بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با تعیین بعد حرفه ای معلمان شهرستان مهاباد براساس طرح درس پژوهی در کلاس درس پرداخته و می کوشد معلمان را بیش از پیش در تصمیم گیری های مربوط به شیوه بهبود کیفیت آموزشی مدارس مشارکت دهد.وسپس مشکلات و موانع به کارگیری این ایده درسیستم آموزش فعلی ایران بررسی شده و در پایان مدلی برای ارائه این طرح ارائه گردیده .داده های این مقاله به شیوه ی پژوهش مشارکتی با مشارکت 8 گروه 4 نفری از معلمان ابتدایی مجری طرح جمع آوری شده اند . داده ها با استفاده از پرسشنامه ، مشاهده ی مشارکتی ، یادداشتهای میدانی اعضای گروهها ،یادداشتها و نظرات ناظران بیرونی ، مصاحبه با معلمان و دانش آموزان جمع آوری شدند و از طریق کد گذاری به شیوه ی مقوله بندی ، تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج حاصل از داده ها نشان داد که درس پژوهی می تواند به عنوان الگویی مطلوب در توسعه ی حرفه ای معلمان مطرح گردد. گرچه استفاده از درس پژوهی با مشکلات و موانع اجرایی مواجه است اما برای هریک از آنها راه حلهایی را می توان ذکر کرد. با این امید که با مطالعه این پژوهش گرهی از مشکلات آموزشی بازگردد.
کلمات کلیدی : درس پژوهیً2، ً ارتقای حرقه ای معلمانً3، ً مشاهده ی مشارکتی4
مقدمه
"بیش از یک قرن پیش و زمانی که برای اوّلینبار واژه »درسپژوهی« در یکی از مدارس ژاپن تشریح و مورد آزمایش قرار گرفت، هیچکس تصوّر نمیکرد که این ابتکار جدید در آینده چه تحوّل شگرفی در روند آموزش مدارس ابتداییِ سراسر جهان ایجاد خواهد کرد. در آن ایّام، دولت ژاپنبابررسیِ عمیقِ »نظریه پِستالوزی« و استخراج نکات برجسته آن، گام بزرگی در تغییر روشهای آموزش کودکان و نوجوانان ژاپنی برداشت. - میلتون فریدمن ،. - 2009
اکنون 142 سال از پیدایش »درسپژوهی« در جهان میگذرد و این پدیده بهعنوان بخشی از یک فرهنگ حرفهای، از جایگاه ارزشمندی در فعالیتهای آموزشی و تربیتیِ بسیاری از کشورهای پیشرو برخوردار شده است. پس از آمریکا کشورهای چین، هنگ کنگ، آلمان، انگلیس، سنگاپور، استرالیا و مالزی نیز از این ایده مؤثر آموزشی در مدارس ابتدایی استقبال کردهاند. احساس تعهد نسبت به آینده کشور، سرمایهگذاری روی قابلیتهای نسل آتی و سرانجام، حفظ اقتدار
ملّی با توسّل به توانمندیهای علمی باعث شده است تا مسئولین امر در این کشورها درصدد ایجاد یک زیرساخت مستحکمِ آموزشی برآمده و هدفگذاریِ اثربخش روی کودکان را در همان سالهای آغازین دبستان مدنظر قرار دهند. بدیهی است که در پیمودن گامهای اوّلیه، فرایند »درسپژوهی« چشماندازی قابل دسترس را در تحقق اهداف این سرمایهگذاری، در مقابل مسئولین ذیربط قرار میدهد.
×پیشینه ی مطالعاتی : ×
در تحقیقی که توسط استیگلر و هیبرت با عنوان شکاف آموزشی 5 برروی برخی از داده های TIMSS در سال1999 انجام شده است . به این نتیجه رسیدند که عامل اصلی موفقیت ژاپنی ها استفاده از درس پژوهی در توسعه حرفه ای معلمان است - استیگلر و هیبرت،. - 1999استیگلر که برای اولین بارواژه ی درس پژوهی را به آمریکاییها - شاید به جهانیان B معرفی کرد ، بیان می کند که نخستین بار یوشیدا او را با درس پژوهی آشنا کرد . پایان نامه دکتری یوشیدا به بررسی گروههای درس پژوهی در مدرسه ی ابتدایی ستا6در هیروشیما7 پرداخته است پس از آن ، یوشیدا با همکاری فرناندز ،کتابی در سال 2004 منتشر کردند 8، شاید یک از برجسته ترین بررسی ها در مورد درس پژوهی باشد.
یکی از اولین مدارسی که در آمریکا درس پژوهی را به کار برد ، پاترسون در ایالت نیوجرسی بود یوشیدا و فرناندز پژوهشگران دانشکده ی تربیت معلم دانشگاه کلمبیا در سال 1999-2000 مدرسه ی پاترسون را با مدرسه ی ژاپنی در
گرینویچ مرتبط کردند تا از تجربیات یکدیگر بیاموزند . - فرناندز، کنون و چاکشی ، . - 2003
لوئیس و همکاران برای پاسخ به این سوال که چطور دانش حرفه ای معلمان از طریق درس پژوهی بهبود می یابد ؟ به بررسی رابطه ی درس پژوهی و توسعه ی دانش حرفه ای طی دو مورد متفاوت پرداختند . این موارد در پایه ی سوم ابتدایی و در کودکستان بودند او توانایی در دانش موضوعی ، توانایی در دانش تدریس و انگیزش نسبت به ورود دانش به حوزه ی عمل از طریق مشارکت را سه منبع دانش حرفه ای معلمان معرفی می کند که بوسیله ی درس پژوهی ارتقاء می یابد - لوئیس ، پری و موراتا ،. - 2003
در سال 1380،دکتر محمّدرضا سرکار آرانی برای بررسی آنچه معلمان ایرانی از درسپژوهی ژاپنی فرا میگیرند، پژوهشی را در مدارس ابتدایی تهران انجام داد. معلمان شرکت کننده علاقه زیادی به انجام یک تجربه ملموس از درسپژوهی نشان دادند. آنان این اطلاعات را به معلمان مدارس دیگر و والدین دانش آموزان نیز، منتقل کردند. در نتیجه، از سال 1383 تعداد قابل توجهی از والدین دانشآموزان به دیدار از کلاسهای درس پرداختند.
بیان مسئله
کارشناسان داخلی، »درسپژوهی« را مدلی برای بهسازی آموزش ارزیابی کرده و پژوهشگران آموزشی نیز آن را الگویی برای پرورش حرفه ای معلمان تلقّی میکنند. با اینحال ابعاد عمیق این ایده تأثیرگذار آنگونه که شایسته است، جایگاهکاربردیِ خود را در حوزه آموزش کودکان مدارس ابتدایی پیدا نکرده است. بهنظر میرسد زمان آن فرا رسیده که »درسپژوهی« از سویمتوّلیان امور آموزشی با نگرشجدّیتری مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش محقق امیدوار - و بلکهقویاً معتقد - است که ترکیبی از دستاوردهای یک پژوهش علمی و ارائه راهکارهای عملی - در قالب یک هماهنگی و انسجام گروهی - ، زمینههای تحقق این آرزوی دیرینه را فراهم میسازد. کشورهای پیشرفته، اقتدارعلمیِ خود را مرهون زیربنای نوین آموزشی و پیادهسازیِ روشهای کاربردی در گسترش یادگیریِ دانشآموزانِ مدارس ابتدایی میدانند. درسپژوهی از جمله شیوههای مؤثری است که طرحریزیِ اهداف آموزشی را با سرعت و ضریب اطمینان بالایی روبرو ساخته است. در حالیکه پژوهشهایمعتبرِ بینالمللی در زمینه رشد و توسعه حرفهای کارگزاران آموزشی - بهویژه معلمان - بیشتر به پژوهش در مدرسه و کلاس تأکید دارند، شیوههای درسپژوهی با هدف »پژوهش مشارکتی در کلاس درس« روی بازسازیفکریِ معلم و دانشآموز در یاددهی - یادگیری تمرکز
