بخشی از مقاله
مقدمه
سفر و جهانگردی هر چند پدیدهای کهن است، اما انقلاب صنعتی، اختراعات و اکتشافات جدید، افزایش رفاه عمومی و اوقات فراغت انسانها، باعث تغییرات اساسی در نقش، ابعاد و اهمیت آن شده است. امروزه شاهراههای اطلاعاتی از قبیل برنامههای ماهوارهای، تولیدات رادیویی، دیداری و شنیداری و توسعه و تکامل صنعت هواپیمایی و ارتباطات جهان، باعث شده تا خیل عظیمی از مخاطبان با انگیزه دیدار و بهرهگیری از ویژگیهای گردشگری، از نقطهای به نقطهای نقل مکان کنند. این چنین صنعت گردشگری روند رو به رشد سریعی را در پیش گرفته است(پارسایی، .(14 : 1384 صنعت توریسم به عنوان صنعتی نوپا در جهان در حال حاضر در اقتصاد بسیاری از کشورها از اهمیت والایی برخوردار است. سعی اکثر کشورها بر این است که از درآمد و سایر مواهب این صنعت تا حد امکان بهره گیرند . اگر در معرفی دهستان مارز برای توسعه صنعت گردشگری بهره برده شود نه تنها در جامعه شناسانده میشود، بلکه میتوان به واسطه جذب گردشگر اقتصاد محلی را به تکاپو واداشت.
واژه گردشگری
لغت گردشگری "Tourism" از کلمه "Tour" به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در لغت لاتین "turns" به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از یونانی به اسپانیایی و فرانسه و در نهایت به انگلیسی را یافته است. در فرهنگ آکسفورد گردشگری عبارت است از تمامی فعالیت های شخصی که مسافرت کرده و در مکانی خارج از محیط
1
معمول به مدت کمتر از یک سال متوالی، به منظور استراحت، تجارت یا اهداف دیگر اقامتی کند. گردشگری ممکن است شامل تعطیلات، سفرهای تجاری، دیدار از دوستان و آشنایان باشد(لورد کیپانیدز1 و دیگران، .(40 :2005
صنعت توریسم یکی از بخشهای مهم و در حال شکوفایی جهان است، بسیاری از کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعهی ساختار زیربنایی میدانند(ابراهیمی و خسرویان، .(2 :1384
مفهوم گردشگری روستایی
گردشگری روستایی بخشی از بازار گردشگری و منبعی برای اشتغال و درآمد بوده است و میتوان آن را ابزار مهمی برای توسعه اقتصادی-اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستایی قلمداد کرد در کشورهای بسیاری این امر با خط مشیهای کشاورزی در ارتباط است و غالباً به عنوان راهبردی برای محیطزیست و فرهنگی روستایی ارتقا داده میشود. مسلماً گردشگری نقش اساسی در میزان توسعه و حفظ ذخایر نواحی روستایی ایفا میکند. با فرض اهمیت گردشگری به عنوان فعالیتی گسترده و عمومی و تأکید روز افزون در حیطه سیاستهای توسعه ملی و منطقهای و با نظر گرفتن این موضوع که تعریف مشترک و قابل قبولی از گردشگری روستایی وجود داشته باشد، توسعه گردشگری امری ضروری به نظر میرسند، بخصوص با توجه به اینکه ویژگیهای این فعالیت در محلهای خاص، بوضوح »گردشگری روستایی« را از شکلهای دیگر گردشگری مجزا میکند.
معرفی دهستان مارز
شهرستان قلعهگنج به عنوان یکی از 21 شهرستان استان کرمان میباشد و دهستان مارز یکی از پنج دهستان این شهرستان محسوب میشود که در جنوب خاوری آن واقع شده است. این دهستان از شمال به چاهدادخدا، از جنوب به بشاگرد واقع در استان هرمزگان، از شرق به دهستان رمشک و از غرب به دهستان گشمیران واقع در شهرستان منوجان محدود میشود(نقشه.(1 این دهستان از 32 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل یافته و در حدود 1000 تن سکنه دارد و خرمای آنجا بخوبی معروف است(تصویر .(1 وجود درههای فراوان در مجاورت روستاهای این دهستان از خصوصیات طبیعی این منطقه است. شیب عمومی این منطقه و وجود درههای فراوان در اطراف روستاها موجب شکلگیری رودخانههای فصلی شده است و پس از طی مسیر چند کیلومتری به دریاچه جازموریان میریزند.
1 Lordkipanidze
2
نقشه شماره:1 موقعیت منطقه مورد مطالعه.
3
تصویر :1 تصویری از درختان خرما، مأخذ: نگارنده.
دهستان مارز به دلیل قرار گیری در کوهپایه های معروف به کوه های بشاگرد دارای آب و هوایی کوهستانی است. رودخانه های فصلی این منطقه پس از طی چندین کیلومتر به دریاچه جازموریان میریزند.
درباه پیشینه تاریخی این دهستان میتوان چنین گفت: گرچه در منابع تاریخی هیچ نوشتهای درباره قدمت این منطقه سخن به میان نیاوردهاند، شاید بدین دلیل که تحقیقات تاریخی و باستانشناسی در این منطقه انجام نگرفته، ولی آثار و تپههای پراکندهی باستانی حکایت از آن دارد که منطقه مزبور در ادوار تاریخ از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
ویژگیهای کالبدی -فیزیکی آبادی ها(محلات) دهستان مارز
فضای کالبدی محلهها با گذشت زمان و بر حسب نیازهای ساکنین شکل گرفته است و هر محله ضمن آنکه توسط یک مسیر اصلی خود را به مرکز دهستان(راین قلعه) (تصاویر 1، 2، (3 وصل میکند، به همان ترتیب خود را از فضای عمومی و پر تحرک آن دور نگه میداشت.
4
تصویر:1 دورنمایی از روستاهای دهستان مارز و تصاویر2و:3 نمایی از راین قلعه مرکز دهستان مارز، مأخذ: نگارنده، .1394
