بخشی از مقاله
نقش آموزش الکترونيکي در توسعه منابع انساني و تحقق توسعه پايدار
چکيده
بي ترديد يکي از ارکان مهم هر نظامي را نيروي انساني تشکيل مي دهد که مي تواند کشور را به سوي اهداف توسعه خصوصا" توسعه منابع انساني ، توسعه اقتصادي ، سياسي . اجتماعي ، زيست محيطي وايجاد پايداري و تعادل در اين منابع ، هدايت کند . توسعه منابع انساني ، بدون آموزشهاي تخصصي و بروز امري دشوار است اما با گسترش فناوريهاي نوين اطلاعات و ارتباطات ، آموزش هاي الکترونيکي جايگزين آموزشهاي سنتي مي گردد وامکان دسترسي آسان و کم هزينه را در هر زمينه و در هر مکاني براي اقشار جامعه فراهم مي آورد . لذا در صورت نهادينه شدن آموزشهاي الکترونيکي ، مي توان جامعه را بسوي توسعه پايدار و ايجاد تعادل بين منابع انساني ، منابع اقتصادي. اجتماعي و منابع زيست محيطي سوق داد. مقاله حاضر ضمن مروري بر مطالعات صورت گرفته در اين راستا به بررسي نقش آموزش الکترونيکي در توسعه منابع انساني و تحقق توسعه پايدار در جامعه و اينکه چگونه با اين رويکرد آموزشي در مدارس ، دانشگاهها وساير سازمانها و نهادها مي توان به اين مهم دست يافت مي پردازد.
واژگان کليدي : آموزش الکترونيکي ، توسعه منابع انساني ، توسعه پايدار
١-مقدمه :
نيروي انساني يکي از مهمترين ارکان يک نظام است که مي تواند کشور را به سوي اهداف توسعه خصوصا" توسعه منابع انساني ، توسعه اقتصادي ، سياسي . اجتماعي ، زيست محيطي وايجاد پايداري و تعادل در اين منابع ، هدايت کند . منظور از توسعه منابع انساني مجموعه اي از فرايندها و فعاليتهايي است که باعث ميشوند قابليتها و استعدادهاي فرد را که هنوز فرصت شکوفاشدن پيدا نکرده است ، عينيت و فرصت ظهور پيدا کنند و نتيجه آن پرورش افراد متخصص ، متعهد ، آگاه و توانمند مي باشد و اين امر بدون دادن آموزشهاي تخصصي و بروز امري دشوار است حال آنکه با گسترش سريع فناوريهاي نوين اطلاعات و ارتباطات ، باعث تغيير در چگونگي اين آموزشها شده است يکي از اين نوع آموزش ها آموزش بصورت الکترونيکي است آموزش الکترونيکي امکان دسترسي آسان و کم هزينه را در هر زمينه و در هر مکاني براي اقشار جامعه فراهم مي آورد همچنين مهمترين دستاورد آموزشهاي الکترونيکي ،کاهش برخي از معضلات و مشکلات زيست محيطي از جمله کاهش حمل و نقل درون شهري و متعاقب آن کاهش بار آلودگي هوا ،استفاده بهينه از منابع تجديد پذير ، کاهش هزينه هاي آموزشي خصوصا کاهش مصرف کاغذ و متعاقب آن کاهش تقاضا و کاهش قطع درختان جنگلي و.... اشاره نمود. لذا در صورت نهادينه شدن آموزشهاي الکترونيکي ، مي توان جامعه را بسوي توسعه پايداري در کليه سطوح هدايت نمود . چراکه توسعه پايدار بر سه رکن اساسي که همان ايجاد تعادل بين منابع انساني ،منابع اقتصادي. اجتماعي و منابع زيست محيطي است ، استوار مي باشد .
٢-آموزش الکترونيکي:
آموزش الکترونيکي پيشرفته ترين روش آموزش مبتني بر فن آوري اطلاعات است که در آن از فن آوري هاي رايانه اي و اينترنتي براي مديريت طراحي، ارائه محتوا، تبادل ،هدايت و راهبري، پشتيباني و توسعه يادگيري استفاده مي شود. هدف اوليه و اساسي اين نوع آموزش ها، گسترش و تنوع ظرفيت آموزش به مدد فن آوري اطلاعات و پاسخگويي به نياز جامعه امروز و فردا براي کيفيت و انعطاف پذيري بهتر و هزينه کمتر در ارائه آموزش مي باشد.(٦ )
١-٢مزاياي آموزش الکترونيکي:
- محقق شدن عدالت در نظام آموزشي و امکان آموزش براي تمامي گروههاي سني در همه جا و همه وقت
- يادگيري سريع ، زنده و پويا و در عين حال کم هزينه بطوريکه هزينه هاي آموزشي به ميزان قابل
- توجهي کاهش مي يابد .
- کليه فعاليتهاي آموزشي از جمله ، ثبت نام ، پرداخت شهريه آموزش و اعطاي گواهينامه بر روي شبکه اينترنت انجام ميشود که اين امر باعث کاهش چشمگير مصرف کاغذ مي گردد.
- کمک به تغيير و بهبود الگوهاي مصرف در جامعه از طريق افزايش دانش ملي
- کمک به کاهش هزينه ها از طريق پژوهش و استفاده از اينترنت با يک تفکر جمعي مي توان از آزمون و خطاهاي بي مورد جلوگيري کرده ، از نتايج تجربه هاي گذشته آگاه شد و با بحث و تبادل نظر در کميت بزرگي از افراد به راه و مسيري رهنمون شويم که کمترين هزينه را در بر داشته باشد.(٦ )
- با حذف تردد هاي بي مورد نه تنها از هزينه کل آموزش کاسته مي شود بلکه به کاهش ترافيک و آلودگي هوا خصوصا در شهرهاي بزرگ که به يک معضل تبديل شده است ، کمک مي کند.
- نيازي به تلف شدن وقت در اثر رفت و آمد و حضور در کلاس نيست .
- سهولت و سرعت در بروزرساني، ذخيره ، بازيابي، توزيع و به اشتراک گذاري اطلاعات مبتني بر شبکه بدون استفاده از کاغذ
- هزينه ي معقول دسترسي به منابع ، در برابر گستردگي فراوان در سطح نامحدود اينترنت
- افزايش متقاضيان جهت ورود به دانشگاهها. با برداشته شدن محدوديت پذيرش دانشگاهها و مراکز آموزشي در جذب فراگيران ، و از سويي انعطاف و جذابيت هاي اين نوع آموزش ، افراد بيشتري متقاضي و جذب دانشگاه ها مي شوند که باعث ارتقاء سطح علمي کشور شده و باعث پرورش بيشتر افراد متخصص مي گردد.
- به دليل وجود مشکلات جغرافيايي بر سر راه توسعه آموزش اعم از روستاهاي دور افتاده و صعب العبور، در ايران اين نوع آموزش بسيار سودمند خواهد بود.
- افزايش تقاضاي آموزش در سازمانها و موسسات اين نوع آموزش منجر به ارتقاي سطح علمي و مهارت پرسنل و کارکنان با توجه به الگوهاي يادگيري نوين مي شود. با اين روش آموزش کارکنان را استاندارد سازي مي کنند.
- کمک به بازآموزي نيروهاي شاغل براي سازگار شدن با تحولات نوين کاريو جلوگيري از بيکاري .
- تقويت و بهبود متن درس با استفاده از مثال ها، انيميشن ، بازي و ديگر امکانات مولتيمديا
- ارزان بودن توليد محتوا و توسعه محيط آموزشي نسبت به آموزش سنتي
- حذف هزينه هاي مسافرت و اسکان استاد (و بعضاً معلم ) و دانشجو باعث کاهش حمل و نقل درون شهري و برون شهري ميگردد و متعاقب آن کاهش مصرف سوختهاي فسيلي و کاهش بار آلودگي هوا را بنبال دارد .
- سرعت مبادله اطلاعات و ارتباطات ميان سازمان هاي متولي و مرتبط با آموزش و سازمان ها و نهادهاي سياست گذاري و برنامه ريزي و... افزايش مي يابد(٢ )
- کساني که به دليل معلوليت و عوامل ديگر قادر به حضور فيزيکي در کلاس درس نمي باشند مي توانند به راحتي و بدون مشکل از اين روش استفاده کنند.
- جلوگيري از مهاجرت برون مرزي : با جذب افراد بيشتر در دانشگاه هاي مجازي داخلي و امکان استفاده از دانشگاه هاي مجازي خارجي از خروج دانشجويان به خارج از کشور و بروز مشکلات متعاقب آن جلوگيري ميشود.
- جلوگيري از مهاجرت روستائيان به شهرها: با بالا بردن سطح آموزش و دانش رايانه اي اهالي روستاها و توانمند کردن آنها در انجام امور کشاورزي ، دام و. ... و کمک به توليد محصولات با کيفيت
- دستيابي به تجارت جهاني با استفاده از کانال هاي ارتباطي الکترونيکي و آموزش الکترونيکي دانش مورد نياز
- دسترسي آنلاين به کتابخانه و جستجوي هوشمندانه . يکي از راه هاي حذف مشکلات بر سر راه پژوهش و تحقيقات .
- فراهم کردن بستر مناسب براي توسعه پايدار و افزايش سرعت در توسعه و پيشرفت
- عدم نياز به صرف وقت براي فراگيري بسياري از مباحث غير ضروري، به خاطر آسان بودن استفاده از بانک هاي اطلاعاتي و متون آماده
- ابزار فراگيري، همان ابزار نگارش است . و فراگير ميتواند با همان رايانه اي که دروس را دريافت ميکند، يادداشت هاي خود را نيز بنگارد.
- فراهم کردن زمينه هاي تبادل آزاد فرهنگي ، اقتصادي و اجتماعي در داخل و خارج کشور(٥)
- ايجاد زمينه هاي مناسب براي خلاقيت هاي فرهنگي که ضامن بقاي فرهنگي کشور است . و همچنين حفظ ويژگي فرهنگيِ ملي، منطقه اي و محلي براي محافظت از اصالت فرهنگي در برابر تهاجم فرهنگي و فراهم کردن زمينه هاي رشد فرهنگي در ميان اقشار مختلف .
- فراهم کردن زمينه هاي مناسب براي پژوهش در محل کار و اشتغال محلي و منطقه اي و تحولات ايجاد شده در اين زمينه براي کمک به کار آفريني و خود اشتغالي محلي و منطقه اي
- توسعه نيروي انساني حتي در روستاهاي دور افتاده بطوريکه دختران در بعضي خانواده هاي روستايي اجازه مهاجرت به شهر براي ادامه تحصيل را ندارند و يا پسراني که در فعاليت هاي کشاورزي به خانواده کمک مي کنندآموزش الکترونيکي در اين رابطه بسيار مفيد خواهد بود.
٣-نقش آموزش الکترونيکي در توسعه منابع انساني
هدف اوليه ء فعاليتهاي توسعه نيروي انساني،بهبود عملکرد سازمانها و ايجاد تحول درجوامع است . توسعه منابع انساني درتوسعه دانش و مهارت ، تغييرنگرش و تغييررفتارخلاصه مي شود که اين مفاهيم از طريق مکانيزم موثر آموزش محقق خواهد شد.
امروزه انسان به عنوان يگانه عامل تأثير گذاربر توسعه شناخته مي شود . از اين روست که کرامت انسان به عنوان شريف ترين عامل زندگي توسعه يافته است .فرايند توسعه ورشد، بدون مشارکت انسان به جايي نمي رسد؛زيرا انسان هم هدف و هم وسيله نيل به توسعه است . ايجاد آگاهي علمي و توليد رفتارهاي علمي در افراد ،ارتقاي قابليتها وتوسعه مهارتهاي انجام کار آنان ، بهروزکردن اطلاعات و توانايي حل مسائل به شکل علمي، تصميم گيري عقلايي و رشد شخصيت افراد مبتني براستفاده موثر آموزش تداوم اين اموزش ها است که درعصر فناوري اطلاعات و ارتباطات آموزشهاي الکترونيکي باعث تجهيز نيروي هاي مولد، خلق وايجاد مجموعه اي از امکانات اجتماعي و اقتصادي مي شوند .(٧)
آموزشهاي الکترونيکي در توسعه مهارت حرفه اي، کمک به نهادينه شدن تغيير و نوآوري، تقويت مهارت ادراکي، تقويت مهارت تصميم گيري، بهوجود آوردن روحيه پژوهشي در کارکنان و کمک به شکلگيري تفکر استاندارد، نقش موثري دارد و ميتواند موجب ايجاد توسعه انساني متوازن و چندجانبه گردد. آموزش الکترونيکي مي تواند افزايش بهروري را در سازمانها باعث شوند به عنوان مثال افراد مي توانند در دفتر کار خود بصورت الکترونيکي مهارتهاي شغلي خود را با کشورهاي ديگر مقايسه کنند و آموزشهاي لازم را بصورت فيلم و عکس دريافت کنند و نيازي به خروج پرسنل از محل کار خود و اتلاف وقت و هزينه زياد نيست . در عصر اطلاعات تنها سازمانهايي قادر به بقا خواهند بودکه : اولاً داراي کارکناني توانمند و با دانش بوده و قادر باشند سازمان را در برابر ساير رقبا به جلو هدايت کنند .ثانياً بتوانند اين کارکنان شايسته و توانمند را بروز و مهارتهاي آنها را حفظ و موجبات ارتقاي آنان را فراهم آورند. (٩ )
٤-نقش آموزشهاي الکترونيکي در حفظ منابع زيست محيطي
