بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر عملکرد با در نظر گرفتن نقش تعدیلگر خوشنامی، رضایت مشتری و ارزش ویژه برند است. تحقیق ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران دفاتر نمایندگی های شرکت های بیمه ی استان قزوین میباشد که تعداد آنها 360 نمایندگی بود.
با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه 186 نفر تعیین و با استفاده از روش نمونهگیری طبقهای، نمونهگیری صورت گرفت. ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه بود. در این تحقیق از پرسشنامه موجود در مقاله های هسو - 2012 - و لای و همکاران - 2010 - استفاده می شود. این پرسشنامه دارای 24 گویه می باشد. داده های جمعآوریشده از پرسشنامهها با استفاده از تحلیل رگرسیونی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزار SPSS استفاده گردید. نتایج حاصل از بررسی فرضیات تحقیق نشان داد که مسئولیت اجتماعی بر عملکرد شرکت تأثیرگذار است.
1. مقدمه و بیان مسئله
مفهوم "مسئولیت اجتماعی شرکتها" در زمره مفاهیم اخلاق کسب و کار مطرح است و به نقشی که شرکت-ها درحوزه اجتماعی برعهده دارند مربوط می شود. به گزارش بانکی دات آی آر، برای اینکه در کسب و کار خود مؤفق باشند باید مسئولیت خود را در قبال جامعه و تمام کسانی که تحت تأثیر فعالیتهای سازمان قرار میگیرند رعایت کنند.
سازمانهای سرامد به عنوان سازمانهایی پاسخگو، برای شفافیت و پاسخگویی به ذینفعان خود در قبال عملکردشان، روشی بسیار اخلاقی در پیش می گیرند. از زمانی که ارتباط بین نقش های اجتماعی، سیاسی، محیطی، اقتصادی در تجارت رو به افزایش گذاشته است، سازمان ها با پویایی های جدیدی مواجه شده اند. چالشی که سازمان ها با آن روبرو هستند این است که آنها باید هم زمان به افزایش سودآوری و پاسخگویی به انتظارات اجتماعی جدید و سپس مدیریت هم زمان این دو پیامد به ظاهر متناقض که نیازمند توسعه استراتژی های کاربردی است و اثرات مثبتی هم بر جامعه و هم بر سازمان دارد، دست یابند
شرکت ها همانند اعضای جامعه و شهروندان جامعه به این درک رسیده اند که آن ها توسط جامعه به وجود می آیند و قوانین خود را از جامعه ای می گیرند که در آن فعالیت می کنند. آن ها باید نقش، محدوده و هدفشان را در کنار درک کامل تأثیرات و مسئولیت های زیست محیطی و اجتماعی را به مرتبط سازند
در ایران و با توجه به رقابتی شدن شرکت های بیمه این مسأله نمود بیشتری پیدا می کند و شرکت های بیمه به این مسأله توجه شایانی دارند. و به مسئولیت اجتماعی به عنوان یک عامل اثرگذار پرداخته اند به عنوان مثال شرکت بیمه ایران به عنوان شرکت بیمه دولتی کشور به اقداماتی از قبیل آموزش فرهنگ ترافیک از دوران کودکی در جهت نهادینه کردن آن در جامعه و همچنین آموزش شیوه های صحیح و سالم و سودمند به والدین و فرزندانشان در استفاده از فن آوری های روز دنیا از جمله اینترنت و موبایل و ... اقدام نموده است
همچنین شرکت بیمه دانا به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های بیمه خصوصی کشور نیز به اقداماتی از قبیل بیمه کردن یوزپلنگ ایرانی و جلوگیری از انقراض آن در جهت حفاظت از محیط زیست پرداخته است در سایر شرکت های بیمه نیز اقداماتی مشابه انجام گرفته است. با توجه به مطالب مطرح شده، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر عملکرد با در نظر گرفتن نقش تعدیلگر خوشنامی، رضایت مشتری و ارزش ویژه برند میپردازد.
پیشینه تحقیق:
وود و لاگسوند در سال 2016 مقاله ای با عنوان مسائل اجتماعی در مدیریت: مسئولیت اجتماعی و عملکرد نوشتند. این دو محقق در پژوهش خود به دنبال بررسی این بودند که آیا مسائل اجتماعی در مدیریت دخیل هستند؟ نتایج تحقیقات آن ها نشان داد که هرگونه شکاف یا شکست در مسئولیت های اجتماعی بر عملکرد تاثیر می گذارند.
کورسجان و همکاران پژوهشی با عنوان مسئولیت اجتماعی شرکت، مشتری مداری و عملکرد شغلی در سال 2014 انجام دادند. آن ها در این تحقیق مشتری مداری را به عنوان میانجی در رابطه مسئولیت اجتماعی و عملکرد معرفی کردند. ثینگچی و همکارانش نیز در سال 2014 تحقیق به منظور شناخت تاثیر مسئولیت اجتماعی شرکت ها و کیفیت برند بر عملکرد انجام دادند و بر اساس نتایج بیان کردند نام تجاری و امتیازش می توانند عملکرد را افزایش دهند و این در حالی است که مسئولیت اجتماعی بر اعتبار نام تجاری تاثیرگذار است.
تحقیقی تحت عنوان رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار امارات متحده عربی در سال 2014 انجام شد و نتایج تحقیق به شکل ذیل ارایه شد. هدف از اجرای این پژوهش، بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار امارات متحده عربی است. مسئولیت اجتماعی شرکت ها، از طریق پرسشنامه ای که حاوی 53 سؤال در زمینه مسئولیت اجتماعی آنها نسبت به مشتریان، کارکنان، محیط زیست و نهادهای موجود در جامعه - نهادهای آموزشی، نهادهای فرهنگی، نهادهای ورزشی، سازمان های بهداشت، بیمارستان ها، نهادهای خیریه، مراکز توانبخشی و غیره - است، اندازه گیری شد.
از اطلاعات 59 شرکت در طول سال های 1385 - 1389 استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز روش رگرسیون به کار گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می-دهد که عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به مشتریان و نهادهای موجود در جامعه ارتباط دارد . ولی عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به کارکنان و محیط زیست رابطه معناداری ندارد. تحقیقی تحت عنوان مسئولیت اجتماعی شرکتها در سال 2013 توسط جت بین به رشته تحریر درآمد. و نتایج تحقیق به شکل زیر ارایه شد. شرکتها در سالهای آغازین سده بیست و یکم درگیر چالشهای جدی ناشی از تحولات نظری و رقابتهای سخت بر سر استفاده از منابع کمیاب شدهاند
در این شرایط بر سر مسئولیتهای اجتماعی آنها چه می آید؟ آیا در این شرایط رقابتی که ممکن است از دست دادن فرصتهای سودآوری، به شکست شرکت منجر شود، به میان کشیدن موضوع مسئولیت اجتماعی منطقی به نظر میرسد؟ مقاله حاضر، با مراجعه به جدیدترین منابع در دسترس، میکوشد این موضوع را بهطور کلی مورد بررسی تحلیلی قرار دهد و فرصتی برای مطالعه و پژوهش بیشتر کسانی که به جنبههای اخلاقی سازمانها اهمیت میدهند فراهم کند.
دخیلی و انسی - 2012 - ، در پژوهشی تحت عنوان " مطالعه رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت و عملکرد مالی"، اثرات متغیر مسئولیت پذیری اجتماعی را بر عملکرد مالی در30 شرکت تونس مورد بررسی قرار داده اند. در این پژوهش برای اندازه گیری عملکرد مالی دو معیار نرخ بازده دارایی ها - ROA - و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام - ROE - و برای سنجش متغیر مسئولیت پذیری اجتماعی پنج بعد:محیط اقتصادی، محیط سیاسی و قانونی، محیط اجتماعی، محیط اخلاقی و محیط فن آوری را در نظر گرفته اند.
که نتایج این پژوهش بیانگر عدم وجود رابطه معنی دار بین متغیر های مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد مالی با معیار نرخ بازده دارایی ها - ROA - بوده است، در حالی که یک رابطه ی مثبت و معنی دار بین متغیر های مسئولیت پذیری اجتماعی و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام - ROE - را نشان داده است. در پژوهشی که توسط براین و دیگران - 2011 - 2 در استرالیا صورت گرفته است، بین مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی آن، رابطه آماری معنی داری یافت نشده است.
متغیر مسئولیت اجتماعی شرکت همانند پژوهش مشابه »مک ویلیامز و سیگل - 2001 - «، یک متغیر دو ارزشی در نظر گرفته شده است. اگر سازمانی گزارشی در مورد عملکرد اجتماعی خود- علاوه بر گزارشاتی که به موجب قانون ملزم به ارائه آن هاست - ارائه کند، مقدار یک و در غیر این صورت مقدار صفر اختصاص داده می شود. همچنین برای اندازه گیری عملکرد مالی، از معیارهای حسابداری مانند ROA، ROE و ROS استفاده گردیده است. دو متغیر »اندازه سازمان« با معیارهای فروش کل و دارایی های کل و »ریسک سازمان« با معیار نسبت بدهی های بلند مدت بر کل دارایی ها، متغیر های کنترل هستند.
در پژوهشی که توسط تسوت سورا - 2010 - در آمریکا صورت گرفته است، وجود رابطه مثبت - با معنی داری بالا - بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی تأیید گردیده است. او متغیر CSR را یک متغیر دو ارزشی در نظر گرفته است. به این ترتیب که: برای شرکتی که در یک سال مشخص در لیست 400DSI قرار دارد، مقدار یک و در غیر این صورت مقدار صفر اختصاص داده می شود.
در این پژوهش برای اندازه گیری عملکرد مالی از معیارهای نرخ بازده دارایی ها، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده فروش استفاده گردیده است. همچنین متغیرهای ریسک با معیار نسبت بدهی ها بر کل دارایی ها، اندازه با معیار کل دارایی ها و نوع صنعت، متغیرهای کنترل به شمار می روند.
ون ده ولده و دیگران - 2010 - در پژوهشی مشابه به این نتیجه رسیده اند که بین مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی آن، رابطه مثبتی وجود دارد. در این مطالعه جهت اندازه گیری متغیر مسئولیت اجتماعی شرکت، از اطلاعات مؤسسه »مسئولیت پذیری اجتماعی ویگو« استفاده شده است. در این پژوهش متغیر مسئولیت-پذیری اجتماعی دارای پنج بعد است که عبارتند از: شرایط محیط کار، محیط زیست، رفتار کسب و کار، جامعه و اجتماع محلی و راهبری شرکت. برای سنجش عملکرد مالی از مدل فاما و فرنچ3 استفاده شده است.
