بخشی از مقاله
چکیده:
این تحقیق به منظور بررسی اثر استفاده از سطوح مختلف پودر آب پنیر بر عملکرد رشد بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان - - Oncorhynchus mykiss با میانگین وزن 42/61±0/84 انجام شد. بچه ماهیان با جیره های هم پروتئین و هم انرژی با سطوح مختلف پودر آب پنیر در پنج تیمار و سه تکرار شامل: تیمار :A گروه شاهد با 0 درصد پودر آب پنیر، تیمار2/5 :B درصد پودر آب پنیر، تیمار5 : C درصد پودر آب پنیر، تیمار7/5 :D درصد پودر آب پنیر، تیمار 10 :E درصد پودر آب پنیر به مدت 8 هفته مورد تغذیه قرار گرفتند. بیشترین مقدار وزن نهایی در تیمار B با میانگین وزن 171/89 گرم و کمترین مقدار آن در تیمار D با میانگین وزن 153/32 گرم مشاهده شد. بهترین ضریب تبدیل غذایی در تیمار B مشاهده شده - 0/86 - که اختلاف معنی داری - P>0/05 - با سایر تیمارها داشته است. بالاترین کارایی تبدیل پروتئین در تیمار B مشاهده شده - 2/85±0/05 - که اختلاف معنی داری با سایر تیمارها نشان داده است . - P>0/05 - نتایج نشان داده است که افزودن 2/5 درصد پودر آب پنیر به جیره غذایی می تواند عملکرد رشد در ماهی قزل آلا رنگین کمان را بهبود ببخشد.
کلمات کلیدی: قزل آلای رنگین کمان، پودر آب پنیر، هم پروتئین، هم انرژی، ضریب تبدیل غذایی، کارائی تبدیل پروتئین.
-1 مقدمه:
امروزه ماهی بعنوان یک منبع ارزشمند از پروتئین و چربی با کیفیت بالا در رژیم غذایی انسان جایگاه ویژه ای یافته است و در این راستا صنعت آبزی پروری در تأمین غذای جمعیت روز افزون بشری نقش مهمی را ایفا می کند. بر این اساس در مسیر افزایش تولید ماهی در این صنعت، استفاده از جیره های غذایی سالم که علاوه بر بهبود عملکرد رشد ماهی در طول پرورش، ضامن سلامتی مصرف کننده نیز باشد، ضرورت بیشتری می یابد - بشارتی، . - 1384
ماهی قزل آلای رنگین کمان - oncorhynchus mykiss - مهمترین گونه آزاد ماهیان پرورشی در آب شیرین است که سهم بالایی در تأمین غذای انسان دارد . - Nafisi Behabadi, 2005 - قزل آلای رنگین کمان در پرورش آبزیان از اهمیت اقتصادی بسیار زیادی برخوردار است و به عنوان یک گونه آزمایشی در جوامع علمی مطرح است . - Drummond Sedgwick, 1995 - صنعت آبزی پروری در دنیا به دلیل افزایش جمعیت، سودآوری و همچنین ارزش غذایی گوشت ماهی نسبت به دیگر پروتئین های حیوانی به سرعت افزایش یافته است . - FAO , 2003 -
موفقیت در زمینه آبزی پروری تحت تاثیر چندین عامل از جمله جیره مناسب است. بدون شک یکی از مهمترین شاخصه ها تعیین جیره متعادل است که همه احتیاجات غذایی را برای رشد مناسب و سلامت ماهی تأمین کند . - Salehi et al, 2008 - آب پنیر یک محصول جانبی است که در جریان لخته شدن شیر توسط اسید، آنزیم رنت یا فرایندهای فیزیکوشیمیایی بکار رفته برای تولید پنیر حاصل می گردد - طاهریان و همکاران، . - 1387 سالیانه حدود 2 میلیون تن آب پنیر در کشور تولید می شود که مقدار ماده خشک آن حدود 150 هزار تن است. همچنین مقدار زیادی آب پنیر به هدر می رود، که علاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی، سبب هدر رفتن این ماده با ارزش می شود. پودر آب پنیر بیش از 7 درصد پروتئین و 40- 90 درصد ویتامین های محلول در آب شیر را داراست بخصوص ریبو فلاوین و اسید پانتوتنیک آن نیز قابل ملاحظه است. پودر آب پنیر نسبتاً از نظر اسیدآمینه های گوگردی فقیر و از نظر لیزین و ترئونین غنی می باشد - مهری و همکاران، . - 1383 آب پنیر حاوی %11 پروتئین خام،1900 کیلوکالری در کیلوگرم انرژی متابولیسمی و %65 لاکتوز است - افضل زاده، 1378؛ ترکاشوند و همکاران، 1379؛ 1994 . - ,N.R.C
تحقیقات نشان داده که جیره های حاوی پودر آب پنیر به صورت خطی افزایش وزن بدن و ابقای ازت را در جوجه های گوشتی و نیمچه بوقلمون افزایش می دهد. جیره های حاوی پودر آب پنیر در تک معده ای ها قابلیت هضم پروتئین و چربی را بهبود بخشیده و سبب راندمان بهتر خوراک می گردد. این ماده خوراکی اخیراً به عنوان محرک رشد، جایگزین آنتی بیوتیک گردیده است. - Kermanshahi and et al, 2006”
تحقیقات نشان داده است که تاثیر آب پنیر مشابه مخمرها می باشد و سبب بالا رفتن قابلیت هضم و جذب می گردد. از این رو می توان از آن به عنوان یک مکمل مناسب تا حدود 10 درصد جیره، به خصوص در جیره هایی که به طور عمده از مواد اولیه گیاهی تشکیل شده، استفاده نمود - کاظمی، . - 1391
-2 مواد و روش ها:
این آزمایش به مدت 8 هفته در سالن تکثیر و پرورش ماهی گروه شیلات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری واقع در استان مازندران انجام گرفت. آزمایش در 5 تیمار با 3 تکرار به صورت زیر انجام گرفت: تیمار :A گروه شاهد با 0 درصد پودر آب پنیر، تیمار 2/5 :B درصد پودر آب پنیر، تیمار 5 : C درصد پودر آب پنیر، تیمار 7/5 :D درصد پودر آب پنیر، تیمار 10 :E درصد پودر آب پنیر. متوسط وزن اولیه بچه ماهیان 42/61±0/84 گرم بود. حجم مخازن پرورشی 300 لیتر که تا 200 لیتر آن آبگیری شد و تعداد بچه ماهی در هر مخزن 15 قطعه در نظر گرفته شد. تغذیه ماهیان 3 بار در روز - صبح، ظهر، عصر - تا حد سیری ظاهری انجام گرفت. در هر وعده، غذا با توجه به وزن توده زنده در حد سیری ظاهری به ماهیان داده می شد تا ماهیانکاملاً سیر شده و محدودیتی در تغذیه نداشته باشند و پلت های غذایی خورده نشده نیز بعد از هر بار تغذیه جمع آوری و غذای مصرف نشده نیز محاسبه می شد.
برای آماده سازی غذا ابتدا ناخالصی های پودر ماهی با الک 100میکرونی جدا شدند. دیگر مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت جیره های غذایی به کمک ترازوی دیجیتالی وزن و به خوبی با پودر ماهی مخلوط شدند. پس از آن، روغن به مخلوط مواد اضافه و برای 15دقیقه کاملاً با هم مخلوط شدند. پس از آن آب به تدریج به مخلوط مواد اضافه گردید تا حدی که مخلوط حاصل شکل خمیری به خود گرفت. سپس مخلوط حاصل به کمک چرخ گوشت خانگی - ساخت شرکت پارس خزر - به صورت رشته هایی به قطر 2 تا 2/5 میلی متر در آمدند. رشته های خارج شده از چرخ گوشت روی سینی های توری گسترده شده در داخل آون در دمای 30 درجه سانتی گراد به مدت 12ساعت کاملاً خشک شد. در زمان خشک شدن رشته های غذا زیر رو شدند تا تمام رشته ها به طور یکنواخت خشک شوند. پس از خشک شدن جیره های غذایی خرد شدند تا اندازه مناسب پیدا کنند. سپس در بسته هایی شماره گذاری شده و در پلاستیک بسته بندی و تا زمان مصرف در دمای -18 درجه سانتی گراد نگهداری شدند - جدول . - 1 همزمان با شروع فعالیت کارگاهی، مقدار غذای مورد نیاز به صورت روزانه از فریزر خارج و در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری و استفاده شد.
