلی جامع با در نظر گرفتن همه ابعاد مالی و غیر مالی سازمان ارائه می شود.[11 ]
مدل ارزیابی عملکرد متوازن
در دهه های اخیر، با هدف بهبود ارتباط بین استراتژی و اندازه گیری عملکرد سازمان ها، مدل ها و ابزارهای جدیدی برای کنترل مدیریتی توسعه یافته است که سنجه های مالی و غیرمالی را ترکیب می کند. یکی از این ابزارها کارت امتیازی متوازن - - BSC است.[12 ] در سیستم های سنتی ارزیابی عملکرد، تاکید مدیران بر معیار های مالی در اندازه گیری عملکرد بود اما در عصر حاضر این مسئله به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است، چرا که تاکید صرف بر عملکرد مالی نتایج ضعیفی را در ارزیابی عملکرد ارائه می دهد.[13 ]
کارت امتیازی متوازن، چشم انداز و استراتژی سازمان را به اهدافی تبدیل می کند تا مدیریت بر روی برآورده شدن آن ها تمرکز نماید. در کارت امتیازی متوازن ابداع شده توسط کاپلان و نورتون، به سازمان از چهار وجه مالی، مشتری، فرآیند های داخلی کسب و کار، و رشد و یادگیری نگریسته می شود.[14] ،که نمودار آن در شکل 1 نمایش داده شده است. در جدول شماره 2 نیز چهار منظر کارت امتیازی متوازن [15 ]. گزارش شده است.
