بخشی از مقاله
چکیده
»قرآن که آخرین کتاب آسمانی و معجزه گویاي خاتم پیامبران است، جهت هدایت انسان به راهی راست و استوار از جانب آفریدگار هستی و با براهین حسی و عقلی و قلبی بر بهترین و کامل ترین بندگان خدا، و اسوه و الگوي بشریت، امین مردم و عبد خدا نازل شده است که حاوي تمام نیازمندي هاي انسان و جوامع بشري در هر عصري است.
اکنون، بشر امروز در روزگار بحرانی قرن بیست و یکم با بهره گیري از قرآن به پیشرفتی غیرقابل تصور و سرعتی سرسام آور در علوم، صنعت و ارتباطات دست می یابد و هم زمان به فقر خود در ایجاد رابطه با عالم معنا پی می برد و بستري سالم براي دین داري و دین گرایی می جوید و منجی را فریاد می زند . . . . در آیات بی مثال الهی، ایمان و هدایت به سوي حیات ابدي جاري است.
آن چه از ریز و درشت در صحنه ي ملکوتی ما رقم می خورد، در قرآن نیز ورق می خورد و سوره هاي معطّر و مطهر آن، روشنگر و مبین گفتنی ها و ناگفتنی هاست. قرآن دریاي بیکران معرفت است که هرکس به قدر وسع خود و به میزان تشنگی و نیازش می تواند از آن بهره گیرد که این خود نیز از معجزات این کتاب آسمانی است که به زبان خاکیان سخن می گوید و هدایت گر تمامی اقشار و توده هاي مردم است و نه مختص به یک قشر یا حرفه خاص.
مقدمه
»یا ایها الذین آمنوا آمنوا باللّه و رسوله و الکتاب الّذي نزّل علی رسوله و الکتاب الذي انزل من قبل و من یکفر باللّه و ملائکته و کتبه و رسله و الیوم الاخر فقد ضل ضلالا بعیدا136 - « نساء - . ...اي کسانی که ایمان آوردهاید به خدا و پیامبرش و کتابی که بر او نازل کرده و کتابهاي آسمانی که پیش از این فرستاده است، ایمان واقعی بیاورید.کسی که خدا و فرشتگان او کتابها و پیامبرانش، و روز واپسین را انکار کند، در گمراهی دور و درازي افتاده است.
در میان سلسله بحثهاي اصولی و فکري مربوط به زندگی بشر، بحثهاي»مذهبی«از اهمیت ویژهاي برخوردارند، و همواره به عنوان اساسیترین مسائل مربوط به بهزیستی و سرنوشت انسانها، مطرح بودهاند، و بینشهاي عمیق و دانشهاي گستردهاي را به دنبال داشتهاند. واقعیت این است که ایمان و عقیده بشر، در طول زمان مانند دانش و علوم و صنایعش، به تدریج رشد و تکامل یافته و افکار دینی و اعتقادات مذهبی و انسانی، در بستر تحولات و گسترش مبانی فکري و علمی، دستخوش تغییر و دگرگونی شده و از دورهاي به دوره دیگر انتقال یافته است.
بنابراین، کشش ویژه انسان به مسائل مذهبی، با تفسیر مادي قابل توجیه نیست، بلکه اینگونه رویدادها روشنگر اصالت حس مذهبی درون انسان است.لکنت دونوئی میگوید:»همیشه در جهان روح مذهب و میل به اعتقاد، پرستش، فروتنی در عبادت کامل و تعالی نفس براي نزدیک شدن به کمال مطلوب که قابل تصور و وصول نیست، وجود داشته است.این میل مبدأ الهی دارد، زیرا جهانگیر و در تمام مردم یکسان است.« ویل دورانت، مورخ مشهور امریکایی مینویسد:»ایمان امري طبیعی است و مستقیما زاده نیازهاي غریزي و احساساتی ماست که از گرسنگی و حفظ نفس و امنیت و حتی اطاعت و انقیاد زاده است.«
ایمان، متن جان آدمی را با »باورهاي صحیح«که میتوانند »هدف و غایت«محسوب شوند، پیوند میدهد.تقوا بر عمل انسان نظارت دائمی دارد تا هرگز خلاف قاعده و عقل صورت نگیرد و حرکت انسان همیشه درست باشد.ایمان رابطهاي بین اعمال جان و حقایقی که آدمیزاده را معنا میدهد و رشادت و کمال میبخشد، برقرار میسازد.
ابعاد و جهات اعجاز قرآن
محققان و قرآن پژوهان درباره ي جهات اعجاز قرآن هم داستان نیستند. بسیاري از مفسران و دانشمندان علوم قرآن در گذشته، بر اعجاز قرآن در فصاحت و بلاغت تکیه داشته، گاه دیگر جهات اعجاز قرآن را نفی می کردند. برخی دیگر، قرآن را در همه ي ابعاد معجزه می دانسته و گاه از بی نهایت و بودن این جهات سخن به میان می آورند. عده اي نیز به وجود اعجاز محدودي براي قرآن قایلند.
وجه درون متنی
-1 پیراستگی از اختلاف و تناقض
-2 اعجاز در قلمرو لفظ
وجه برون متنی
معارف بی مانند از پیامبري درس ناخوانده
موضوع درس ناخوانده و خط نانوشته بودن پیامبر از نظر تاریخی مسلم است و حتی خاورشناسان و مورخان غیرمسلمان نیز بر آن صحه گذارده اند. از سوي دیگر، با نگاهی گذرا به قرآن مجید در می یابیم که قرآن مجید در بردارنده ي انواعی از معارف است که فراهم آوردن آنها در چنین مجموعه اي فراتر از توان انسان هاي عادي است، تا چه رسد به این که به وسیله ي فردي درس ناخوانده و در محیطی دور از تمدن و فرهنگ ارائه شده باشد، کسی که در طول دوران چهل سال زندگی خود - پیش از بعثت - حتی جمله اي از این سخنان بر زبان جاري نساخته است.
ویژگی هاي قرآن
یکی از معجزات قرآن، جامعیت است. قرآن می فرماید:
»ولقد صرفنا للناس فی هذا القرآن من کل مثل« - در این قرآن، ما براي مردم از هر چیز نمونه اي آوردیم - و همه ي معارف در آن جمع است - .« این قرآن با محتواي بسیار غنی و متنوع، آن هم از انسانی درس نخوانده، عجیب است. چرا که در این کتاب آسمانی، هم دلائل عقلی در زمینه عقائد، هم احکام متین و استوار براساس نیازمندیهاي بشر در همه ي زمینه ها و هم بحث هاي تاریخی که در نوع خود بی نظیر، هیجان انگیز، بیدادگر، تکان دهنده و خالی از هر گونه خرافه است و هم مباحث اخلاقی که با دلهاي آماده همان کار را می کند که باران بهاري با زمین هاي مرده می کند.
و هم مسائل علمی که در قرآن مطرح شده، پرده از روي حقایقی بر می دارد که حداقل در آن زمان براي هیچ دانشمندي شناخته نشده بود. خلاصه قرآن در هر وادي گام می نهد عالی ترین نمونه را ارائه می دهد. آیا با توجه به این که معلومان انسان محدود است، مخصوصاً با توجه به این که پیامبر اسلام در محیطی پرورش یافته بود که از همان علم و دانش محدود بشري آن روز نیز خبري نبود، آیا وجود این همه محتواي متنوع در زمینه هاي توحیدي و اخلاقی و اجتماعی و نظامی و سیاسی دلیل بر این نیست که مغز انسان تراوش نکرده؛ بلکه از ناحیه ي خداست؟
جامعیت قرآن
-1 جامعیت در مخاطبان
هر کتابی مخاطبان ویژه اي دارد. بعضی از آثار، مخصوص زنان، مردان، جوانان و یا کودکان و . . .است. اما تنها کتابی که مخاطب ویژه ندارد قرآن است. مخاطبان قرآن مردم هستند که در قرآن با عناوین: بشر، انسان، ناس و بنی آدم آمده است و براي همه ي زمان ها و مکان ها بدون توجه به مرزها و نژادها و زبان هاي خاص نازل شده است.
-2 جامعیت و فراگیري همه قلمروهاي زندگی
قرآن کتاب هدایت است و همه قلمروهاي زندگی انسان را مورد توجه قرار داده است اعم از فردي، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی، اقتصادي و . . .
-3 جامعیت و فراگیري نسبت به کتب و ادیان
قرآن می فرماید خداوند آیینی را براي شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود و آن چه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش نمودیم که دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید.
-4 فراگیري دنیا و آخرت بسیاري از کتابهایی که نوشته شده است براي چگونه زیستن زندگی مادي و دنیایی است و پاره اي از کتابها نیز تنها زیستن اخروي را مورد توجه قرار داده است اما قرآن آیین زیستن دو جهان است.
جهانی بودن قرآن
مکاتب و ادیان جهان را در یک دسته بندي کلی می توان به دو گروه تقسیم نمود:
-1 آن هایی که مخاطب خویش را گروه، ملّت، نژاد و طبقه خاصی می دانند.
-2 آن هایی که عموم انسان ها را مورد توجه قرار داده هدفشان نجات همه انسان هاست.
خداونددر قرآن ملل مختلف جهان را بر آیین خویش دعوت کرده و می فرماید:
»ان هو الا ذکري للعالمین«
تمام حقایقی که دراین کتاب آمده است براي همه ي انسان هاست. -
»انا انزالنا علیک الکتاب للناس بالحق . . «.
- ما این کتاب - آسمانی - را براي مردم به حق بر تو نازل کردیم. -
و از طرفی خطاب هاي قرآن نیز مربوط به همه انسان هاست. نظیر:
»یا ایها الناس اعبدوا ربکم« - اي مردم پروردگار خود را پرستش کنید. -
