بخشی از مقاله
نقش امنیت دربسترسازي توسعه پایداروبررسی شاخصهاي آن (نمونه موردي : محله فیض آباد
کرمانشاه
چکیده
توسعه پایدار شهري، توسعه اي همه جانبه و ناظر به ابعاد مختلف است. از این رو مفهوم پایداري حول محورهاي متعددي قابل بررسی است.دراین میان ضرورت پرداختن به موضوع(امنیت شهري)از آنجایی مهم می نماید که وابستگی متقابل میان امنیت و توسعه اجتناب ناپذیر است. امنیت هم زمینه سازوبسترتوسعه اقتصادي،اجتماعی و زیست محیطی است وهم ازاین عناصرتاثیرمی پذیرد. رویکردهاي سنتی درباب امنیت شهري عمدتا به طور یکسویه اي به جرائم و بزهکاري هاي شهري و یا معلول ها معطوف بوده ؛ در حالی که امنیت مقوله اي چند وجهی است و در چارچوب عناصر مختلف توسعه معنا می یابد . دراین مقاله ضمن اشاره به نقش امنیت دربسترسازي توسعه پایدار و مفهوم امنیت و توسعه پایدار به تعریف امنیت در فضاهاي شهري و مؤلفههاي روانی و عینیت تأثیر گذار در آن اشاره شده وشاخص هاي کالبدي منظر شهري و موثر در امنیت بیان خواهد شد . سپس جهت سنجش احساس امنیت به عنوان نمونه موردي معیارهاي کالبدي منتخب ازبررسیهاي نظري شامل اندازه فضا، فرم فضا، آسایش بصري ومحیطی، کنترل نفوذپذیري ودسترسی در محله فیض آباد کرمانشاه مورد تحلیل قرار خواهد گرفت . این بررسی نشان میدهد که ویژگیهاي کالبدي از عوامل بسیار موثر دربالابودن احساس امنیت است وعدم وجوداین ویژگیهادراین محله زمینه احساس ناامنی رافراهم نموده است .همچنین روابط همسایگی وحس تعلق یکی دیگرازعوامل تاثیرگذار است که درگذشته وجود داشته امادرحال حاضربه دلیل مشکلات فرهنگی- اجتماعی ساکنان قدیمی محل نقل مکان نموده اندو این محله فاقد انسجام اجتماعی است . لذا لازم است در نظام شهرسازي کشور در زمان تصویب طرحهاي توسعه شهري، شاخص هاي امنیت (کالبدي
– کارکردي و رفتاري وذهنی) موردتوجه ویژه قرارگیرد .
واژه هاي کلیدي :امنیت ، توسعه پایدار، شاخص هاي امنیت ، فیض آباد
مقدمه
همانطورکه یک خانه وهمه فضاهاي داخلی آن پناهگاه امنی براي خانواده و مهمان هاي آن فراهم می کند ، شهر وفضاهاي آن هم باید ایمنی وامنیت رابه طور مشابه براي همه ساکنان وناظران فراهم بکند .(mtani,lubuva,2004,23) برخی ازفضاي امن به ًفضاي قابل دفاع ً یاد می کنند که درواقع فضاهایی هستند که اشخاص بیشتر درآن فعالیت می کنند واحساس امنیت بیشتري ازآن درك می شود وکمتر به فعالیتهاي مجرمانه اجازه وقوع داده می شود . (www.dacorum.gov,uk,2004 ) ارضا نشدن نیاز به امنیت انسان درفضاهاي جمعی ، نه تنها او را ازرسیدن به نیازهاي رده بالاتر همچون خودشکوفایی ، زیباشناختی ، دانستن وفهمیدن باز می دارد ، بلکه کاهش تعاملات اجتماعی و درنهایت خالی ماندن فضاهاي عمومی را در پی دارد . این مقاله سعی برآن دارد تا ضمن اشاره به نقش امنیت ربسترسازي توسعه پایدار به بررسی رابطه میان ویژگیهاي فضاهاي عمومی وهمچنین روابط همسایگی واحساس امنیت بپردازد .
فرضیه
به نظرمیرسدبین ویژگیهاي محیطی (به عنوان متغیرمستقل) والگوهاي رفتاري(به عنوان متغیروابسته)رابطه وجودداردوویژگیهاي محیطی مطلوب باعث افزایش احساس امنیت می شود همچنین اجتماعپذیر نمودن محیط و افزایش حس تعلق ساکنین به محیط ، ازعوامل دیگري است که با کمک به ارتقا سطح روابط همسایگی بر جنبههاي روانی امنیت تأثیر گذاراست.
طرح مسئله
آیا پایین آوردن میزان احتمال وقوع جرم و جنایت در یک سکونتگاه از طریق رعایت استانداردهاي کالبدي مناسب در طراحی ساخت و سیماي آن امکان پذیر است ؟
آیا وجود روابط همسایگی بهتر در محلات قدیمی باعث میشود تا میزان احساس امنیت ساکنین این محلات افزایش یابد؟روش بررسی براي اثبات فرضیات علاوه برپیش بینی مکانیزم گردآوري داده ها و مشاهدات سیستماتیک توسط کارشناس تحقیق و بررسی نقشه ها ، از مکانیزمهاي پرسشنامه ومصاحبه نیزدرفرایند مطالعه استفاده شده است. در مرحله اول میزان تطابق ویژگیهاي کالبدي این محله با استانداردهاي رویکرد((CPTEDبراساس تحلیل پرسشنامه هاي توزیع شده در محله فیض آبادکرمانشاه سنجیده شده وسپس میزان احساس امنیت و روابط همسایگی باانجام مصاحبه ازساکنین وکاربران آن بررسی شده است . در این راستاازتحلیلهاي آماري وروش spss نیزاستفاده شده است . مبانی نظر
امنیت و توسعه پایدار شهري
در توسعه پایدارشهري کیفیت زندگی انسان در فضاي شهري محور قرار میگیرد به طوري که تداوم زندگی شهروندان توام با بالندگی و رفاه اجتماعی باشدوبه پایداري محیط شهري آسیب نرسد.امنیت مفهومی ذهنی و نسبی است که برپایه اصول متعدد دریک جامعه پدیدار و استمرار می یابد.درنگرش هاي سنتی به مقوله امنیت اغلب کاربردنیروهاي نظامی و تهدید محوري مورد توجه بوده است . نظریه پردازان زیادي به بروز ناپایداري هاي امنیتی در نتیجه عدم تحقق مولفه هاي توسعه پایدار توجه کرده اند. نونژاد با تاکید بر رابطه امنیت و توسعه ، شرایط لازم براي توسعه پایدار شهري را شامل برقراري امنیت داخلی، برقراري آزادي وسیاست خارجی مناسب می داند (نونژاد،1377، ص .( 187
استیوپایل درکتاب"شهرهاي بی قاعده"می نویسد:مشکلات محیطی و اجتماعی که باتوسعه شهري درطی زمان تغییرمی یابدممکن است به خطرات وتهدیدات امنیتی براي ثبات جامعه شهري و حتی ثبات شهري منجرشود (پایل ، 1999،ص.(86فیکرهرگونه ناهنجاري درفضاي شهري رامقدمه ناامنی بشمارآورده وانبوهی جمعیت جوان درشهرهاي بزرگ راخطري براي امنیت پایدارشهري می داند.به نظروي مسائل عمده کلان شهرها، مهاجرت فزاینده روستا–شهري و شهرهاي کوچک به شهرهاي بزرگ، حاشیه نشینی و جمعیت فقیرشهري است که میتواندبه ناپایداري امنیتی منجرشود (فیکر،1971،ص.(344لدنی و دیگران "توسعه پایدار وامنیت اجتماعی رادو پدیده اجتماعی درتعامل بایکدیگرمی دانندونتیجه میگیرندکه تحقق رشد و توسعه جزدرسایه امنیت میسرنمی گرددوتنهادراین صورت است که امنیت بسترمناسبی براي استمراررشدوتوسعه می شود(لدنی ودیگران، 1382،ص .(41
پیران ناپایداري امنیتی درکلان شهرها را معضل مسکن، آنومی اجتماعی و ظهور اجتماعات اسکان غیر رسمی معرفی نموده است(پیران،1381،ص.(145مرکزتحقیقاتی لوس آلاموس درایالات متحده آمریکاازجمله معدودمراکز تحقیقاتی درجهان است که به طورخاص درزمینه"امنیت شهري"فعالیت می کندوتوجه خاص به ارتباط میان توسعه پایدار شهري وامنیت شهري نموده است این مرکز به امنیت شهري به عنوان موضوعی چند وجهی نگریسته و به همین دلیل مطالعات بین رشته اي را در این زمینه توصیف می نماید. گسترش فضایی شهرباافزایش نقاط محروم ازامکانات وکانونهاي بحران، حوزه عملکردي مولفه هاي امنیتی و تهدیدات بالقوه را وسیع تر نموده است. به عبارت دیگر این گسترش فضایی شدت و تاثیرگذاري روابط متقابل عناصر مربوط به ناپایداري
شهري را عمیق تر و پیچیده تر میکند .
مفهوم امنیت اجتماعی
امنیت به معناي((رهایی ازخطر،تهدید،آسیب ، ترس یاوجودآرامش، اطمینان ،آسایش و اعتماد)) است (ساروخانی، نویدنیا، 1385، (88 و محصول برقراري نظم در جامعه است که در اعلامیه جهانی حقوق بشر به عنوان یکی از حقوق اجتماعی انسان بیان شده و هم ردیف آزادي قرار گرفته است( صالحی، 1387 ، 22-20 )نیاز به امنیت همواره از نیاز هاي اساسی انسان بوده که بر اساس طبقه بندي مازلو( (A,H, Maslow, 1943 در رتبه دوم و بعد از نیازهاي جسمانی و زیستی قرار دارد و درصورت برآورده نشدن نسبی این نیاز،نیازهاي رده بالاترانسان مانندنیاز به عشق،نیاز به احترام به طور نسبی بر آورده نشده و انسان از دستیابی به بالاترین نیاز خود که خودشکوفایی است باز می ماند ( پاکزاد ، 1385، ( 33 امنیت از سه لایه اصلی و متکامل تشکیل شده است که عبارتنداز : امنیت فردي ، امنیت اجتماعی و امنیت ملی. در این پژوهش منظور امنیت ، همان امنیت اجتماعی است ؛ حالت فراغت همگانی از تهدیدي که رفتار غیرقانونی یک فرد ( مجرم ) ممکن است در تمامی یا در بخشی از یک جامعه پدید آورد( ساروخانی و نویدنیا ،385 ، ( 89
برخی ازصاحب نظران معتقدندامنیت ازدوجنبه عینی وذهنی تشکیل شده که جنبه عینی وبیرونی آن همان ایمنی و جنبه ذهنی و درونی آن احساس امنیت نام دارد( کارگر، 1383، ( 36 به عبارت دیگر منظور از احساس امنیت اجتماعی ، حالات درونی وجنبه ذهنی ازامنیت است که هر فرد در ارتباط با دیگر افراد جامعه و در فضاهاي عمومی شهر احساس می کند. منظور از جرایم شهري، جرایمی است که در فضاهاي عمومی شهري، یا مکان هایی که احتمال سرایت جرم از فضاهاي عمومی به فضاهاي خصوصی وجود دارد صورت میگیرد. ویژگی دیگر جرایم شهري این است که نا آشنا بودن افراد نسبت به هم منجر به تشدید آنها می شود. وقتی افراد نسبت به هم شناخت حاصل کرده باشند، دیگر نمی توانند در فضاهاي عمومی به ارتکاب جرم بپردازند و این کار را فقط در فضاهاي خصوصی یا فضاهاي خاص انجام می دهند ( علی آبادي، 1385 ، . (7
فضابراساس تعاملات اجتماعی صورت گرفته در آن به سه دسته فضاهاي عمومی ، نیمه عمومی / نیمه خصوصی و خصوصی تقسیم میشود. از این میان فضاهاي عمومی به فضایی اطلاق میشود که دسترسی به آن براي همه ي اعضاي جامعه امکان پذیر است، اما فرد در انجام اعمالش آزادي کامل نداشته و هنجارهاي جامعه اش رادر نظر میگیرد ( .(Rapoport, 1977,68
هرفضاي عمومی توسط عناصرمحدود کننده ومستقر در آن قابل شناسایی است و شخصیت آن تابع چگونگی و نظم حاکم بین این عناصراست. مراد از کالبدفضاي عمومی دراین پژوهش همان عناصر واجزاي تشکیل دهنده ي فضاهاي عمومی باز می باشدکه عبارتنداز: کف، بدنه، سقف، و عناصر مستقر در فضا ( اثاثه شهري و پوشش گیاهی ) از آن جایی که هدف طراحی شهري تبدیل نیازهاي فضایی – رفتاري مردم (از جمله نیاز به امنیت ) به فضاي کالبدي مناسب است ( بحرینی ، 1386 ، 49 ) ؛ کالبد فضاهاي باز عمومی به عنوان یکی از مهمترین محصولات طراحی شهري باید بتواند نیازها و توقعات استفاده کنندگاش را برآورده کند و در صورتی که نتیجه ي کار طراحی شهري نتواند نیاز به امنیت استفاده کنندگان ازفضاهاراارضاکند، فضاهایی در شهرخلق می شوند که مردم در آنها احساس امنیت نمی کنند و زمینه بروز رفتارهاي نابهنجار و جرایم شهري فراهم می شود.
نمودار-1جایگاه نیاز به امنیت درسلسله مراتب نیازهاي مازلو
مقاله تاثیرکالبدفضاهاي عمومی براحساس امنیت اجتماعی زنان، نشریه هنرهاي زیبا
پیشینه نظري پیشگیري ازجرایم وارتقاي امنیت اجتماعی ازطریق طراحی محیطی
زمینه ي نظري شروع مباحث جرم شناسی شهري راباید از مکتب جامعه شناسی شیکاگوو مطالعات اولیه ي اکولوژي شهري دانست. مکتب اکولوژي شهري با افرادي چون پارك در سیر تکوینی خود به بررسی پدیده هاي اجتماعی مانندجرم وجنایت ،امراض روانی در شهرها و ترسیم نقشه هاي آن پرداخت ( (Cat-ton, 1993,23 در سال1961 جین جیکوبز موضوع وحشی گري خیابانی راموردبررسی قرارداد.او معتقد بود مشکل عدم امنیت بسیاري ازنقاط شهرها، گروه هاي جمعیتی بزهکار یا فقیرنیست بلکه آنهابه عنوان یک نقطه ي شهري،از نظر فیزیکی قادر به اعمال امنیت وسرزندگی ناشی ازآن نیستند(جیکوبز،1386 ، . (29 – 32
برطبق نظریه چشمان خیابان جیکوبز ، از مهمترین مولفه هاي برقراري احساس امنیت در خیابان هاي شهري گشوده بودن چشم هایی رو به خیابان ( قرارگیري ساختمان ها رو به خیابان ) است.
مقالات پژوهشی و تلاش هاي فراوان جیکوبز و جفري در دهه ي 1960 – 1970 مسبب شکل گیري و توسعه ي نظریه ي پیشگیري ازجرم ازطریق طراحی محیطی( (CPTEDشد.این نظریه یک پیشنهاد روش شناسی طراحی است که بر اساس آن بابکارگیري طراحی مناسب و هدفمند محیط انسان ساخت ، معماران و شهرسازان می توانند مجال ترس ازجرم و تبهکاري را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند ( .( Atlas, 1999 , 111
به وسیله پنج اصل قلمرو ، نظارت طبیعی ، کنترل دسترسی ، حمایت از فعالیت و تعمیر و نگهداري ، CPTED در محیط اعمال میشود ( ایرانمنش 1384، .( 16-18 با مطرح شدن نظریه پیشگیري از جرم از طریق طراحی محیطی، الیزابت ودد و اسکلامو انجل از جمله کسانی بودند که به حمایت از آن پرداختند. انجل اعتقاد داشت که با مشخص کردن حدود مالکیت، کاهش یا افزایش دسترسی به محل و نیز بالا بردن نظارت شهروندان از طریق محیط کالبدي، می توان در کاهش جرایم تاثیر مستقیم اعمال نمود ( .(R obinson, 1996, 15 نوع دیگري از پیشگیري ازجرم راکلارك درسال 1992 مطرح کرد که پیشگیري وضعی ازجرم نام داردوباعقایداسکارنیومن سازگاري زیادي دارد(حشمتی، 1384 ، .(86اومعتقدبودبا تقسیم بخش هاي بزرگ فضاهاي عمومی و واگذار نمودن آنها به تک تک افراد و گروه هاي کوچک ، می توان فضا را به وسیله ي مردم کنترل نمود ( نیومن ، 1387 ، .( 30 – 33 در سال 1982 ویلسون و کلینگ نظریه پنجره هاي شکسته را ارائه نمودند. بر اساس این نظریه ، وجود نشانه هایی از نبود کنترل و نظارت اجتماعی بر محیط نظیر پنجره هاي شکسته یک ساختمان ، وجود زباله و .... به مثابه ي چراغ سبزي براي مجرمین است. آخرین نسل از نظریه پردازان پیشگیري ازجرم از طریق طراحی محیطی بر روي شرایطی که جرم در آن اتفاق می افتد، تکیه کردند. از جمله تایلور و هال که چهار اصل را براي پیشگیري از آن مطرح کردند ؛ مراقبت و نظارت ، حضور شهروندان در فضاي شهري ، کنترل دسترسی واز بین بردن عامل تحریک آمیز ( حشمتی ، 86،. ( 1384 نتایج بررسی ها نشان میدهد طراحی شهري می تواند از طریق (( تغییر در کالبد محیط شهري )) مانع از ارتکاب جرم و رفتار مجرمانه شود. طراحی شهري، ابزارهاي لازم در این خصوص از قبیل ایجاد موانع و سد کردن موقعیت هاي ارتکاب جرم ، دشوار کردن اهداف مجرمانه ، تغییر رفتار شهروندان در محیط هاي شهري ، از بین بردن مکان اختفا و راه هاي فرار مجرمان در محیط هاي شهري و .... رادراختیار داشته به گونه اي که مردم را قادر سازد از فضاهاي دراختیار خود درشهربه نحو مطلوب استفاده کنند( همان،
.( 88
شاخص هاي امنیت
برخی محققان معتقدند،همانطورکه میان ترس وخطرتفاوت وجوددارد،باید میان احساس امنیت وامنیت نیز تفاوت قایل شد. زیرا بالا بودن آمار جرایم درفضاهاي شهري،حاکی ازپایین بودن امنیت درآنهاست،امانمی توان نتیجه گرفت که احساس امنیت نیزدراین فضاهاپایین باشد؛به طور مثال فضایی نظیرناصرخسرودرتهران محل وقوع بیشترین جرایم در آمارهاي نیروي انتظامی است وداراي سطح پایینی ازامنیت است،امابه دلیل حضور فعال مردم،تنوع فعالیت هاودسترسی کالبدي بالایی که دارد، از احساس امنیت مناسبی براي استفاده کنندگان ازآن برخورداراست (مدیري ، 1385، .(26
-1-4 شاخص هاي کالبدي (مکانی)
فضاي شهري وروابط جاري درآن باهم ارتباط متقابل داشته وازهم تأثیر میپذیرند. انسان ازطریق روابط اجتماعی- فرهنگی به فضا، فرم، عملکرد واهمیت می بخشد وسازماندهی فضا به نوبه خود به تغییر شکل این روابط می انجامد.بنابراین ساخت وطراحی فضا هاي شهري برپروسه زندگی اجتماعی تأثیر گذاشته ومی بایست از نظر جسمی و روانی براي شهروندان کارایی داشته باشد. خوانایی یک شهر از طریق ابزار کالبدي ارزیابی می شود وبه میزانی که یک کالبد بتواند با شهروندان خود از طریق ویژگی هاي کالبدي ارتباط نمادین ایجاد کند، یک شهر خواناوناخواناارزیابی می شود. تفکر مدرنیستی معتقد است که فضاهاي کالبدي میتوانندرفتارمردم راعوض کنندیعنی باطراحی ویژه با تمهیدات کالبدي می توان رفتارخاصی رادرشهروندان تسهیل وتشویق کرد.
-2-4 شاخص کارکردي(عملکردي)
ترکیب مناسب کاربري هاي موجود درپهنه فضاي مناسب فعالیت هاي مختلف درکنار یکدیگر که گاهی به صورت ناسازگار درکنار هم واقع می شوند می تواند سبب بروز اغتشاش واختلال فعالیتی گردد.
-3-4 شاخص محیطی- رفتاري(ذهنی)
ایجاد قابلیت جذب افراد درفضاي عمومی بااستفاه ازعوامل ذهنی و محیطی تأثیر گذار از جمله مسائلی است که بایستی مورد توجه برنامه ریزان وطراحان شهري قرار گیرد ویژگی هاي محیطی دریک فضاي شهري ازجمله عواملی هستند که به رشد آسیب اجتماعی درآن کمک می کند عدم رضایت شهروندان ازمحیط زندگی شان می تواند واکنش هاي مختلفی را به دنبال داشته باشد.محیط ایمن درذهن استفاده کننده ازمحیط می تواندتا حدودزیادي از میزان نابهنجاري هاي اجتماعی بکاهد.اگر فرداحساس کند که درمحیط موردتوجه واهمیت است درذهن اوحس ایمنی افزایش می یابد . -5 مولفه هاي کالبدي موثر دراحساس امنیت اجتماعی در فضاهاي شهري عوامل گوناگون اقتصادي،اجتماعی ومحیطی درسطح جامعه موجب به وجود آمدن رفتارهاي نامتعارف می شوند که داراي روابط علت و معلولی هستند و در سه سطح کلان، میانه و خرد مطرح می باشند. این عوامل در سطح خرد در بردارنده عوامل موثر برایجادرفتارهاي مجرمانه در فضاهاي شهري هستند که از جمله مهمترین آنان عوامل محیطی است. دراین پژوهش ناهنجاري هاي کالبدي موثر در ایجاد موقعیت هاي مجرمانه از میان ویژگی هاي محیطی برگزیده شده اند. برخی از مولفه هاي کالبدي موثر براحساس امنیت استفاده کنندگان از فضاهاي شهري عبارتنداز : نمودارشماره1عوامل تاثیرگذار برامنیت ازدیدگاهcpted
5
معیارهاي کالبدي موثر بر ایجاد امنیت در فضاهاي شهري از دیدگاه رویکرد(صالحی، (1387 منبع: برگرفته از
-1-5 اندازه و فرم فضا : این مولفه خود از دو معیار اندازه ي فضا و فرم فضا تشکیل می شود که به ترتیب تشریح می شوند: -1-1-5 معیار اندازه ي فضا : این معیار در بردارنده ي شاخص هاي مقیاس فضا و احساس ازدحام است. از نظر مامفورد براي برقراري روابط اجتماعی در فضاي شهري ، محدودیت در اندازه فضا و تراکم جمعیت ضروري می باشد و بنابر نظر کالینز در میدان هاي عظیم شهري مردم دچار اضطراب می شوند که به بیماري ترس از فضاي باز شهرت دارد. درنهایت بیان می شود که هرچه اندازه ي فضا بزرگتر باشد، احتمال وقوع رفتارهاي آنومیک در فضا افزایش می یابد( تولایی، 379، .(11-19
-2-1-5 معیارفرم فضا:این معیار در بردارنده شاخص قابلیت نمایانی و خوانایی فرم فضا است. بدون شک یک مجرم نمی خواهد در حین ارتکاب به جرم دیده شود ؛ عدم رویت بصري ناشی از فرم فضا، شرایط بسیار مناسبی براي اهداف و رفتارهاي بزهکاران و خلافکاران فراهم می سازد. ساختار فیزیکی فضا یا فرم فضا نقش انکار ناپذیري در چگونگی ایجاد فضاهاي بدون دفاع دارد (علی آبادي ، 1381 ، .( 8 سطوح و عناصر عمودي ، فضاي برآمده و محیط آن، سطوح کف فرورفته، کنج ها، سطوح LوU شکل و ... به دلیل عدم رویت بصري به مکان هایی تبدیل می شوند که طیف وسیعی از ناهنجاري ها را پذیرا بوده و از موارد کاهنده قابلیت نمایانی در فضا هستند( پودراتچی 373 ، 95 و .( 232
-2-5 آسایش بصري و محیطی : همبستگی آماري میان فراوانی وقوع جرایم و رفتارهاي غیرمتعارف با مکان هاي آلوده بیانگر آنست که آسایش بصري و محیطی از مولفه هاي مهم و اساسی محیط هاي شهري امن محسوب میشود ( صالحی، 1387، .(163 انواع آلودگی ها در فضاهاي شهري که می تواند موجب رفتارهاي غیرمتعارف شود به تربیت زیر است: -1-2-5 آلودگی نمادي : نمادها و علایم یا به عبارت دیگر نشانه ها از عوامل مهم تشخیص قسمت هاي مختلف شهر هستند و افراد و به خصوص غریبه ها از طریق برقراري ارتباط با آنها احساس امنیت می کنند. تسهیل در امر تشخیص ، جهت از نخستین خصوصیاتی است که باید بر تصویري خوب از محیط مترتب باشد و به نوعی به شخص احساس امنیت در فضا می دهد و این درست برخلاف احساس ترسی است که بر شخص مستولی می شودوقتی که راه وجهت خودراگم کرده باشد. ( لینچ ، 1372، .( 92
2-2-5 آلودگی دیداري :اغتشاش بصري در شکل شهر می تواند از طریق احساسی و ادراکی بر روي رفتارهاي اجتماعی انعکاس یافته و اغتشاش رفتاري (رفتارهاي نابهنجار)را در فضاي شهري توجیه نماید. بنابراین، آن بخش از فضاهاي شهري که واجد تناسبات بصري مطلوبی هستند و به عبارت دیگر درآن اغتشاش بصري کمتري وجوددارد ، نسبت به سایر فضاها کمتر با اغتشاش هاي رفتاري عجین می شود ( صالحی، 1387، 177، .(163 -3-2-5 آلودگی نور : منظورازآلودگی نور ، فقدان روشنایی مناسب در فضاهاي شهري و عمومی است. سیستم روشنایی خوب خطرات احتمالی اینکه متخلفان ممکن است شناسایی شوندراافرایش میدهدوشانس اینکه کسی براي کمک به یک قربانی که به اوحمله شده است،اقدام کند را افزایش میدهد ( .(Wekerle and Whitzman, 1995, 28کمیت وکیفیت نوراز عوامل مهم در تامین روشنایی وموثربر احساس امنیت شهروندان است. خیره شدن چشم ( اختلاف زیاد میان بالاترین و پایین ترین میزان روشنایی در میدان دید) از بزرگترین دشواري هادر نورپردازي است و باید
