بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه جهت بررسی اثر تغذیه تکمیلی بر میزان باروری و برخی از فراسنجه های خونی میش های نژاد فراهانی، بر روی سه گله درشهرستان اراک انجام شد. نیمی از میش های هر گله به عنوان گروه شاهد - بدون دریافت غذای کمکی - و نیم دیگر میش های هر گله، در هر سه مرحله آزمایشی که شامل فصل آمیزش، یک و نیم ماه آخر دوره آبستنی و دوره شیردهی بود، غذای کمکی - کنسانتره دامی - مصرف نمودند. وزن و نمره وضعیت بدنی تمام میش های هر گله قبل از شروع انجام تغذیه کمکی در فصل قوچ اندازی اندازهگیری شد. میزان ازت اوره و گلوکز سرم خون در میشهای گروه شاهد به ترتیب 11/18 و53/72 و در گروه تغذیه تکمیلی به ترتیب 16/09 و 65/54 میلیگرم بر دسی لیتر بود.که تفاوت معنیداری بین داده های دو گروه وجود داشت - در سطح احتمال . - %1 درصد باروری میش های گروه شاهد و گروه تغذیه تکمیلی به ترتیب 85/29 و 94/44 درصد بود که این اختلاف نیز در سطح احتمال %1 معنیدار بود. همچنین میزان تلفات برهها، به ترتیب برای دو گروه شاهد و تغذیه تکمیلی، 10/34 و 3/48 درصد بود که در سطح احتمال %1 این تفاوت معنیدار بود.
واژههای کلیدی: تغذیه کمکی، صفات تولیدمثلی، میش فراهانی.
مقدمه
میزان آبستنی در میش، به طور اخص به وسیله شاخص وضعیت بدن و چگونگی تغذیه میش در دوره قبل از جفت گیری، تعیین می شود - . - 7 توجه به تغذیه میش در این مرحله سبب حداقل شدن روزهای باز در گله، افزایش میزان تخمک گذاری و در مواردی چند تخمک گذاری و نیز پایین آمدن وقوع تلفات جنینی می گردد . - 7 - به همین سبب سه الی چهار هفته قبل از جفت گیری یا تلقیح مصنوعی میش و دو هفته پس از آن، مصرف جیره ای با انرژی و پروتئین بالا ضروری است. دلیل ادامه تغذیه تکمیلی بعد از جفت گیری میش ها، کاهش تلفات جنینی می باشد چرا که اغلب تلفات پیش از تولد، در طی 25 روز بعد از لقاح روی داده و ناشی از فقر غذایی می باشد. 7 - ،4،2، 8 و. - 9 تغذیه با جیره های فقیر از نظر پروتئین برای مثال تغذیه با علوفه کم کیفیت یا تغذیه با کاه ، 8-10 هفته قبل از بره زایی، میتواند سبب کاهش ذخیره کلستروم - آغوز - و کاهش تولید شیر شده که متعاقب آن سبب کاهش زنده مانی ومقاومت بره ها، و کاهش میزان رشد آنها می شود. کفایت میزان پروتئین جیره را می توان به وسیله نمونه گیری از خون میش ها و اندازه گیری غلظت های ازت اوره و آلبومین سرم یا پلاسمای خون،تعیین نمود.غلظت های پایین ازت اوره خون،معمولاً کمبود پروتئین های قابل هضم در شکمبه را نشان می دهد . - 6 - غلظت های اوره خون 4-6 ساعت پس از تغذیه، بیشترین مقدار و درست قبل از زمان تغذیه کمترین مقدار را دارد . - 5 - در میش نخستین تغییرات حاصل از مسمومیت آبستنی از جمله پایین آمدن قند خون، وجود کتونها در خون، وجود کتونها در ادرار و افزایش اوره ادرار می باشند . - 5 -
مواد و روشها
جهت انجام این تحقیق سه گله گوسفند نژاد فراهانی در شهرستان اراک انتخاب شدند. سپس تعدادی از میش های هر گله انتخاب و جداگانه وزن کشی و شماره گذاری شدند. نمره وضعیت بدنی میشهای انتخاب شده بر اساس مقیاس صفر تا پنج از طریق لمس زوائد افقی و عمودی چهار عدد از مهره های کمری، پشت ، دنده آخر و بالای ناحیه قلوه گاه و با استفاده از انگشتان دست تعیین شد. سپس میش های هر گله به دو گروه شاهد و تحت تغذیه تکمیلی تقسیم شدند. که میانگین و خطای معیار وزن زنده و شاخص وضعیت بدنی میشها از اعمال تغذیه کمکی مرحله اول - قبل و در حین جفت گیری - ، به ترتیب در گروه شاهد برابر 1/35 37/77 و 2/17 0/9 ،و در گروه تیمار تغذیه ای برابر 38/85 0/83 و2/21 0/05 بود.
اولین مرحله انجام تغذیه تکمیلی برای گروه تیمار تغذیه ای ، از 3 هفته قبل از قوچ اندازی آغاز و تا دو هفته بعد از آن ادامه پیدا کرد. غذای کمکی این مرحله میزان 300گرم کنسانتره دامی به ازای هر میش در روز بود. مجدداً 1/5 ماه 6 - هفته - قبل از زمان زایش تخمین زده شده، تغذیه کمکی مرحله دوم آغاز شد.که میش های گروه دریافت کننده غذای کمکی ، علاوه بر غذای میش های گروه شاهد، روزانه 400 گرم کنسانتره برای هفته های14-16 آبستنی ، 430 گرم کنسانتره برای هفته های 16-18 آبستنی و 450 گرم کنسانتره برای هفته های 18-20 آبستنی مصرف نمودند.سپس دو هفته مانده به زمان زایش، 10 رأس از میش های هر گله 5 - رأس از گروه شاهد و 5 رأس از گروه آزمایشی - از محل ورید و داجی خونگیری شدند و بعد از جداسازی سرم خون، میزان ازت اوره و گلوکز سرم خون میش ها در آزمایشگاه پاتوبیولوژیک تعیین گردید. لازم به توضیح است که میش ها 14-16 ساعت قبل از خونگیری ، گرسنه نگه داشته شدند.
با توجه به رکورد برداریهای انجام شده، میزان باروری و درصد بره زایی میش های هر دو گروه،وزن تولد و میزان تلفات بره های هر دو گروه تعیین گردید. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار اکسل در رایانه ذخیره شد و تجزیه و تحلیل آنها توسط نرم افزار آماری SAS انجام شد. مقایسات میانگین تیمارها برای صفات مختلف از طریق آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. نتایج و بحث:
جدول 1 اثرات انجام تغذیه تکمیلی میش های آبستن را بر روی مقادیر ازت اوره و گلوکز سرم خون میش ها ، در اواخر آبستنی نشان می دهد - دو هفته آخر آبستنی - .ملاحظه می شود که مصرف غذای کمکی برای میش ها در اواخر آبستنی به طور معنی داری سبب افزایش میزان ازت اوره و گلوکز سرم خون میش ها، نسبت به گروه شاهد که غذای کمکی کافی دریافت ننموده اند، می گردد.
در این آزمایش میزان ازت اوره سرم خون میش های آبستن گروه شاهد 11/18 میلی گرم بر دسی لیتر و میزان ازت اوره سرم خون میش های دریافت کننده غذای کمکی 16/09 میلی گرم بر دسی لیتر بود. میزان گلوکز سرم خون نیز به ترتیب برای دو گروه شاهد و تیمار تغذیه ای برابر 65/54 و 53/72 میلی گرم بر دسی لیتر بود. در این جدول همچنین میتوان مشاهده کرد که هر چه میزان ازت اوره و گلوکز سرم خون میش ها در پایان آبستنی بیشتر بوده است، وزن تولد بره ها نیز افزایش داشته است، به نحویکه بیشترین میزان ازت اوره و گلوکز سرم خون، مربوط به میش هایی بوده که وزن تولد بره شان بین 4/1 تا 4/5 کیلوگرم بوده است.
افزایش غلظت اوره در میش های آبستن ، بعلت متابولیسم بالای پروتئین در دوره آبستنی می باشد . - 5 - زارع شحنه و صادقی پناه - 1383 - در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که میزان کل پروتئین پلاسما در میش هایی که جنین های سنگین تر داشتند کمتر و در میش های که جنین های سبک تر داشتند، به طور معنی داری بیشتر بود. برعکس غلظت اوره پلاسما در میش هایی که جنین های سنگین افزایش غلظت اوره در میش های آبستن ، بعلت متابولیسم بالای پروتئین در دوره آبستنی می باشد . - 5 - زارع شحنه و صادقی پناه - 1383 - در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که میزان کل پروتئین پلاسما در میش هایی که جنین های سنگین تر داشتند کمتر و در میش های که جنین های سبک تر داشتند، به طور معنی داری بیشتر بود. برعکس غلظت اوره پلاسما در میش هایی که جنین های سنگین تر داشتند بیشتر و در میش هایی که جنین های سبک تر داشتند، کمتر بود . - 1 -
جدول 2 اثر تغذیه کمکی میش ها را بر میزان باروری آنها در دو گروه آزمایشی، که از طریق انجام آزمون t برای مشاهده معنی دار بودن این اختلافات،مورد مقایسه قرار گرفته اند، نشان می دهد. همانطور که این جدول نیز نشان می دهد، میانگین درصد باروری میش های گروه دریافت کننده غذای کمکی 94/44 درصد و در گروه شاهد 85/29 درصد می باشد. آماره t بدست آمده از مقایسه این دو گروه 1/95 بوده که اختلاف معنی داری را بین این گروه آزمایشی نشان می دهد - سطح احتمال . - %1
کمبود انرژی و پروتئین در فصل جفت گیری، سبب پایین آمدن میزان آبستنی و بره زایی میش ها می شود. تحت چنین شرایطی مکمل سازی جیره های غذایی میش ها، مناسب ترین اقدام در بهبود توان تولید مثلی آنهاست. نتایج تحقیق جمعی از محققین - 1997 - نشان میدهد که انجام فلاشینگ تغذیه ای در میش ها سبب افزایش میزان آبستنی و کاهش بروز نقایص جنینی در بره ها می شود . - 3 -
جدول -3 اثر انجام تغذیه کمکی میش ها را بر میزان تلفات بره های دو گروه آزمایش ، نشان می دهد. ملاحظه می شود که میانگین درصد تلفات بره در گروه دریافت کننده غذای کمکی 3/48 درصد و در گروه شاهد 10/34 درصد می باشد. به بیان دیگر انجام تغذیه تکمیلی میش ها در دوره های زمانی ذکر شده، سبب کاهش معنی دار میزان مرده زایی و تلفات بره ها شد - سطح احتمال . - %1
