بخشی از مقاله
چکیده
علوم زیستی یکی از شاخه های علوم می باشد که به دلایلی همچون تاثیر بر سلامت، تولید فرآورده های دارویی، پزشکی، تولیدات صنعتی، محصولات با تکنولوژی بالا و غیره نقش قابل توجهی در جوامع چه از لحاظ پزشکی و چه از لحاظ اقتصادی دارد، ازاین رو پرداختن به این علوم موجب بهبود وضعیت بهداشتی، اقتصادی و نظامی میشود. بر این اساس برای جمع آوری مطالب از مقالات، سایتها و دست نوشتجاتی که در آنها کمات مرتبط با علوم زیستی، بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی بود استفاده گردید، سپس علوم زیستی دسته بندی گردیده و به اهمیت مهم ترین بخشه ای آن پرداخته می شود. با توجه به شرایط کنونی جامعهی ما و نتایج حاصله توجه به علوم ذکر شده میتواند به سه حوزهی یاد شده در بالا کمک کند.
علوم زیستی در کشور ما را میتوان در سه حوزه دستهبندی کرد. حوزهی علوم جانوری، حوزهی علوم گیاهی و حوزه ی علوم سلولی و مولکولی. ازآنجاییکه بسیاری از جنبه های زیست شناسی گیاهی و جانوری شناخته شده است و همچنین مدت زمان زیادی از کارکردن بر روی این رشتهها میگذرد، این رشتهها دچار افول در توسعه به نسبت علوم جدید شده اند ازاین رو کم کم جای خود را به فناوری های دیگر از جمله علوم سلولی و مولکولی دادهاند. بیوتکنولوژی و نانو بیوتکنولوژی از گرایش های علوم سلولی و مولکولی می باشند که همه ی حوزه های علوم زیستی که دارای موجودات زنده یا حتی فرآوردههای آنها باشد را در بر میگیرند.
واژگان کلیدی: محصولات با تکنولوژی بالا، بهداشت، اقتصادی، نظامی، علوم نوین زیستی، بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی
-1 مقدمه
از اوایل قرن نوزدهم میلادی با اختراع میکروسکوپ نوری توسط لون هوک علوم زیستی وارد عرصهی جدیدی به نام زیست شناسی سلولی و مولکولی شد - شریعت زاده و مجد، ,1388اوزیادیچی، . - 1364 این علوم به دلیل ناشناخته بودنشان و همچنین تولید محصولات با ارزش بهسرعت در میان محققین رواج پیدا کردند و به خاطر گستره ی وسیع به زیر شاخه های بیوشیمی، بیوفیزیک، میکروبیولوژی، علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک و بیوتکنولوژی تقسیمبندی شدند. از میان گرایش های بالا بیوشیمی به دلیل بررسی خواص بیوشیمیایی پروتئینها و آنزیم ها و همچنین تولید محصولات آنزیمی، پروتئینی و کیت های تشخیص طبی آزمایشگاهی موقعیت ممتازی را در علوم سلولی و مولکولی به خود اختصاص داده است، گرایش بیوفیزیک در کشور ما بیشتر یک گرایش آکادمیک و بنیادی میباشد تا یک گرایش کاربردی و صنعتی، از طرف دیگر امکانات موجود برای آنالیز ها در این گرایش در کشور کم بوده و تجهیزات آن نیز گرانقیمت می باشند.
میکروبیولوژی نیز همانند بیوشیمی از رشته های کاربردی بسیار مهم، چه از نظر پزشکی و کاربرد در آزمایشگاه های تشخیص طبی و چه از نظر تولید فرآورده های میکروبی و همچنین تحقیقات پایه ای می باشد اما امروزه در جهان به خاطر تکنولوژی مورد نیاز پایین تر، برای این گرایش و همچنین پربازده بودن این رشته در تولید محصولات میکروبی، کشورهای بسیاری در دنیا بر روی این گرایش سرمایه گذاری کرده اند و لذا مجال توفیق یافتن در این رشته بر دیگر کشورها را دشوار کرده اند. گرایش سلولی و مولکولی جزو معدود شاخه هایی است که به دلیل متخصصان کمتر و همچنین نبود دستگاه های آنالیزی نسبت به دیگر گرایش ها کمتر توسعه یافته است،
هر چند گرایش سلولی و مولکولی در دیگر کشورها بسیار توسعه یافته است و جای کار زیادی هنوز در این گرایش وجود دارد اما پیچیده بودن و مشکلات ذکر شده در بالا مانع از انجام پروژههای مناسب در کشور میشود. ژنتیک نیز از گرایش هایی است که از اوایل قرن نوزدهم و پس از مندل پیشرفت شگرفی را در علوم زیستشناسی و بخصوص پزشکی و درمان بیماریهای ژنتیکی داشته است. به خاطر قدمت این رشته و کارهای زیادی که در این گرایش در دنیا انجام شده است، این رشته کمی به حالت منفعل درآمده است و در دنیا گرایش های جایگزین آن به نام مهندسی ژنتیک و ژنومیکس جای آن را پر کرده اند - سودایی، ,1383 مشهدی، - 1390
پروژههای عظیم و با اهمیت ژنتیکی هنوز حرف اول را در تعداد سایتیشن1 در دنیا میزنند - Scimagojr 2016 - که معمولا این پروژهها بر روی درمان سرطان و خواستگاههای ژنتیکی تمرکز میکنند، اما هزینه های این پروژهها در حدود میلیاردها دلار است و لذا مناسب کشور ما نمیباشند. دو گرایش باقیمانده شامل گرایش های بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی می باشند که خود دارای تعداد زیادی گرایش مرتبط به هم هستند. گرایش های بیوتکنولوژی در ایران شامل بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی پزشکی، بیوتکنولوژی گیاهی، بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، بیوتکنولوژی مولکولی، بیوتکنولوژی دریایی، بیوتکنولوژی دارویی، سلول های بنیادی و گرایش های نانوتکنولوژی شامل نانو بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی پزشکی و نانوتکنولوژی دارویی می باشد که البته این گرایش ها در آینده قابلیت تعمیم به تمامی گرایش های علوم زیست شناسی را دارند.
تولیدات هر دوی این گروه ها جزو محصولات با تکنولوژی بالا2 طبقه بندی می شوند چرا که ارزش افزوده ای که این فناوریها به محصولات میدهند در هیچ یک از دیگر گرایش ها دیده نمیشود، محصولات این علوم شامل وکتورهای ژنتیکی، محصولات با ارزشی همچون انواع پروتئینها، پلی ساکاریدها، لیپیدها، آنزیم ها، داروها، کیت ها و همچنین تحقیقات بنیادی می شوند - امیری، ,1390 علی اکبری، . - 1392
-2 جمعآوری اطلاعات
برای جمع آوری اطلاعات از مقالات، کتب، سایت ها و سایر دست نوشتجاتی که مرتبط با علوم زیستی، علوم نوین، بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی بودند استفاده گردید، برای این منظور تعداد 54 مقاله، سایت و کتاب مرتبط با موضوعات مورد نظر پیدا شد که از این تعداد 26 مورد مناسب تشخیص داده شدند و ادامه تحقیقات بر روی آنها انجام پذیرفت.
-3 بحث
حال که اهمیت علوم بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی را بازگو کردیم به جایگاه این علوم در دنیا و جایگاه ایران در این علوم میپردازیم سپس اهمیت و کاربردهای هریک را در بخشهای پزشکی، اقتصادی و نظامی مورد بررسی قرار میدهیم همچنین به طور جامع به بیوتروریسم و استفادهی بیوتکنولوژی در آن میپردازیم چرا که بیوتکنولوژی و ژنتیک مانند شمشیر دو لبه ای در این مورد عمل می کنند ازیک طرف بوسیله ی این دو دانش سلاح های زیستی از میکروارگانیسم ها ایجاد می شود و از طرف دیگر راه مقابله با همین سلاح های زیستی و ساخت سرم و واکسن نیز بوسیله ی همین دانشها حاصل میشود.
جایگاه جهانی ایران در نانو فناوری و سهم تولید علم و فناوری رتبه هفت و جایگاه اول بین کشورهای اسلامی میباشد - سعیدی کیا، . - 1393 انجمن علوم دفاع آمریکا مطالعهای انجام داده است که طی آن نانوتکنولوژی به عنوان یکی از شش تکنولوژی با پتانسیل بالا معرفی شده است، همچنین وزارت دفاع آمریکا اصلی ترین حامی تحقیقات نانوتکنولوژی میباشد - . - Will Soutter , 2013 بر اساس آمار سایت استت نانو، در سال 2014 نزدیک به یک میلیون و سیصد هزار مقاله در بانک اطلاعاتی وب آف ساینس1 نمایه شدهاند که از این تعداد حدود 9 درصد به حوزه علوم و فناوری نانو مربوط بودند - استت نانو، . - 1393
بر طبق پایگاه اطلاعاتی و استنادی اس سی ایمگو2 نیز ایران بر اساس تعداد بروندادهای علمی زیست فناوری در سال 2014 در رتبه 14 جهانی قرار داشت. در ایران زیست فناوری در اولویت الف نقشه جامع علمی کشور است و ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وظیفه کلان سیاستگذاری و هماهنگی فعالیت های این حوزه را بر عهده دارد. یکی از اهداف تعیین شده در نقشه جامع علمی کشور کسب 3 درصد از بازار زیست فناوری جهانی است - بنیاد نخبگان، . - 1394
-1-3کاربرد و اهمیت نانوبیوتکنولوژی در پزشکی و اقتصاد
نانوفناوری پزشکی یا نانومدیسن علمی است که به تشخیص، درمان، پیشگیری، محافظت و بهبود سلامت انسان با استفاده از ابزارها و دانش مولکولی میپردازد. مهمترین بخشهای نانومدیسن عبارتند از: انتقال دارو، تشخیص آزمایشگاهی یا مانند عکسبرداری، پزشکی بازساختی و ایمپلنتهای درون بدنی - Jurgen AltmannMark Gubrud 2004, Patrick BoisseauBertrand Loubato
