بخشی از مقاله
نقش تکنولوژي اطلاعات در توسعه منابع انساني
چکيده
در دنياي فعلي تکنولوژي اطلاعات بعنوان خميرمايه توسعه انساني در سازمان و جامعه نقش ايفاء نموده و چهار چوب و محورهاي اساسي توسعه منابع انساني را تعيين و محتوا و ماهيت آن را نيز متناسب با نياز جامعه و انسانها تعيين مي نمايد. در توسعه منابع انساني همواره بايستي ظرفيتهاي جديد انساني شناخته شده و آن ظرفيت ها عملياتي و کاربردي شود تا توسعه قابليت ها و کيفيتهاي انساني بصورت يک فرآيند دائمي انجام شود، اين امر در گرو بهره گيري از تکنولوژي اطلاعات است و چون تکنولوژي اطلاعات نيز يک فرآيند مداوم است که در آن فرآيند دائماً اطلاعات توليد، پردازش ، توزيع و مديريت ميگردد، بنابراين تکنولوژي اطلاعات زماني حلال مشکلات خواهد بود که در خدمت توسعه و پرورش انسانها قرار گرفته و قابليتهاي انساني با تسهيل گري تکنولوژي اطلاعات در يک نظام مديريت مطلوب با هم تلفيق و منجر به توسعه و بهره وري گردد.براين اساس و با توجه به نقش و تاثير تکنولوژي اطلاعات در توسعه منابع انساني در اين مقاله سعي بر آن است مفهوم تکنولوژي اطلاعات ، مفهوم توسعه منابع انساني تبيين و به نقش تکنولوژي اطلاعات در ابعاد مختلف توسعه منابع انساني پرداخته شود.
مفهوم تکنولوژي اطلاعات (Information technoglogy concept)
تکنولوژي اطلاعات قبل از اينکه يک سيستم سخت افزاري و مجموعه اي از الگوها باشد يک نظام فکري و فرهنگي است و مي توان آن را فرهنگ توليد اطلاعات ناميد و اين بخاطر اين است که بدون داشتن و يا ايجاد فرهنگ توليد اطلاعات نظام Itنمي تواند دوام و بقاء داشته باشد ،بنابراين آنچه در It مهم است تفکر اطلاعات گرا است و تکنولوژي اطلاعات از اتصال و ترکيب مجموعه اي از فکرهاي مفيد توليد شده شکل مي گيرد و کامپيوتر و سوپر کامپيوترها و سيم و کابل و ابزارهايي از اين قبيل نيست در تکنولوژي اطلاعات مکانيزم خودجوشي براي توليد اطلاعات بايستي وجود داشته باشد و آن فکر انسانهاي خردمند است که اگر خوب کارکند بدون سيم و کابل افکار در جامعه جاري وساري مي شود. تکنولوژي اطلاعات يعني دانش It يعني روشهاي توليد و جمع آوري اطلاعات و استفاده از آن در جامعه و سازمان تکنولوژي اطلاعات با کوچک کردن ، ارزان کردن و کاربري ساده برنامه هاي کامپيوتري باعث شده دسترسي به اطلاعات از هرجا و توسط هر شخص به راحتي صورت گيرد(۱). پايگاههاي اطلاعاتي برگرفته از مفهوم تکنولوژي اطلاعات فرآيندهاي پيچيده درون سازماني را تسهيل کرده و با اتصال سازمانها به همديگر، شبکه هاي سازماني را بنا نهاده است و ديدگاههاي ميان مدت مديران به ديدگاههاي بلند مدت بدل شده است . بطور کلي در مفهوم تکنولوژي اطلاعات مؤلفه هاي زير وجود دارد:
ـ فرهنگ توليد اطلاعات ـ اطلاعات گرايي ـ جمع آوري اطلاعات ـ خلاصه سازي اطلاعات ـ تحليل گري ـ حساسيت اطلاعاتي ـ پردازش گري ـ تفکر شبکه اي ـ بهينه سازي ـ يکپارچه سازي ـ پژوهش نگري ـ روش سازي ـ ذخيره سازي ـ انتقال اطلاعات مفهوم توسعه منابع انساني
در مفهوم جديد توسعه منابع انساني ، انسانهاي سازماني بايستي به کيفيت هايي مجهز شوند که هيچگونه مشکلي با سازمان نداشته باشند و با دلسوزي و تعهد و بينشي علمي تمام توانمنديها، انرژي ، تخصص و فکر خود را در راستاي تحقق مأموريتهاي سازماني قراردهند و دائماً براي سازمان ارزش هاي فکري و کيفي جديدي توليد نمايند، بطور کلي توسعه منابع انساني داراي مؤلفه هاي زير است :
۱) ايجاد آگاهي علمي و ارتقاي دانش کارکنان
۲) توليد رفتارهاي علمي و متعادل در کارکنان
۳) ايجاد ارزش افزوده به عنوان کيفيت در کارکنان
۴) ارتقاي قابليتهاي کارکنان
۵) توسعه مهارتهاي انجام کار
۶) به روز کردن اطلاعات کارکنان
۷) توانايي حل مسائل به شکل علمي
۸) درست انجام دادن کار
۹) تصميم گيري عقلايي
۱۰) رشد شخصيت هماهنگ در کارکنان
۱۱) توانايي ترکيب اطلاعات و ساختن مجموعه هاي جديد
نقش تکنولوژي اطلاعات در توسعه منابع انساني
محور توسعه منابع انساني وجود اطلاعات کاربردي و جديد مي باشد که اطلاعات در يک فرآيند منطقي بنام تکنولوژي
اطلاعات مي تواند به ايجاد و توسعه توانمنديهاي جديد در منابع انساني کمک نمايد.
بطور کلي تکنولوژي اطلاعات در ابعاد زير به توسعه منابع انساني منجر مي شود.
۱ـ توسعه حرفه ايي
يکي از نشانه هاي عملياتي انسان توسعه يافته که به اشتغال کمک مي کند و يا فرآيند اشتغال را تسهيل مي کند، داشتن مهارتهايي است که زمينه هاي رشد و توسعه داشته باشد.زماني که ظرفيتهاي مهارتي آماده توسعه باشد ولي محتواي متناسب با آن فراهم نشود مهارتها بعد از مدتي کهنه شده و نياز سازمان و فرد را برآورده نمي کند در اين زمان اطلاعات ظرفيتهاي خالي و کهنه شده را جاني دوباره مي بخشد و به توسعه مهارتي کارکنان کمک مي کند و اين بخاطر اين است که اطلاعات جديد توقعات جديدي را در افراد سازمان ايجاد و بعد از مدتي اطلاعات تبديل به روش کار و مهارت مي گردد و جبهه هاي جديد مهارتي و کاري ايجاد مي شود. بطور کلي تکنولوژي اطلاعات در ابعاد زير به توسعه مهارتي کارکنان کمک مي کند و اشتغال و بهره وري تسهيل مي يابد.
۱) مهارتهاي کهنه را بازسازي مي کند.
۲) ظرفيتهاي خالي قبلي را تکميل ميکند.
۳) مهارتهاي جديد ايجاد مي کند.
۴) بين مهارت کارکنان پيوند ايجاد مي کند.
۵) مهارت آموزي فرآيندي ميگردد.
ارزش مهارتها با رشد تکنولوژي افزايش يافته است و تکنولوژي اطلاعات پيشرفته بدنبال خود مهارت پيشرفته ايجاد مي نمايد. تکنولوژي اطلاعات دامنه مهارتي انسان را توسعه مي دهد(۲). تکنولوژي اطلاعات زمينه هايي نظير مهارت برقراري ارتباط کلامي ، مهارت ارتباط کتبي ، مهارت ارتباط نمايشي ، مهارت قانع سازي و مهارت استفاده از اطلاعات را در کارکنان ايجاد و تقويت مي کند.
۲- نهادي شدن تغيير و نوآوري
يکي از نشانه هاي توسعه يافتگي انساني اين است که دائماً افکار جديد را توليد و بکارگيرد و به تعبيري خلاق و نوآور باشد، زمينه و محور خلاقيت وجود اطلاعات کافي است تا بتوان اطلاعات را با همديگر ترکيب و مجموعه هاي جديدي را ساخت که داراي ويژگي و کاربردهاي جديدي هستند. نهادي شدن تغيير و نوآوري بستگي به برخورد انسان با اطلاعات توليد شده دارد.
در يک فرآيند تعاملي تکنولوژي اطلاعات و انساني بر روي همديگر اثر گذاشته و اگر خوب عمل شود تغيير و نو آوري نهادي ميگردد. در نمودار شماره (۱ )تأثير گذاري تکنولوژي اطلاعات به نهادي شدن تغيير و نوآوري نشان داده شده است .
همانطوري که در نمودار شماره ۱ نشان داده شده است زماني که نفوذ تکنولوژي اطلاعات و ميزان پذيرش از سوي انسانها کم باشد در اين وضعيت تغييري ايجاد نخواهدشد و همه تلاش و انرژي صرف حفظ وضع موجود مي گردد و زماني که نفوذ تکنولوژي اطلاعات زياد ولي افراد زمينه پذيرش نداشته باشند، اطلاعات بدون مشتري مي ماند و نتيجه اي عايد نمي گردد و زماني که نفوذ اطلاعات کم ولي پذيرش آن زياد باشد در فضاي تشنگي اطلاعات خلاقيت حاصل مي شود و شکل مطلوب اين است که نفوذ تکنولوژي زياد و ميزان پذيرش هم زياد باشد که حاصل آن تلفيق خلاقيت و تغيير مي باشد.
۳- تقويت مهارت ادراکي
از جمله نشانه هاي انسان توسعه يافته داشتن مهارت ادراکي است و مهارت ادراکي توانايي درک و تشخيص اين نکته است که کارکردهاي گوناگون سازمان با يکديگر وابسته است و تغيير در هريک از بخشهاي الزاماً بخشهاي ديگر را تحت تأثير قرار مي دهد.مهارت ادراکي چيزي نيست که بتوان با يک دوره آموزش نظري آن را ايجاد نمود بلکه فکر کارکنان بايد تغيير کند و در واقع انديشه ادراکي تبديل به کنش ادراکي شود(۳) زيربناي مهارت ادراکي تفکر سيستمي است و از طريق تکنولوژي اطلاعات مي توان مهارت ادراکي را ايجاد و پرورش داد و اين بخاطر اين است که تکنولوژي اطلاعات يک سيستم است که در عمل مهارت ادراکي و سيستمي فکر کردن و عمل کردن را به افراد ياد مي دهد. در نمودار شماره (۲) سيستم تکنولوژي اطلاعات نشان داده شده است .
