بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از عواملی که باعث میشود فرد در محل زندگی خود، احساس رضایت و امنیت کند، حس تعلق به محل زندگی است. حس تعلق به مکان این فایده را دارد که هویت ذهنی فرد از منطقه افزایش مییابد و فرد را با محل زندگی خود گره میزند. سکونتگاههای غیررسمی که اصولا رشدی خارج از ضوابط دارند و بهصورت نامتعارف در فضاهای شهری رشد میکنند، فضاهایی است که نظارت بر آنها بهطور کامل صورت نمیگیرد ولی همچنان این فضاها وجود دارند و افراد و خانوادهها در آن زندگی میکنند؛ و زنان یک بخش جدایی ناپذیر از آن است و عامل هویت خانواده در محله.
هدف این پژوهش بررسی نظری تعلق به محله و ارتباط آن با امنیت اجتماعی در فضاهای نامتعارف شهری است. لذا پژوهش حاصل با در نظر گرفتن میزان اقامت افراد و حضور زنان در این مناطق، بهطور نمونه محله خضر استان همدان حس تعلق آنان را مدنظر قرار داده و به دنبال پاسخ به این پرسش است که حس تعلق به چه میزان با امنیت اجتماعی زنان در سکونتگاههای غیررسمی در ارتباط است؟ فرض پژوهش این است که تعلق به محله بهعنوان عامل روانشناختی توسط مؤلفههای مرتبط آن، امنیت اجتماعی در محله را توضیح میدهد. پژوهش بهصورت کمی و از نوع پیمایشی است و اطلاعات اولیه بر اساس مطالعات کتابخانهای انجام گرفته و آمارهای بهدستآمده در این پژوهش، پرسشنامه و با کمک نرمافزار - Spss - مورد تجزیهوتحلیل واقعشده است.
-1 مقدمه
وقتی صحبت از سکونتگاههای غیررسمی می شود، منظور مناطقی هستند که نظارت و قانونگذاری در آنها حداقل ممکن بوده و این مناطق بهصورت خودشکوفا رشد میکنند. لذا این پژوهش با در نظر گرفتن این مشکل، زنان این مناطق را مورد دقت قرار داده و میزان حس تعلق و امنیت زنان را بر اساس مدتزمان اقامت سنجیده است. فضاهای عمومی، به دلیل ساختار کالبدی و کارکرد اجتماعیشان، مهمترین وسیله در جهت تقویت جامعه مدنی بهعنوان عرصه مشارکت تمامی گروهها اعم از زنان و مردان هستند - رضازاده و محمدی، - 1388، و زنان بهعنوان نیمی از استفادهکنندگان فضاهای عمومی همانند مردان بایستی بتوانند بهراحتی از فضاهای عمومی استفاده کرده و در آن احساس آرامش کنند.
میزان تعلق به محله باعث ایجاد پیوند و رابطهای عمیق بین فرد و منطقه میباشد و امنیت را نیز افزایش میدهد. بهگونهای بین حس تعلق و امنیت رابطه مثبتی وجود دارد و هرچه حس تعلق در منطقهای بیشتر باشد، میزان پیوند عاطفی افراد با منطقه بیشتر خواهد شد و امنیت نیز افزایش میباید و مدتزمان سکونت دارای رابطه مستقیم با این دو عامل میباشد
امنیت به منظور نداشتن دلهره و دغدغه است و ترس را کاهش میدهد - ماندل، . - 1379 اکثر پژوهشها در این حوزه به موضوع مشکلات و معضلات در سکونتگاههای غیررسمی پرداختهاند و میزان حس تعلق افراد و برقراری امنیت اجتماعی زنان در این مناطق بهطور دقیق موردبررسی قرار نگرفته است. به نظر میرسد که بین میزان اقامت زنان و حس تعلق این افراد و امنیت اجتماعی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و هرچه میزان اقامت آنها بیشتر باشد، حس تعلق و امنیت آنها نیز بیشتر خواهد شد.
-2 حس تعلق به محله
شهر متشکل از مجموعه هایی از محله ها است که تعلق به این محله ها برای ساکنین آن ها وابستگی ای فراهم می کند. تعلق به محله متغیری روان شناختی است که عوامل جامعه شناختی در شکلگیری و ساخت آن دخالت دارند.
پژوهشگران تعلق به محله را پیوند و رابطهی عاطفی عمیقی تعریف می کنند که افراد به مکان هایی خاص در طول زمان از طریق تکرار تعاملات مثبت پیدا می کنند - ویلیام و دیگران. . - 1992 نیکول کامستوک1 و دیگران در سال 2010 در راستای تعریف فوق، تعلق به محله را با پیوند عاطفی فرد به محیطهای اجتماعی و فیزیکی در نظر می گیرد.
تعلق بر این اساس در قلمروی فضایی به نام محله شکل می گیرد که تعاملات بین افراد در دامنه ای زمانی مبنای آن را تشکیل میدهد. هنگامیکه چنین افرادی در قلمرو فضایی محله در کنار هم زندگی می کنند تعلق به این قلمرو موجب کاهش جرائم بین آن ها می گردد. محله قلمرویی است که بر اساس مسئولیت و تعهد ناشی از تعلق ساکنین به هم امنیت اجتماعی در آن حاصل می شود. لذا تعلق به محله با امنیت اجتماعی در آن در ارتباط است - نیکول کامستوک و دیگران. . - 2010 تعلق به محل را مؤلفه ها و عناصری شکل می دهد که دربرگیرنده عوامل جامعه شناختی هستند. این عوامل جامعه شناختی که در شکلگیری آن دخیل هستند تحت چهار عامل مدت اقامت، جابه جایی، سرمایه اجتماعی و چگونگی ورودی به محل مطرح و موردبررسی قرار میگیرد
نمودار : - 1 - عوامل مؤثر بر ایجاد حس تعلق اجتماعی در محله، مأخذ: نگارنده.
-1-2 مدت اقامت
دامنه زمانی سکونت در محل از عوامل مهم در تعلق به محل است - گیولیانی، . - 2003 با استقرار در محل نطفه تعلق بسته و شروع به رشد می کند. اگر این نطفه در مراحل زمانی بعدی حفظ شود تعلق فراگیر و ریشه دار می شود.
